روش‌های جایگزین درمان ناباروری

با توجه به صحبت‌های پزشکان متخصص زنان کرج در بیمارستان و زایشگاه مریم کرج:

گاهی پیش می‌آید که زوج‌ها پس از بررسی‌های مختلف و تجربۀ روش‌های درمانی متعدد، به این نتیجه می‌رسند که از روش‌های جایگزین درمان ناباروری و نازایی از قبیل استفاده از تخمک، جنین اهدائی یا رحم جایگزین استفاده کنند. در صورت دارا بودن شرایط درمان با روش جایگزین، مراکز درمانی برای انتخاب اهداءکنندگان و دریافت‌کنندگان شرایطی را در نظر می‌گیرد که در صورت برآورده شدن آنها مشاورۀ ناباروری نهایی برای انجام درمان با متخصصان رشته‌های مختلف زنان و زایمان، جنین شناسی، آندرولوژی، ژنتیک و روانشناسی انجام می‌گیرد.

استفاده از روش‌های جایگزین، امیدها و دریچه‌های جدیدی در زندگی بسیاری از زوج‌های نابارور گشوده، اما پذیرش آگاهانه و قلبی این روش‌ها شرط اول بهبود کیفیت زندگی مشترک است. بنابراین هرگاه برای درمان نازایی نیازمند تخمک یا جنین اهدائی بودید، این موضوع را با رضایت کامل قلبی انجام دهید.

همچنین افرادی که تصمیم دارند از این شیوه برای بچه‌دار شدن استفاده کنند، حتما از رضایت همسر خود مطمئن باشند چراکه عدم رضایت یکی از زوجین، به مخاطره افتادن زندگی مشترک و سرنوشت فرزند آیندۀ آنها منجر خواهد شد.

روش‌های درمان ناباروری

اهداء تخمک

در شرایطی که برخی از زوج‌ها به دلیل عدم پاسخ تخمدان‌ها و بروز اختلال در تولید تخمک در زن، از داشتن فرزند محروم می‌شوند، با کمک اهداء تخمک که یکی از روش‌های جایگزین درمان ناباروری‌ست، می‎توان فرصتی را برای آنها فراهم آورد تا تجربۀ بچه‌دار شدن را در زندگی داشته باشند. بنابراین در برخی از مراکز درمان ناباروری مانند مرکز ناباروری کرج، اهداء تخمک که شامل تهیه و جمع‌آوری تخمک از زن اهداءکننده و باروری آن در آزمایشگاه با اسپرم مرد و سپس انتقال جنین‌ها به رحم زن نابارور است، صورت می‌گیرد.

حال باید دید که اهداء تخمک در چه شرایطی و برای چه گروهی از زنان انجام می‌شود:

• زنانی که مبتلا به بیماری نارسایی زودرس تخمدان هستند یا تخمدان‌های آنها به دلیل سابقۀ جراحی از بدن خارج شده یا به دلیل سابقه شیمی درمانی و پرتو درمانی از کار افتاده است، می‌توانند از این شیوۀ جایگزین برای درمان استفاده کنند.
• افردای که با وجود تحریک تخمک‌گذاری با دارو، پاسخی از سوی تخمدان‌ها دریافت نمی‌کنند و زنانی که مبتلا به ذخیره بسیار پایین تخمدان هستند.
• زنانی که سقط مکرر غیر قابل درمان و شکست‌های مکرر روش‌های باروری خارج رحمی را تجربه می‌کنند و دست کم ۳ بار آی وی اف (IVF) ناموفق داشته‌اند.
• افراد مبتلا به بیماری‌های ژنتیکی که بیماری از طریق مادر به فرزند قابل انتقال است و با استفاده از روش‌های آزمایشگاهی در دسترس، بیماری قابل شناسایی و درمان نیست. در این شرایط نیز می توان از تخمک اهدائی استفاده کرد.
• همچنین افرادی که ناباروری در سنین بالا را تجربه می‌کنند، در صورتی که زن بیش از ۴۲ سال داشته باشد نیز این شیوه توصیه می‌شود.

بسیاری از زوج‌ها به‌دلیل مشکلات فوق یا عدم امکان باروری جنین یا مشکلات دیگر برای تشکیل جنین بیولوژیکی مجبور به استفاده از گامت اهدائی با جنین اهدائی می‌شوند. در این شرایط جنین در رحم زن گیرنده شکل گرفته و بزرگ می‌شود.

اهداء تخمک یا جنین، با توجه به قوانین حقوقی و اخلاقی هر کشور انجام گرفته و مشاورانی پیش از انجام کار دربارۀ مسائل پزشکی و اجتماعی این موضوع با خانواده‌ها صحبت می‌کنند؛ در نهایت پس از بررسی‌های نهایی و آگاهی‌سازی‌های لازم، اهداء برای زوج صورت می‌گیرد.

اهداء جنین

اهداء جنین از دیگر روش‌های جایگزین درمان ناباروری است که به دو علت استفاده می‌شود:

• در مواردی که مرد توانایی تولید اسپرم را در نمونۀ مایع منی و همچنین در بیوپسی بیضه‌ها نداشته و نتیجه گرفته می‌شود که مشکل ناباروری از سمت مرد، قطعی و بدون درمان است.
• زمانی که باروری طبیعی زوجین با خطر انتقال بیماری‌های وراثتی غیر قابل درمان به نسل‌های بعدی همراه باشد، ممکن است با اهداء جنین از انتقال این بیماری‌ها جلوگیری شود.

برای زوج‌هایی که تمایل به استفاده از جنین اهدائی دارند، از ۲ منبع استفاده می‌شود:

زوج‌هایی که برای درمان ناباروری خود از روش لقاح آزمایشگاهی خارج از رحم ( IVFیا میکرواینجکشن) استفاده کرده‌اند و تعداد جنین‌های تشکیل شده بیشتر از تعداد جنین‌های انتقالی بوده و دیگر تمایلی به استفاده از جنین‌های منجمد شده خود ندارند.

روند اهداء جنین با مراجعۀ زوجین به مرکز ناباروری و انجام آزمایشات لازم شروع می‌شود. بعد از اینکه اثبات شد هیچ‌کدام از روش‌های درمان ناباروری برای زوجین جواب‌گو نیست، جلسۀ مشاوره ترتیب داده می‌شود. طی این جلسه در مورد تمام زوایای این مساله به زوجین توضیح داده می‌شود.

بعد از سپری شدن مدت انتظار، جهت کنار آمدن با این مسأله و پذیرش آن، زوجین برای احراز صلاحیت اخلاقی، جسمی و اجتماعی طی نامه‌ای به دادگاه خانواده و پزشکی قانونی معرفی می‌شوند. بعد از صدور مجوزهای قانونی لازم، زوجین می‌توانند وارد روند درمانی شوند. نکته بسیار مهم در روند درمان این است که هم زوج اهداءکننده و هم زوج دریافت‌کننده دربارۀ مسائل حقوقی و شرعی این موضوع تحقیق کرده و آن را پذیرفته باشند.

رحم جایگزین

یکی از دلایل ناباروری و نازایی، ناتوانی مادر و عدم توانایی او در حمل، نگهداری و پرورش جنین در رحم است. در این شرایط استفاده از رحم جایگزین از سوی متخصصان ناباروری توصیه خواهد شد. استفاده از رحم جایگزین زمانی ضرورت پیدا می‌کند که زوجین همه شرایط دخیل در شکل‌گیری فرزند را دارند و تنها به دلیل فقدان رحم سالم یا منع مطلق بارداری برای مادر به دلیل ابتلا به بعضی از بیماری‌ها، امکان بچه‌دار شدن از آنها سلب شده است. در این شرایط تکنولوژی لقاح تخمک مادر و اسپرم پدر متقاضی درمان به رحم شخص ثالث که قرار است از رحم او به عنوان رحم جایگزین استفاده کنند، منتقل می‌شود. نوزاد بعد از تولد به آغوش خانوادۀ خود سپرده می‌شود.