نارسایی کلیه زمانی اتفاق می‌افتد که فعالیت‌های فیزیولوژیک کلیه دچار اختلال شود. درنتیجه، این اختلالات باعث کاهش عملکرد کلیوی می‌شود.
کلیه نقش بسیار مهمی در دفع مواد زائد و برقراری تعادل آب و الکترولیت‌ها در بدن دارد. نارسایی این ارگان باعث اختلالات الکترولیتی، تجمع اسید و مواد زائد نیتروژنی مثل اوره و کراتینین در بدن خواهد شد. نارسایی کلیوی به دو دستۀ حاد و مزمن تقسیم می‌شود.
نارسایی حاد کلیه که امروزه به نام آسیب حاد کلیه (AKI) شناخته می‌شود، حالتی است که بیمار در مدت زمان کوتاهی دچار علائم نارسایی کلیه مثل افزایش اورۀ خون و افزایش غلظت سرمی کراتینین می‌شود و اغلب با کاهش حجم ادراری همراه است.
Acute Kidney Injury یا آسیب حاد کلیوی، ۷-۵% بستری‌های بیمارستان و ۳۰% موارد بستری در بخش مراقبت‌های ویژه را شامل می‌شود و با افزایش ریسک مرگ‌ومیر همراه است. میزان مرگ‌ومیر بیمارستانی این عارضه بیشتر از ۵۰% است.
علل آسیب حاد کلیوی به سه بخش عمده تقسیم می‌شود که با توجه به محل بروز پاتوفیزیولوژی آن متفاوت است.
شایع‌ترین علت آسیب حاد کلیوی ازتمی پره رنال است که در نتیجۀ کاهش تصفیۀ گلومرول به‌دلیل ناکافی بودن جریان خون کلیه و فشار هیدرواستاتیک گلومرولیاست.
در صورتی که علت آن برطرف نشود و دوره‌های طول کشیده ازتمی
پره رنال وجود داشته باشد،
آسیب ایسکمیک کلیه یا نکروز حاد توبولی (ATN) اتفاق خواهد افتاد.
برخی دلایل ازتمی پره رنال شامل موارد زیر است:
- از دست دادن مایع (خونریزی، اسهال، استفراغ و …)
- داروهای ضد فشار خون (ARB&ACE)
- بیماری‌های قلبی حاد و مزمن
- عفونت
- نارسایی کبد
- داروهای NSAID
- شوک آنافیلاکسی
- سوختگی
- کم‌آبی شدید
دومین علت آسیب حاد کلیوی، ازتمی رنال است که باعث ایجاد پاتوفیزیولوژی در بافت کلیه می‌شود. اختلالاتی مثل: ایسکمی (نرسیدن اکسیژن کافی به بافت کلیه) در اثر ترومبوز شریان یا وریدی کلیوی، گلومرولونفریت (التهاب در فیلترهای ریز کلیه) سندروم Hus (تخریب زودرس گلبول‌های قرمز) بیماری‌های خود ایمنی مثل لوپوس و واسکولیت، داروهای سیتو توکسیک (برخی آنتی بیوتیک‌ها، داروهای شیمی‌درمانی، داروهای حاجب و …) سموم (الکل، اتیلن گلیکول و …)، رابدومیولیز، سندروم لیزتومور (درمان‌های سایکوتوکسیک).
سومین علت آسیب حاد کلیوی به ازتمی پست رنال شناخته می‌شود. وضعیتی که انسداد پس از کلیه وجود دارد و مانع عبور جریان ادرار به خارج از بدن می‌شود، مثل سرطان مثانه، انسداد در مجاری حالب‌ها و مثانه (به‌دلیل سنگ، لخته و …)، سرطان گردن رحم یا رکتوم (با اثر فشاری یا متاستاتیک)، آسیب به اعصاب کنترل‌کننده مثانه (مثانه نوروژنیک)، عفونت ادراری و …
در صورتی که هر یک از پاتوفیزیولوژی‌های فوق درمان نشوند و پایدار بمانند، احتمال پیشرفت آسیب حاد کلیوی به آسیب مزمن و ایجاد نارسایی مزمن کلیوی وجود دارد.
یکی از موارد مهم و شایع که با تشخیص به‌موقع می‌توان از آن پیشگیری کرد، ریفلاکس ادراری از مثانه به مجرای حالب و کلیه است که معمولاً به‌دلیل تأخیر در تشخیص و درمان، بیمار با نارسایی و اُفت عملکرد کلیه نزد پزشک مراجعه می‌کند.
شایع‌ترین علامت ریفلاکس ادراری در کودکان عفونت‌های مکرر ادرار به‌خصوص در اطفال است.
عوامل خطر آسیب حاد کلیوی
- بستری بودن در بیمارستان، به‌خصوص بخش مراقبت‌های ویژه. بیمارستان مریم کرج درمان این بیماری را به طور کامل پوشش می‌دهد.
- سن بالا
- دیابت
- فشار خون
- نارسایی قلبی
- بیماری‌های کلیوی و کبدی
- بدخیمی‌ها و درمان آن
- عفونت‌ها
عوارض آسیب حاد کلیوی متنوع هستند و به‌شدتِ آسیب و شرایط همراه آن بستگی دارد. AKI ضعیف تا متوسط ممکن است به‌خصوص در مراحل اولیه کاملاً بی‌علامت باشد.
شایع‌ترین عوارض شامل موارد زیر است:
اورمی (تجمع فراورده‌های زائد نیتروژنی در خون) که در غلظت‌های بالا با تغییر در وضعیت ذهنی و عوارض خونریزی دهنده همراه است.
کمبود حجم و افزایش حجم (Valume over load): اختلال در دفع آب و نمک باعث بروز ادم، افزایش فشار ورید جوگولار (jvp) و ادم ریوی و … می‌شود.
بهبودی پس از AKI همراه با پرادراری خواهد بود که می‌تواند منجر به از دست دادن حجم قابل توجهی مایع شود.
اختلالات الکترولیتی: کاهش سدیم و کلسیم، افزایش پتاسیم و فسفر خون
خونریزی
این عارضه در بیماران با سپسیس، بیماری کبدی هم‌زمان و انعقاد داخل عروقی منتشر (OIC) اتفاق می‌افتد.
عفونت
یک عامل شایع بروز AKI و یک عارضۀ خطرناک AKI محسوب می‌شود.
عوارض قلبی
آریتمی، پریکاردیت، افیوژن پریکارد.
سوء تغذیه
AKI یک وضعیت کاتابولیک شدید است که می‌تواند منجر به سوءتغذیه فرد شود.
بدون دیدگاه