در این مقاله به بررسی یائسگی زودرس و عوامل بروز آن خواهیم پرداخت. یک زن به‌طور معمول یک سوم از عمر خود را بعد از یائسگی می‌گذراند. بنابراین توجه به سلامتی و کیفیت زندگی زنان بعد از یائسگی بسیار مهم است. یائسگی عبارت است از قطع دائمی قاعدگی در پی نارسایی تخمدان که معمولا در سن متوسط ۵۲ سالگی با محدوده‌ای بین ۴۰ تا ۵۸ سالگی اتفاق می‌افتد. علی‌رغم افزایش قابل توجه در طول عمر زنان، سن یائسگی همچنان ثابت باقی مانده است. سن یائسگی وابسته به ژنتیک است و مواردی مانند نژاد، قومیت یا سن شروع قاعدگی بر آن اثری ندارد. یائسگی زودرس بین ۴۰ تا ۴۵ سال و در ۵% زنان اتفاق می‌افتد.
روش‌های بهبود علائم یائسگی
«درمان هورمونی» یکی از مؤثرترین روش‌های درمانی برای علائم یائسگی است. دیگر روش‌های بهبود علائم یائسگی هم شامل موارد زیر است:
- تغییر در سبک زندگی
- استفاده از تکنیک‌های همراه با آرامش (Relaxation)
- طب سوزنی
- سویا و فراورده‌های گیاهی
موارد منع مصرف هورمون‌ها فقط شامل زمان‌هایی است که فرد مبتلا به بیماری‌های زیر است یا مشکوک به این بیماری‌ها است:
- سرطان پستان یا رحم
- خونریزی‌های غیرطبیعی واژینال
- بیماری‌های قلب و عروقی
- بیماری‌های فعال کبدی یا کیسۀ صفرا
علائم یائسگی چیست؟
یائسگی یکی از دوره‌های طبییعی زندگی زنان است و از علائم آن می‌توان به گُرگرفتگی و عرق شبانه اشاره کرد که حداقل برای ۷۵% از خانم‌های یائسه اتفاق می‌افتد، این علائم ۱ الی ۲ سال بعد از یائسگی در بیشتر زنان از بین می‌رود و ممکن است تا ۱۰ سال یا بیشتر ادامه یابد و این مورد، اولین علت مراجعه زنان یائسه برای مشاورۀ سلامتی است.
از علائم ادراری و تناسلی یائسگی زودرس، می‌توان به خشکی واژن اشاره کرد که در بیشتر از ۵۰% از زنان یائسه دیده می‌شود و اثرات منفی بر عملکرد جنسی و کیفیت زندگی آن‌ها دارد.
انتخاب‌های اولیه متعددی با توجه به ظرفیت سلامتی و کیفیت زندگی در خانم‌های یائسه وجود دارد. اندیکاسیون اولیه هورمونی درمانی تسکین اولیه گر گرفتگی و علائم وابسته است. باید به خانم ها اطلاعات کافی داده شود. مراقبت‌ها باید بر مبنای تاریخچه پزشکی، نیازها و ترجیح هر خانم به‌صورت جداگانه صورت پذیرد.
بیماری‌هایی که پس از یائسگی ممکن است برای بانوان به‌وجود بیاید، عبارتند از:
- خشکی واژن
- پوکی استخوان
- بیماری‌های قلبی عروقی
- آلزایمر
خشکی واژن
استفادۀ واژینال از استروژن با دوز پایین هم یک درمان ایمن و مؤثر برای خشکی واژن، مقاربت دردناک و علائم مهم ادراری است. سایر انتخاب‌های درمانی شامل هورمون‌های سیستمیک، نرم‌کننده‌ها یا لوبریکانت‌ها و مرطوب کننده‌های واژینال و درمان‌های فیزیکی لگنی می‌باشد.
پوکی استخوان
پوکی استخوان (استئوپروزیس) و شکستگی‌ها با افزایش سن و یائسگی افزایش می‌یابند. اصلاح عوامل خطر و مداخلۀ دارویی به‌طرز مؤثری می‌تواند از بروز این بیماری‌ها پیشگیری کند.
بیماری‌های قلبی عروقی
بیماری‌های قلبی و عروقی یکی از مهم‌ترین عوامل تهدیدکنندۀ سلامتی زنان پس از یائسگی است، بانوان باید یک سبک زندگی سالم را در تمام مدت عمر و مخصوصا پس از یائسگی در پیش بگیرند، تا بتوانند در مقابل بیماری‌هایی مانند افزایش چربی خون، افزایش فشارخون، دیابت و… که پس از یائسگی در کمین سلامتی آنهاست، مقابله کنند.
آلزایمر
علاوه بر تمام این بیماری‌ها آلزایمر (کاهش شناخت و زوال عقل) در زنان مسن بسیار شایع است و بایستی اقداماتی جهت کاهش این عارضه پس از یائسگی انجام شود.
یائسگی زودرس
یائسگی نابهنگام یا (Premature menopaus) به‌معنی فقدان دائمی عملکرد تخمدان قبل از سن ۴۰ سالگی است، مانند آنچه به‌دنبال برداشتن دو طرفۀ تخمدان اتفاق می‌افتد، است.
نارسایی اولیۀ تخمدان به‌معنی فقدان عملکرد تخمدان قبل از سن ۴۰ سالگی است که ممکن است دائمی نباشد. این بیماری تنها در ۱% از خانم‌ها اتفاق می‌افتد. عواملی که با یائسگی اولیه همراهند شامل موارد زیر است:
- تماس با مواد سمی
- ناهنجاری‌های ژنتیکی
- اختلالات خود ایمنی
- جراحی‌های لگنی
زنان سیگاری زودتر یائسه می‌شوند. هیسترکتومی (برداشتن رحم) علی‌رغم گذاشتن تخمدان‌ها می‌تواند سبب یائسگی زودرس شوند.
اگر دلیل پزشکی قابل استنادی برای یائسگی زودرس پیدا نمی‌کنید، به احتمال زیاد علت آن ژنتیکی است. سن شروع یائسگی معمولا از مادر به ارث می‌رسد.
مادر شما یائسگی را از چه سنی شروع کرده است؟ این تاریخ می‌تواند سرنخ‌هایی را در مورد شروع دورۀ یائسگی در اختیار شما بگذارد. اگر مادرتان یائسگی را زود شروع کرده است، به احتمال زیاد، همین اتفاق برای شما هم روی می‌دهد.
در حالت کلی، هر چیزی که به تخمدان‌ها آسیب برساند یا تولید استروژن را متوقف کند، می‌تواند باعث یائسگی زودرس شود. این موارد شامل شیمی درمانی برای سرطان یا اوئوفورکتومی (برداشتن تخمدان‌ها) است.
با سلام و تشکر از مطالب مفیدتون
یه سوال:با چه ازمایشی و در چه زمانی میتونیم متوجه یائسگی زود رس بشیم و راههای پیشگیری دارد؟