کاهش میزان شیوع انواع سردرد در بارداری نولی پارها (زنی که حتی یک مورد حاملگی را تا بعد از هفتۀ بیستم ادامه نداده است) به ویژه سه ماۀ سوم گزارش کرده‌اند. در زنان حامله، دو سوم سردردها دارای علل اولیه (بیش از ۹۰% از نوع میگرن) بوده و یک سوم علل ثانویه دارند که بیش از ۵۰% آنها ناشی از بیماری‌های فشار خون هستند. سردردهای میگرنی بیشتر تحت تأثیر تغییرات هورمونی بارداری قرار دارند.
انواع متداول سردرد در دوران بارداری
سردرد تنشی یا استرسی
این عامل شایع‌ترین علت سردرد همراه با سفتی عضلانی و درد خفیف تا متوسط است که می‌تواند ساعت‌ها در پشت گردن و سر تداوم داشته باشد. این نوع از سردرد با اختلالات عصبی و تهوع همراه نیست و معمولاً به استراحت، ماساژ، حرارت یا یخ، داروهای ضدالتهابی و آرام‌بخش‌های ضعیف پاسخ داده و به ندرت به بستری شدن در بیمارستان لازم دارد.
سردرد کلاستر یا خوشه‌ای
حاملگی تأثیری بر شدت این نوع سردرد ندارد. درمان این نوع سردرد در مرحلۀ حاد، شامل اکسیژن ۱۰۰% و تجویز سوماتریپتان است. این عارضه جزء سردردهای نادر اولیه بوده که طی آن درد یک‌طرفه شدید که به‌صورت و چشم‌ها انتشار یافته و ۱۸۰-۱۵ دقیقه به همراه علائم بیقرای به طول می‌انجامد.
ممکن است میگرن در دوران کودکی شروع شود، در دوران نوجوانی به اوج رسیده و با افزایش سن از شدت و دفعات آن کاسته خواهد شد.
شیوع سالانه در زنان ۱۷ درصد و در مردان ۶ درصد است. ۵ درصد زنان دچار میگرن احتمالی هستند، یعنی همۀ معیارها را به جز یک مورد دارند. میگرن در زنان جوان شایع است و به‌خصوص در دوران حاملگی بیشتر دیده می‌شود.
سردرد میگرنی
شیوع میگرن در سه ماهۀ اول حاملگی ۲ درصد است که بیشتر آنها در دوران حاملگی بهبود می‌یابند. گاهی اوقات میگرن با «اورا» اولین بار در دوران بارداری ظاهر می‌شود. اورا نوعی اختلال گذرای دیداری، حسی یا حرکتی‌ست که حاکی از شروع سردرد است. زنان بارداری که قبلا دچار علائم میگرن بوده‌اند، ممکن است علائم دیگری داشته باشند. در این‌صورت اگر بیمار علائم عصبی جدیدی داشته باشد، باید مورد معاینه قرار گیرد.
به‌طور کلاسیک، گمان بر این بود که سردرد میگرنی با افزایش خطر برای مادر یا جنین همراه نیست، اما اخیراً این موضوع رد شده است. در تحقیقات نشان داده شده که سردرد در بارداری احتمال پره اکلامپسی، هایپرتنشن بارداری، پره ترم لیبر و سایر اختلالات قلبی عروقی شامل سکته‌های مغزی ایسکمیک را افزایش می‌دهد.
میگرن با افزایش خطر سکتۀ مغزی به میزان ۱۶ برابر، انفاکتوس میوکارد ۵ برابر، بیماری قلبی ۲ برابر، ترومبو آمبولی وریدی ۲ برابر و مسمومیت حاملگی ۲ برابر همراه است. انجمن بین المللی سردرد ۲۰۱۳ میگرن را بر اساس وجود یا عدم وجود اورا و سیر زمانی آن به دو نوع تقسیم کرده است.
انواع میگرن
میگرن شایع یا بدون اورا
سردرد یک‌طرفه ضربان‌دار همراه با تهوع و استفراغ و یا ترس از نور.
میگرن کلاسیک یا همراه اورا
علائم مشابه که قبل از آن نشانه‌های نورولوژیک پیش درآمد مانند لکه‌های بینایی یا توهمات بینایی وجود دارد، یک سوم بیماران را شامل می‌شود. اگر از دارو در هنگام شروع اولین نشانه‌ها استفاده شود، می‌توان از ایجاد سردرد جلوگیری کرد.
سردرد در بارداری یکی از نشانه‌های خطر مسمومیت حاملگی بوده و در کسانی که ورم یا فشار خون بالا دارند، اهمیت زیادی پیدا می‌کند؛ چراکه می‌تواند پیش درآمد تشنج مسمومیت حاملگی باشد.
بنابراین خانم‌های باردار باید در هنگام بروز سردرد شدید و مقاوم به درمان، حتما به پزشک متخصص مراجعه کرده و سابقۀ وجود میگرن را حتما به پزشک معالج اطلاع دهند.
علت سردرد طی بارداری
سردرد طی این مدت ممکن است به دنبال کمبود خواب، کم آبی بدن، استرس، کاهش قند خون یا خستگی چشم باشد.
اگر سردرد با درمان‌هایی ساده مانند استراحت بیشتر و جبران کمبود آب بدن جبران نشد، برای درمان و دریافت داروی مناسب به پزشک مراجعه کنید.
درمان سردرد در بارداری
درمان‌های غیر دارویی میگرن در دوران بارداری مانند تکنیک‌های بیوفیدبک، طب سوزنی و تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال محدود هستند.
تجویز داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی مؤثر است و اکثر سردردهای میگرنی به ضد دردهای ساده مانند ایبوپروفن یا استامینوفن و یا میدرین (به ویژه در صورت تجویز زود هنگام) پاسخ می‌دهند.
در بیشتر موارد برای درمان بیماران میگرنی از رژیم‌های چند منظوره استفاده می‌شود.
سر دردهای شدید، با هیدراسیون داخل وریدی و تزریق داروهای ضداستفراغ و اپیوئیدها درمان خواهد شد. در سال‌های گذشته ۲ گرم سولفات منیزیوم داخل وریدی تجویز میشد که اخیراً اثر سودمندی در موارد تجویز آن گزارش نشده است.
مشتقات ارگوتامین به دلیل اثر منقبض‌کنندۀ قوی عروقی در بارداری نباید مصرف شود.
تریپتان‌ها، اگونیست‌های گیرنده سروتونین هستند که با انقباض عروق داخل جمجمه سبب برطرف شدن سردرد می‌شوند. این دارو به صورت خوراکی، تزریقی، شیاف رکتال و یا اسپری بینی تجویز می‌شود. بهترین کاربرد آن در همراهی با NSAIDها است.
اگرچه این دارو در بارداری بی خطر به نظر می‌رسد؛ اما طی یک مطالعه روی کودکانی که در معرض تریپتان‌ها در دوره بارداری قرار گرفته بودند، اختلالات عصبی تکاملی شامل مشکلات عملکردی و عاطفی مشاهده شد.
درمان خوراکی پیشگیری‌کننده در زنانی که دچار سردردهای میگرنی مکرر می‌شوند، اندیکاسیون دارد.
آمی تریپتیلین، پروپرانولول و یا متوپرولول در دوران حاملگی بی خطر است.
سردرد در دوران مختلف بارداری
سردرد در سه ماه اول
سردردهای تنشی در سه ماه اول بارداری بسیار شایع است؛ چراکه بدن شما تغییرات زیادی را در این دوران تجربه می‌کند. تغییراتی که در ادامه برای شما ذکر خواهیم کرد منجر به سردرد در بارداری می‌شود:
- تغییرات هورمونی
- تغییر وزن
- حجم خون بیشتر
از علل شایع دیگر آن می‌توان به موارد دیگر نیز اشاره کرد:
- کمبود آب در بدن
- قند خون پایین
- تهوع و استفراغ
- کاهش فعالیت بدنی
- استرس
- کاهش مصرف کافئین
- تغذیه نامناسب
- قند خون پایین
- حساسیت به نور
- تغییر در بینایی
برخی از غذاها محرک هستند و مصرف آنها در بارداری ممکن است منجر به سردرد شود:
- لبنیات
- شکلات
- پنیر
- گوجه فرنگی
- خمیر مایه
سه ماه دوم و سوم بارداری
سردرد در سه ماه دوم و سوم نیز ممکن است دلایل مختلفی داشته که به شرح زیر است:
- کشیدگی و گرفتگی عضلات
- دیابت
- فشار خون بالا
- کمبود خواب
- اضافه وزن
- رژیم غذایی
فشارخون بالا در بارداری
سردرد در سه ماه دوم و سوم بارداری ممکن است به‌دلیل فشار خون بالا ایجاد شود. در صورتی که مادر دچار فشارخون بالا باشد، مشکلات زیادی برای خود و جنین ایجاد خواهد کرد. به‌طور کلی آمارهایی که در این خصوص وجود دارد، نشان می‌دهد فشارخون بالا پس از ۲۰ هفته شایع است. خطرات ناشی از فشارخون بالا:
- سکته
- پره اکلامپسی
- کاهش جریان اکسیژن به جنین
- زایمان زودرس کمتر از ۳۷ هفته
- قطع جفت
- وزن کم هنگام تولد نوزاد
زمانی که باید به پزشک مراجعه شود
اگر سردردهای مکرری را تجربه می‌کنید که حتی با مسکن‌هایی که پزشک تجویز کرده، درمانی حاصل نمی‌شود، می‌تواند نشانه یک بیماری جدی به نام پره اکلامپسی در مادر باشد. اگر این مورد در مادر وجود داشته باشد، علائم دیگری همچون فشارخون و مشکلات کلیوی نیز مشاهده خواهد شد.
پره اکلامپسی بیشتر در نیمه دوم بارداری رخ می‌دهد، چندین نکته دیگری که در این رابطه وجود دارد این است که اگر همراه با سردرد، احساس درد زیر دنده، احساس سوزش در سر دل، تورم صورت، دست یا پا و مشکلات بینایی داشتید، باید سردردهای خود را جدی بگیرید، در نهایت در این مواقع بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید و مشکل خود را با او درمیان بگذارید.
بررسی‌هایی که توسط پزشک انجام می‌گیرد
پزشک جهت تشخیص علت چنین مشکلی، انجام آزمایشاتی را از بیمار درخواست خواهد کرد که این آزمایشات به شرح زیر است:
- بررسی فشارخون
- آزمایش قند خون
- آزمایش خون
- تست بینایی
- سونوگرافی از سر و گردن
- اسکن قلب و سر
- بررسی سلامت بینایی و به‌طور کلی چشم
سردرد اوایل بارداری چگونه است؟
سردرد به‌عنوان یکی از عارضه‌های رایج در بین افراد شناخته می‌شود؛ اما، زمانی که در بارداری ایجاد شود، کنترل آن سخت خواهد شد؛ زیرا، مادر نمی‌تواند هر دارویی را مصرف کند.
تغییراتی مانند سطح هورمون و حجم خون می‌تواند در ایجاد این نوع از سردردها نقش مهمی داشته باشد. سردردهای میگرنی نوع رایج سردرد در بارداری است، که بسیار دردناک و به‌صورت ضربان دار در یک طرف سر احساس می‌شود و در نهایت منجر به انبساط رگ‌های خونی خواهد شد.
گاهی اوقات با علائمی مانند تهوع، استفراغ و حساسیت به نور همراه است. در برخی از مواقع نادر احساس سوزن سوزن شدن در دست و پاها نیز وجود دارد.
مسکن سردرد در بارداری
بسیاری از خانم‌های باردار زمانی که دچار سردرد می‌شوند، مسکن مصرف می‌کنند. گاهی ممکن است زمانی که به پزشک مراجعه می‌کنند، داروهای دیگری را نیز تجویز کند. قبل از مصرف هر دارویی در بارداری حتما باید ابتدا با پزشک خود مشورت داشته باشید.
درمان گیاهی سردرد در دوران بارداری
راهکارهای طبیعی و گیاهی جهت درمان سردرد در بارداری وجود دارد؛ اما، باید قبل از مصرف حتما باید با پزشک در میان بگذارید:
زنجبیل مصرف کنید.
روغن نعناع را روی قسمتی که درد احساس می‌کنید، بزنید.
روغن حاوی امگا ۳ را در رژیم غذایی خود قرار دهید.
روغن اسطوخودوس را در قسمتی که درد دارید، بزنید.
سردرد و حالت تهوع در بارداری
معمولا زمانی که خانم‌ها در بارداری دچار سردرد می‌شوند علائمی مانند حالت تهوع و استفراغ را تجربه خواهند کرد. این نوع سردردها می‌تواند به‌دلایل مختلفی از جمله تغییر سطح هورمون، گرفتگی و آبریزش بینی در اوایل بارداری، گرسنگی و سطح قند خون پایین و… ایجاد شود.
علاوه بر حالت تهوع ممکن است برخی از خانم‌ها دچار چشم درد شوند یا حساسیت به نور داشته باشند.
سردرد در ماه آخر بارداری
سردردها در طی سه ماه سوم بیشتر مربوط به وضعیت بدن مادر و ناشی از تحمل اضافه وزن است. علاوه بر این مورد سردرد در سه ماهه سوم ممکن است به‌دلیل بیماری‌هایی به نام پره اکلامپسی و فشارخون بالا در بارداری باشد.
سردرد در سه ماه دوم بارداری نیز احتمال دارد به‌دلیل فشارخون بالا ایجاد شده باشد، در هر صورت نیاز به بررسی توسط پزشک دارد.
سردرد یک طرفه در بارداری
معمولا سردردهای یک طرفه در بارداری از نوع میگرنی بوده و بسیار شایع است. جهت درمان و تشخیص دقیق این نوع سردرد بهتر است به پزشک معالج خود مراجعه کنید.
درمان خانگی سردرد
درمان‌های خانگی برای تسکین سردرد:
نوشیدن آب فراوان
استفاده از کمپرس آب سرد
استفاده از کمپرس آب گرم
استراحت کردن یا انجام تمرینات یوگا
ماساژ دادن
همچنین می‌توانید مصرف داروی گیاهی را برای درمان سردرد همراه این موارد در نظر داشته باشید.
سردرد و گردن درد در بارداری
همانطور که گفته شد سردرد یکی از عارضه‌های رایج در بارداری است. گاهی ممکن است منجر به گردن درد در خانم‌های باردار شود که در اغلب مواقع خطری برای مادر و جنین نخواهد داشت.
چشم درد و سردرد در بارداری
طی سه ماهه اول بارداری تغییر سطح هورمون و حجم خون می‌تواند در ایجاد این دو عارضه نقش داشته باشد. سردرد خفیف و دائمی می‌تواند با علائمی از جمله احساس خستگی شدید، استرس و خستگی چشم همراه باشد.
سردردهای سینوسی ممکن است به دلیل آبریزش و احتقان بینی که در اوایل باردری شایع است بیشتر شود.
تاثیر میگرن بر جنین
برخی مواقع سردرد علاوه بر اینکه در بارداری وجود دارد، پس از زایمان نیز احساس می‌شود. با وجود اینکه سردردهای میگرنی باعث درد شدید می‌شود؛ اما، به جنین در حال رشد هیچ آسیبی وارد نخواهد کرد.
شیاف برای سردرد در بارداری
ابتدا خانم‌های بارداری باید سعی کنند که درمان‌های غیر دارویی را برای خود در نظر بگیرند. برای درمان حملات میگرن باید ۱۰۰۰ میلی گرم پاراستامول (استامینوفن) شیاف را بنا به دستور پزشک استفاده کنند.
برای درمان سردرد در بارداری چه قرصی بخوریم؟
به هیچ وجه در بارداری برای مصرف دارو خودسرانه عمل نکنید. تنها زمانی که پزشک دارویی برای شما جهت تسکین درد تجویز کرد، اجازه مصرف دارو خواهید داشت.
سردرد در بارداری و جنسیت جنین
سردرد طی بارداری را نمی‌توان به عنوان روشی برای تعیین جنسیت در نظر گرفت و ممکن است در هر دو جنسیت این عارضه رخ دهد.
آیا سردرد در بارداری خطرناک است؟
این عارضه در اوایل بارداری شایع است و معمولا با پیشرفت بارداری نیز بهبود پیدا می‌کند. سردرد آسیبی به کودک شما وارد نمی‌کند، تنها شرایط ازاردهنده‌ای برای مادر ایجاد می‌کند.
گاهی اوقات این حالت نشانه پره اکلامپسی در بارداری است که در صورت پیگیری و درمان می‌تواند عوارض جدی به همراه داشته باشد.
کلام آخر
سردرد در دوران بارداری بسیار شایع است، در سه ماهه ابتدایی اغلب سردرد تنشی است که ممکن است به دلیل تغییرات بدن ایجاد شده باشد. گاهی علت سردرد در ماه دوم و سوم بارداری می‌تواند جدی باشد و باید جدی گرفته شود.
در هر ماه از بارداری ممکن است فشار خون داشته باشید و هیچ علائمی مشاهده نکنید. به همین جهت بهتر است فشار خون خود را در منزل در هفته چندین‌بار چک کنید. اگر سابقه بیماری‌هایی همچون میگرن، فشارخون بالا، تشنج و دیابت در خانواده خود دارید به پزشک اطلاع دهید.
تشکر از بسیار مفید بود.
خانم من دو روز است که سردرد دارد و شبها درست خوابیده نمی‌تواند…
سردرد در بارداری از علائم خطره که مادر باید معاینه بشه. اینکه ایشون نمیتونن بخوابند به دلیل تغییراتی که در بارداری ایجاد میشه، طبیعیه.
برای سردرد حتما باید پیگیری کنید.
سلام وقتتون بخیر. من نزدیک ماه سوم حاملگی ام .از وقتی که باردار شدم همیشه و هرروز حالت تهوع و سردرد شدید دارم .چند بار هم به دکتر مراجعه کردم ولی خوب نشدم
تنها دارویی که در ماه سوم حاملگی میتونید برای کاهش درد استفاده کنید استامینوفن است. اگر تشدید شد ممکنه پره اکلامپسی باشه؛ باید به متخصص زنان مراجعه کنید تا فشار و افت پلاکت شما بررسی و تحت کنترل باشه.
سلام من قبلا هم سابقه درد سمت راست سر داشتم الان که باردار شدم خیلی شدیدتر شده و تا حدی سر دارم که دو روز طول میکشه و مسکن هم از ترس مصرف نمیکنم.
با پزشکتون مشورت کنید. همچنین به متخصص مغز و اعصاب مراجعه داشته باشید.
سلام خسته نباشید
من چند روزی هست که سردرد شدید ، گوش درد به همراه تاری دید و سوزش سردل و معده درد شدید دارم و تازه وارد نیمه سوم بارداری شدم همیشه هم احساس ضعف شدید و گرسنگی دارم حتی اگر تازه غذا خورده باشم به نظر شما چیکار کنم
حتما به پزشکتون مراجعه کنید تا از نظر فشار خون بارداری و گوش معاینه بشید.
سلام خسته نباشید ببخشید من ماه پنجم بارداری هستم اصلا تا حالا سردردو سرگیجه و حالت تهوع نداشتم ولی الان یکی دو روزه همه اینارو دارم البته تهوع تموم شد و فقط سردرد همراه با کمی سرگیجه دکتر رفتم فقط سرم زد برای سردرد چیکار کنم
توصیه ما اینه که به یک متخصص نورولوژی مراجعه کنید؛ چون برای مصرف دارو هم در این سن بارداری محدودیت دارید. به جز استامینوفن چیز دیگه‌ای نمی‌تونید مصرف کنید.
سلام من ابتداي ماه سوم بارداري هستم
فشار خونم خوبه واي كم خوني دارم
ديشب خون دماغ شدم چون آسپرين ميخورم خون زيادي از دست دادم و امروز شديدا سردرد پس سري دارم ممنون ميشم راهنمايي كنيد
توصیه به مصرف مکمل‌های آهن با توجه به میزان کم خونی میشه. همچنین تغذیه مناسب و تنظیم مصرف آسپرین توسط پزشک توصیه میشه.
سلام اوایل سه ماهگی هستم اما از اول بارداری تا به امروز شبانه روز سردرد شدید دارم سابقه میگرن دارم از قبل داروهای اعصاب میخوردم که کنترل میشد بخاطربارداری قطع شد داروها و من به شدت درد دارم دیگه نمیدونم چه دارویی و چه دکتری برم.فشارخون ندارم اما تپش قلب شدید دارم.داروکنکورکور برای تپش قلب میخورم و سردرد اما فایده نداره چکار کنم ممنونم
به خاطر بارداری نمیتونیم داروی خاصی تجویز کنیم. استامینوفن تنها دارویی است که میتونید استفاده کنید؛ دو تا سه عدد در روز مجاز است.
بارداری که به اتمام رسید میتونیم درمان‌های پیشرفته‌تر رو شروع کنیم.
سلام من سه ماه اول بارداری هستم ش‌دیدن سردرد و حالت تهوع دارم و تمایلی به غذا ندارم چیکار کنم
از پزشکتون بخواهید که داروهای مناسب رو براتون تجویز کنه. سعی کنید غذاهاتونو به وعده‌های بیشتر و مقدار کمتر مصرف کنید.
از غذاهای محرک استفاده نکنید و در محیط آروم و بدون استرس باشید.
سلام وقت بخیر خانم من ابتدای ماه سوم هست الان چند وقته گاهی در روز حتی نمی تونن ی لقمه غذا بخوره حالت تهوع شدیدی داره سردرد شدیدی هم اضافه شده به مشگلش چندین بار پیش متخصصش بردیم حتی بیمارستان بستری شده ولی تا الان حالش همون‌جوریه و خوب نشده ممنون میشم راهنمایی کنید چون ما واقعا نگران این موضوع هستیم با تشکر
به خاطر بارداری نمیتونن داروی خاصی به جز استامینوفن استفاده کنند. دو تا سه عدد در روز میتونن استفاده کنند تا خط بارداری انجام بشه و بعد باید سراغ درمان‌های بیشتر رفت.
سلام وقت بخیر… ببخشید من هفته هفتم بارداری هستم قبلاً هم بیماری میگرن داشتم ولی میگرن در قسمت راست سر و بیشتر قسمت گیج گاهی سرم رخ میداد که تحت نظر پزشک هم بودم…الان که باردارم دیگه اون دردای میگرنی در قسمت چپ سر رو ندارم ولی قسمت راست سرم معمولا به صورت روزانه درد دارم به همراه سرگیجه که این درد تا انتهای سرم هم کشیده میشه ..هیچ نوع داروی مسکنی هم مصرف نمیکنم…ممنون میشم کمکم کنید
شما باید حتما مراجعه داشته باشید تا از نزدیک معاینه بشید. چون باردارید نمیشه دارو تجویز کرد.
سلام من قبل بارداری قند داشتم و بعد از بارداری هم قندم به ۱۲۵رسید ولی دائما دچار افت فشار و ضعف شدید بدن میشم ،فشار پایینم ۶ و فشار بالام ۸
حالت تهوع که صبحا میگیریم و بالا میارم ،و تا خوراکی های شیرین نخورم حالم درست نمیشه ،و در هفته ۱۲ بارداریم دچار سردرد های گاه و بی گاه میشم که علتشو نمیدونم که بخاطر قندمه یا افت فشار؟ بنظرتون مشکل من چطوری حل میشه؟ من داروهای دیابت هم مصرف میکنم حالت ضعف و غش بهم دست میده
باید تحت نظر متخصص غدد باشید. گرسنه نمونید و مواد قندی استفاده نکنید.
سلام من درهفته ۳۱بارداری هستم دوروزی هست سردرد دریک قسمت سرم ومعده درد شدید دارم حتی وقتی سرفه میکنم به همون سمت چشم وسرم خیلی فشارمیاد البته فشارخونم رو گرفتم خوب بوده
چون این سردرد ادامه‌دار شده نیاز هستش که بررسی بیشتر انجام بشه. به پزشکتون مراجعه کنید.
درهنگام سردرد به متخصص زنان کرج مراجعه کنید خخخخخ
بله بهتره که در صورت ابتلا به سردرد در بارداری به متخصصی مراجعه کنید که نسبت به شرایط شما در این دوران، آگاهی کامل داشته باشن.
سلام از موقع بچه تازه وارد ۶ماه شده من سردرد شدید شدم چکار باید بگنم نتونستم شب بخوابم
سردرد در بارداری مهمه.
اول فشار خون چک بشه.
در مرحله دوم چکاپ متخصص مغز واعصاب.