بیمارستان مریم
زایمان طبیعی بدون درد
زایمان یک تجربۀ زیباست؛ اما به دلیل داشتن درد و ناراحتی زیاد، اغلب موجب بروز اضطراب در مادران می‌شود. در حالی که بسیاری از زنان برای داشتن زایمان طبیعی بدون درد به دنبال دریافت اپیدورال (دارو برای تسکین درد) میروند تا زایمان راحت تری داشته باشند، بسیاری از مادرانِ دیگر زایمان طبیعی بدون دارو را انتخاب می‌کنند. بهتر است برای انتخاب بهترین روش که هم برای مادر و هم برای کودک مناسب باشد، باید با پزشک مشورت کرد.
زایمان طبیعی، فرآیندی دردناک است که نگرانی و اضطراب آن از قبل زایمان همراه مادران خواهد بود. در سایۀ پیشرفت‌های شگرف علم و ابداع روش‌ها و تکنیک‌های جدید، انجام «زایمان طبیعی بدون درد» امکان‌پذیر شده است. زایمان طبیعی مزایای زیادی دارد؛ اما درد آن موجب می‌شود که بسیاری از مادران حتی از اسم آن هم وحشت داشته و از انجام آن خودداری کنند. اگر بدانید که زایمان طبیعی بدون درد نیز وجود دارد، مطمئناٌ تجدید نظر خواهید کرد.
مادران باردار با کسب آگاهی و تمرین مهارت‌های ذهنی قبل از زایمان می‌توانند تجربه‌ای موفقیت‌آمیز در زمینه زایمان بدون درد داشته باشند. امروزه این روش در بسیاری از بیمارستان‌های سراسر کشور انجام می‌شود. یکی از بهترین و مجهز‌ترین بیمارستان‌های تخصصی مادر و کودک، بیمارستان و زایشگاه مریم است که انجام این روش زایمان را همراه با بالاترین کیفیت به مادران عزیز ارائه می‌دهد.
با توجه به توصیه‌های پزشکان و فواید بی‌شماری که زایمان طبیعی دارد، امروزه این روش نسبت به سزارین طرفداران زیادتری پیدا کرده است. زایمان یک فرایند طبیعی و تجربۀ دردناک است که طی آن به دلیل انقباضات رحمی، مادر درد زیادی را متحمل می‌شود. زنان مختلف پاسخ‌های متفاوتی به این فرایند می‌دهند.
جدا از روش‌های طبیعی مانند تمرین تنفس و ورزش که باید برای کاهش درد انجام داد، یک روش دیگر نیز وجود دارد که در آن با استفاده از دارویی به نام «اپیدورال» به مقدار قابل توجهی درد زایمان را کم می‌کنند.
این روش باید تحت نظر متخصص بیهوشی و در اتاق عمل انجام گیرد. در زایمان طبیعی بدون درد، دارو از طریق نخاعِ بخش انتهای کمر به خانم باردار تزریق می‌شود تا از انتقال سیگنال‌های دردِ رحم به مغز جلوگیری شود.
با تزریق این دارو به تدریج احساس بی‌حسی در رحم به وجود می‌آید؛ اما انقباضات ادامه داشته و مادر قادر است تا فشارهای لازم برای خروج نوزاد را انجام دهد. در طول روند زایمان، به‌طور مرتب ضربان قلب مادر و نوزاد بررسی می‌شود.
زایمان طبیعی بدون درد چگونه است؟
بی‌حسی اپیدورال یکی از محبوب‌ترین روش‌های کاهش درد در طول زایمان است. بیش از ۵۰ درصد خانم‌های باردار در بیمارستان‌ها از بی‌حسی اپیدورال استفاده می‌کنند.
طی این عمل باید متخصص بیهوشی در محل حضور داشته باشد. متخصص بیهوشی در بخش پایین کمر یک لولۀ پلاستیکی را وارد کرده که از طریق آن دارو در اطراف نخاع آزاد می‌شود.
اپیدورال‌ها ضربه‌های عصبی را از قسمت‌های کمر ستون فقرات مسدود می‌کنند که این امر باعث کاهش احساس در نیمه پایین بدن می‌شود.
اپیدورال به‌طور قابل ملاحظه‌ای درد و احساسات در نیمه پایین بدن را کاهش می‌دهد، اما باعث کاهش درد ۱۰۰٪ نخواهد شد. همچنین تزریق فقط زمانی انجام می‌شود که بدن مادر در فعالیت فعال باشد، یعنی زمانی که حداقل ۳ انقباض را در ۱۰ دقیقه داشته باشد.
بی حسی اپیدورال چیست؟
بیھوشی برای زایمان با سایر جراحی‌ھا بسیار متفاوت است؛ چراکه در این حالت هم مادر و هم جنین درگیر خواهند بود. از طرفی تجربۀ درد در افراد مختلف و حتی در زایمان‌های مختلف، متفاوت است. در طول زایمان طبیعی برای کاهش درد از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود که یکی از مناسب‌ترین روش‌ها استفاده از بی‌حسی اپیدورال است.
مزایا
بزرگترین مزیت اپیدورال، پتانسیل آن برای به وجود آوردن یک زایمان بدون درد است. درحالی‌که هنوز انقباضات ادامه دارد، درد به‌طور قابل توجهی کاهش می‌یابد. در طول زایمان طبیعی، مادر همچنان از تولد آگاه بوده و قادر به حرکت به اطراف است.
اپیدورال همچنین در زایمان سزارین مورد نیاز است تا درد را از جراحی خروج نوزاد از رحم کاهش دهد. بیهوشی عمومی در بعضی موارد نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش مادر به‌طور کامل به خواب می‌رود و از روند زایمان بی‌اطلاع است.
مؤسسۀ ملی بهداشت (NIH) در سال‌های ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۸ میزان افزایش سزارین را ۷۲ درصد اعلام کرد که این رقم محبوبیت اپیدورال را نشان می‌دهد.
فاکتورهای خطر
برخی از عوامل خطر اپیدورال عبارتند از:
- کمر درد و درد جای زخم
- سردرد
- خونریزی مداوم (از محل سوراخ شدن)
- تب
- مشکلات تنفسی
- افت فشار خون، که می‌تواند ضربان قلب کودک را کاهش دهد
مهم است که توجه داشته باشید که این خطرات نادر است و احتمال کمی وجود دارد که رخ دهند. این واقعیت که مادران نمی‌توانند تمام اتفاقات زایمان را با اپیدورال احساس کنند، می‌توانند منجر به مسائلی از قبیل افزایش خطر پاره کردن واژینال شوند.
روش تزریق اپیدورال چگونه است؟
برای تزریق بی‌حسی اپیدورال، بیمار یا حالت نشسته دارد یا به یک سمت دراز می‌کشد. متخصص بیهوشی در این مرحله سوزن باریکی را از پایین کمر بیمار به درون ستون فقرات می‌برد و داروی بی‌حسی را تزریق می‌کند. این دارو به تدریج تزریق شده تا در طول زایمان سطح بی‌حسی مادر یکسان نگه داشته شود.
سوزن وارد شده به پشت کمر ممکن است کمی دردناک باشد. بنابراین قبل از آن معمولاً پوست بی‌حس می‌شود. در هنگام تزریقِ ماده بی‌حسی در کمر ممکن است در پاها گرما حس شود. زایمان زمانی انجام می‌شود که مادر به‌طور کامل احساس بی‌حسی داشته باشد.
چه زمانی باید از اپیدورال استفاده کرد؟
اپیدورال، درد در یک ناحیه خاص را کاهش می‌دهد (در اینجا قسمت پایین بدن). تزریق اپیدورال ۱۰ دقیقه به طول می‌انجامد و ۱۰ تا ۱۵ دقیقه بعد از تزریق اثر می‌کند. این دارو از طریق یک لوله به ستون فقرات تزریق می‌شود.
آیا اپیدورال امن است؟
این دارو هم برای مادر هم برای جنین بی‌خطر است. هنگامی که سایر شیوه‌های کنترل درد کمک‌کننده نیست، اپیدورال از درد جلوگیری خواهد کرد. این دارو به زنان کمک می‌کند تا آرام شوند و تمرکز خود را بر زایمان بیشتر کنند؛ اما مانند بسیاری از داروها می‌تواند عوارض جانبی ایجاد کند.
آیا اپیدورال بر نوزاد تأثیر دارد؟
تحقیق در مورد اثرات اپیدورال‌ها در نوزادان تا حدودی مبهم است و بسیاری از عوامل می‌توانند سلامت نوزاد را تحت تأثیر قرار دهند. تعیین اینکه چه مقدار از این داروها بر نوزاد تأثیر دارد، دشوار است و می‌تواند بر اساس دوز، مدت زمان زایمان و ویژگی‌های هر کودک متفاوت باشد.
از آنجا که دوز و داروها می‌توانند متفاوت باشند، اطلاعات دقیق از تحقیقات در حال حاضر در دسترس نیست. دوزهای بالا از این داروها همچنین باعث تنگی تنفسی و کاهش ضربان قلب جنین خواهد شد. اگرچه ممکن است نوزادان هیچ آسیبی در اثر این دارو نبینند؛ اما امکان بروز اثرات ظریفی روی نوزاد وجود دارد.
چه زمانی نمی‌توان از این روش استفاده کرد؟
چند شرایط پزشکی وجود دارد که می‌تواند مانع استفاده از اپیدورال شود. این شرایط پزشکی عبارتند از:
- تعداد پلاکت‌های مادر کم است یا از رقیق کنندههای خون استفاده می‌کند.
- مادر دچار کم فشاری غیرعادی باشد (به علت خونریزی یا مشکلات دیگر).
- مادر دچار عفونت خونی باشد.
- عفونت پوستی در قسمت پایین کمر وجود داشته باشد.
- متخصص بیهوشی در پیدا کردن فضای اپیدورال مشکل داشته باشد که این مشکل می‌تواند در زنان چاق یا دارای مشکلات نخاعی به وجود بیاید.
- بیمار واکنش آلرژیک قبلی به بی‌حسی موضعی داشته باشد.
چه بیمارستان‌هایی زایمان طبیعی بدون درد را انجام می‌دهند؟
بیمارستان‌ها و زایشگاه‌های متعددی در حال حاضر در کشور زایمان طبیعی بدون درد را انجام می‌دهند. یکی از این مراکز «بیمارستان و زایشگاه مریم» است که با استفاده از مجرب‌ترین پزشکان و متخصصان بیهوشی این کار را در بالاترین کیفیت انجام می‌دهد.
هزینه‌های زایمان طبیعی بدون درد
این نوع از زایمان باید تحت نظر متخصص بیهوشی انجام گیرد و به میزان مهارت وی بستگی دارد. روش تزریق از راه کمر عمده‌ترین و مؤثرترین روش برای زایمان بدون درد است. در این روش درد زایمان تقریباً به‌طور کامل از بین می‌رود؛ ولی حس و حرکت شکم، کمر و پاهای مادر تغییری ندارند. این روش با تکنیک‌های متفاوتی انجام‌پذیر است که از جمله این موارد می‌توان به اسپینال، اپیدورال یا تلفیقی از هر دو اشاره کرد. تزریق به هیچکدام از بافت‌های حیاتی بدن مانند دیسک، مهره، نخاع یا ریشه‌های عصبی وارد نمی‌شود و هیچکدام از این روش‌ها، باعث کمردرد نخواهند شد.
تصمیم‌گیری درمورد تکنیک‌های زایمان طبیعی بدون درد در وهلۀ اول باید با صلاحدید پزشک متخصص زنان و زایمان انجام شود. سپس مادر از نظر کنترل اضطراب و برخی بیماری‌های خاص همانند ناراحتی‌های قلبی، دیابت زایمان، هموروئید حاد و… مورد بررسی قرار می‌گیرند.
هزینه‌های این روش نسبت به روش زایمان طبیعی کمی بیشتر است که بیمه‌های انگشت‌شماری در کشور این هزینه‌ها را تحت پوشش خود قرار داده‌اند. عمده هزینۀ این روش به دلیل تهیۀ آمپول مخصوص بی‌حسی بوده است و به غیر از ارائه برخی خدمات اضافه به مادران گرامی در طول عمل، هزینه اضافی دیگری گرفته نمی‌شود.
مادران باردار هرچه آگاه‌تر باشند، زایمان موفق‌تری خواهند داشت. بنابراین توصیه می‌شود که در کلاس‌های آموزشی بارداری و زایمان بی‌درد که به‌صورت رایگان در بیمارستان و زایشگاه مریم برگزار می‌شود، شرکت کنند. باشد که روز به روز شاهد زایمان‌های طبیعی بیشتری در کشورمان باشیم.
