شانۀ یخ زده (منجمد شده)

بیماری شانۀ یخ زده بر مفصل شانه تأثیر می‌گذارد و یکی از چهار عضلۀ ناحیۀ مفصل را درگیر می‌کند، سبب پارگی‌های خفیف و ایجاد درد می‌شود و بیمار در حرکت مفصل دچار مشکل می‌شود. ممکن است افرادی را دیده باشید که محدودیت حرکت در مفاصل شانه داشته باشند. این بیماری بر اثر مشکلات مختلفی اتفاق می‌افتد؛ از جمله صدمات ورزشی در جوانان، زمین خوردن در افراد میان‌سال، استفاده از برخی داروها که سبب تخریب مفاصل و فشار روی عضلات و مفاصل اطراف آنها شده یا بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت و تیروئید که سبب ایجاد یا تشدید بیماری می‌شوند.

شانه از سه استخوان تشکیل شده است؛ که شامل بازوی فوقانی (humerus)، تیغۀ شانه (کتف) و کولاربون (clavicle) است و همچنین دارای مفصل توپ و سوکت و بافت پیوندی‌ست که این بافت را در کنار هم نگه می‌دارد و کپسول شانه نام دارد. مایعی به نام مایع سینوویال باعث می‌شود مفصل بدون اصطحکاک حرکت کند. در این بیماری کپسول ضخیم و محکم می‌شود و همین عامل محدودیت شدید حرکت را در مفصل‌ها ایجاد می‌کند.

علل ایجاد شانۀ یخ زده

علل این بیماری به‌طور دقیق مشخص نیست؛ اما بعضی از گروه‌ها بیشتر در معرض شانۀ یخ زده قرار دارند. این بیماری در اغلب زنان و در سنین بالای ۴۰ تا ۶۰ بیشتر دیده می‌شود. در ایجاد بیماری شانۀ یخ زده عوامل مختلفی نقش دارند؛ از جمله:

• بی‌تحرکی شانه بر اثر آسیب یا شکستگی
• دیابت
• پارکینسون
• سکتۀ مغزی
• پرکاری و کم‌کاری تیروئید
• بیماری قلبی

تشخیص

پزشکان در کلینیک‌های درد با معاینۀ جسمی بیمار و ناحیه‌های درد، از جمله بازو و شانه و بررسی علائم بیماری، شانۀ یخ زده را تشخیص می‌دهند. انجام تصویربرداری با اشعۀ ایکس یا رزونانس مغناطیسی (MRI) مشکلات ساختاری بیمار را مشخص می‌کند.

علائم

علائم اصلی شانۀ یخ زده، درد و سفتی شانه است که گاهی اوقات بیماران برای انجام کارهای معمولی مانند شانه‌ کردن مو یا بالابردن دست‌ها دچار مشکل می‌شوند. این درد در ابتدا برای بیمار گنگ بوده و محل درد به سختی مشخص می‌شود؛ اما بعد از مدتی به دلیل محدودیت‌هایی که این درد در شانه ایجاد می‌کند، بیماری مشخص می‌شود.

دردها ممکن است شدت زیادی داشته باشند و محدودیت حرکت ایجاد کنند؛ تا جایی که امکان حمل وسیله نیز برای فرد فراهم نباشد. به مرور زمان و با پیشرفت این بیماری، محدودیت همیشگی برای مفصل باقی خواهد ماند، ممکن است دردها برطرف شود؛ اما حرکات شانه مانند قبل نخواهد بود.

این بیماری سه مرحله دارد:

• انجماد یا مرحلۀ دردناک

در این مرحله به مرور زمان درد شانه بیشتر می‌شود و حرکت آن سخت‌تر می‌گردد. این مرحله ۶ تا ۹ هفته ادامه دارد.

• منجمد

بیمار در این مرحله افزایش درد نخواهد داشت. حتی امکان دارد درد بیمار کم‌تر شود؛ اما شانه سفت می‌ماند و حرکت بیمار محدود می‌شود. این مرحله ۴ تا ۶ هفته ادامه دارد.

• ذوب شدن

در این مرحله درد از بین می‌رود و شانۀ بیمار به حالت عادی برمی‌گردد؛ اما گاهی درد بیمار عود می‌کند. این مرحله ۶ ماه تا ۲ سال ادامه دارد.

ورزش

در شانۀ یخ زده برای جلوگیری از سفتی این عضوو کاهش درد بهتر است که بیمار ورزش‌هایی را انجام دهد که پزشک متخصص درد به او پیشنهاد می‌دهد. یکی از ورزش‌ها که برای درمان این بیماری مفید است، کشش بازوی متقاطع است. با نگه داشتن بازوی فوقانی سمت آسیب دیده، بازو را به آرامی در مقابل خود، زیر چانه بکشید. ۳۰ ثانیه نگه دارید. این عمل را به آرامی تکرار کنید.

کشش آونگ

بازوی آسیب دیده را به‌صورت عمودی آویزان کنید و دست سالم را روی میز قرار دهید، سپس بازویی که درد می‌کند را به قطر کم و دایره‌وار بچرخانید و به مرور این قطر و چرخش را افزایش دهید.

کشش حوله

با دو دست خود دو طرف حوله را گرفته و با بازویی که سالم است بازو و حوله را از سمت دیگر به سمت بازوی سالم بکشد. این کار را ۱۰ تا ۲۰ بار در روز انجام دهید.

نتیجه

بیش از ۹۰ درصد افراد که به این بیماری مبتلا می‌شوند بعد از مدتی متوجه می‌شوند که با ورزش و تمرینات ساده می‌توانند این درد و بیماری را کنترل کنند و به مرور زمان علائم بهبود را ببینند اما یک شانۀ یخ زده معمولا ۳ سال برای بهبود زمان لازم دارد. علاوه بر مراقبت‌های قبل از وقوع چنین اتفاقی، پس از ایجاد این دردها باید به کلینک‌های درد مراجعه کرد. درصورت نیاز باید تصویربرداری‌های لازم صورت گیرد. درمان‌های داروئی، فیزیوتراپی، استفاده از لیزر پرتوان برای مفصل شانۀ یخ زده، جهت کاهش التهابات انجام می‌گیرد. در افراد جوان و ورزشکار، برای‌ اینکه بیمار بتواند به شرایط قبل بازگردد و ورزش حرفه‌ای خود را مجددا شروع کند، حتی‌الامکان عمل جراحی توصیه می‌شود.