زایمان طبیعی با بی‌حسی اپیدورال

زایمان طبیعی بدون درد ممکن است به نظر غیرممکن باشد؛ اما با پیشرفت علم و تکنولوژی می‌توان هم به طور طبیعی و هم بدون درد (با استفاده از اپیدورال)، یک زایمان طبیعی را تجربه کرد. در این مقاله از جناب آقای دکتر حسین دلشاد در مورد این نوع زایمان که در بیمارستان مریم و تحت نظارت متخصص بیهوشی انجام می‌گیرد، برای پاسخ به برخی سؤالات کمک گرفته‌ایم.

بی‌حسی اپیدورال چیست؟

بی‌حسی اپیدورال، روشی‌ست که ضمن حفظ هوشیاری، قسمت تحتانی بدن بی‌حس می‌شود. در این روش، کاتتر (لوله‌ای بسیار باریک و انعطاف‌پذیر) را در فضای اپیدورال که در بیرون غشای پوشانندۀ طناب و مایع نخاعی قرار دارد، مستقر کرده و از طریق آن، داروی بی‌حسی را تزریق می‌کنند. در حال حاضر بی‌حسی اپیدورال، پرکاربردترین روش بی‌حسی برای کاهش درد در زایمان محسوب می‌شود.

بی‌حسی اپیدورال به چه شکل القاء می‌‎شود؟

برای کار گذاشتن کاتتر، فرد باید کمی به جلو خم شود (در وضعیت نشسته یا خوابیده). در مرحلۀ بعد، پزشک، سطح موضع مورد نظر در قسمت تحتانی کمر را ضدعفونی و بی‌حس کرده و سپس یک سوزن را وارد موضع می‌کند. بر خلاف انتظار، این اعمال با حداقل در صورت می‌گیرد. در مرحلۀ بعد، پزشک کاتتر را از سوزن عبور می‌دهد و سپس سوزن را خارج می‌کند. حال نوبت به تزریق دارو از راه کانتر می‌رسد.

پزشک ابتدا یک «دوز آزمایشی» تزریق می‌کند تا نسبت به قرارگیری کاتتر اطمینان حاصل کند و سپس دوز اصلی دارو تزریق می‌شود. در طول این مراحل، ضربان قلب نوزاد و فشار خون مادر به‌طور مداوم تحت نظارت پزشک قرار دارد.

داروهایی که در بی‌حسی اپیدورال به کار می‌روند، عموماً ترکیبی از بی‌حس‌کننده‌های موضعی و مخدرهاست. این داروهای ترکیبی، بدون سلب امکان حرکت دادن پاها، حس قسمت تحتانی بدن را به میزان مطلوبی از بین می‌برد.

اثر بی‌حسی اپیدورال، حدود ۲۰ دقیقه پس از تزریق نمایان می‌شود. البته اعصاب رحم در دقایق ایتدایی پس از تزریق بی‌حس خواهند شد. در طول زایمان، تزریق داروی بی‌حسی به میزان لازم، تداوم خواهد داشت. پس از زایمان، کاتتر بدون ایجاد درد خارج می‌شود.

مزایای بی‌حسی اپیدورال

• اثربخشی بسیار بالا که تا پایان زایمان نیز پابرجا خواهد بود.
• مراحل مختلف زایمان با شدت‌های متغیر درد همراه است. با به کارگیری روش بی‌حسی اپیدورال، پزشک قادر خواهد بود تا در صورت لزوم، دوز تزریق داروی بی‌حسی را افزایش دهد تا با تشدید درد زایمان مقابله کند.
• در این روش، مادر کاملاً هوشیار است، بدون اینکه دردی احساس کند. این هوشیاری در هنگام هُل دادن نوزاد به بیرون، بسیار کارآمد است.
• برخلاف بیهوشی سیستمیک، در روش اپیدورال، تنها مقدار ناچیزی از داروهای بی‌حسی به نوزاد می‌رسند.

آیا بی‌حسی اپیدورال برای نوزاد خطرناک است؟

جدیدترین پژوهش‌های صورت گرفته با بررسی‌هایی که روی نمرۀ آپگار انجام شده، حاکی از بی‌خطر بودن روش اپیدورال برای نوزاد هستند. نمرۀ آپگار، معیاری برای ارزیابی سلامت نوزاد است که در لحظه‌های ابتدایی تولد سنجیده می‌شود.

تحقیقات بیشتر در زمینۀ خطرات احتمالی بی‌حسی اپیدورال در حال انجام است؛ اما مسلماً بی حسی اپیدورال، روشی به مراتب مطمئن‌تر و کم‌خطرتر از روش‌های سیستمیک است.

آیا می‌توان از این روش برای همۀ افراد استفاده کرد؟

برخی از بانوان نمی‌توانند مورد بی‌حسی اپیدورال قرار گیرند. فشار خون پایین، اختلالات خونریزی‌دهنده، عفونت خونی، عفونت‌های پوست که کاتتر باید در آن قرار گیرد و حساسیت به داروهای بی‌حسی موضعی از جمله شرایط منع استفاده از روش اپیدورال است.