نارسایی کلیه زمانی اتفاق می‌افتد که فعالیت‌های فیزیولوژیک کلیه دچار اختلال شود. درنتیجه، این اختلالات باعث کاهش عملکرد کلیوی می‌شود. کلیه نقش بسیار مهمی در دفع مواد زائد و برقراری تعادل آب و الکترولیت‌ها در بدن دارد. نارسایی این ارگان باعث اختلالات الکترولیتی، تجمع اسید و مواد زائد نیتروژنی مثل اوره و کراتینین در بدن خواهد شد. نارسایی کلیوی به دو دسته حاد و مزمن تقسیم می‌شود.
نارسایی حاد کلیه که امروزه به نام آسیب حاد کلیه (AKI) شناخته می‌شود، حالتی است که بیمار در مدت زمان کوتاهی دچار علائم نارسایی کلیه مثل افزایش اوره خون و افزایش غلظت سرمی کراتینین می‌شود و اغلب با کاهش حجم ادراری همراه است.
Acute Kidney Injury یا آسیب حاد کلیوی، ۷-۵% بستری‌های بیمارستان و ۳۰% موارد بستری در بخش مراقبت‌های ویژه را شامل می‌شود و با افزایش ریسک مرگ‌ومیر همراه است. میزان مرگ‌ومیر بیمارستانی این عارضه بیشتر از ۵۰% است.
علل آسیب حاد کلیوی به سه بخش عمده تقسیم می‌شود که با توجه به محل بروز پاتوفیزیولوژی آن متفاوت است.
شایع‌ترین علت آسیب حاد کلیوی ازوتمی پره رنال است که در نتیجه کاهش تصفیۀ گلومرول به‌دلیل ناکافی بودن جریان خون کلیه و فشار هیدرواستاتیک گلومرولیاست. در صورتی که علت آن برطرف نشود و دوره‌های طول کشیده ازتمی پره رنال وجود داشته باشد، آسیب ایسکمیک کلیه یا نکروز حاد توبولی (ATN) اتفاق خواهد افتاد.
برخی دلایل ازتمی پره رنال شامل موارد زیر است:
- از دست دادن مایع (خونریزی، اسهال، استفراغ و …)
- داروهای ضد فشار خون (ARB&ACE)
- بیماری‌های قلبی حاد و مزمن
- عفونت
- نارسایی کبد
- داروهای NSAID
- شوک آنافیلاکسی
- سوختگی
- کم‌آبی شدید
دومین علت آسیب حاد کلیوی، ازتمی رنال است که باعث ایجاد پاتوفیزیولوژی در بافت کلیه می‌شود. اختلالاتی مثل: ایسکمی (نرسیدن اکسیژن کافی به بافت کلیه) در اثر ترومبوز شریان یا وریدی کلیوی، گلومرولونفریت (التهاب در فیلترهای ریز کلیه) سندروم Hus (تخریب زودرس گلبول‌های قرمز) بیماری‌های خود ایمنی مثل لوپوس و واسکولیت، داروهای سیتو توکسیک (برخی آنتی بیوتیک‌ها، داروهای شیمی‌درمانی، داروهای حاجب و …) سموم (الکل، اتیلن گلیکول و …)، رابدومیولیز، سندروم لیزتومور (درمان‌های سایکوتوکسیک).
سومین علت آسیب حاد کلیوی به ازتمی پست رنال شناخته می‌شود. وضعیتی که انسداد پس از کلیه وجود دارد و مانع عبور جریان ادرار به خارج از بدن می‌شود، مثل سرطان مثانه، انسداد در مجاری حالب‌ها و مثانه (به‌دلیل سنگ، لخته و …)، سرطان گردن رحم یا رکتوم (با اثر فشاری یا متاستاتیک)، آسیب به اعصاب کنترل‌کننده مثانه (مثانه نوروژنیک)، عفونت ادراری و …
در صورتی که هر یک از پاتوفیزیولوژی‌های فوق درمان نشوند و پایدار بمانند، احتمال پیشرفت آسیب حاد کلیوی به آسیب مزمن و ایجاد نارسایی مزمن کلیوی وجود دارد.
یکی از موارد مهم و شایع که با تشخیص به‌موقع می‌توان از آن پیشگیری کرد، ریفلاکس ادراری از مثانه به مجرای حالب و کلیه است که معمولاً به‌دلیل تأخیر در تشخیص و درمان، بیمار با نارسایی و اُفت عملکرد کلیه نزد پزشک مراجعه می‌کند.
شایع‌ترین علامت ریفلاکس ادراری در کودکان عفونت‌های مکرر ادرار به‌خصوص در اطفال است.
نارسایی کلیه چه علائمی دارد؟
معمولا این عارضه در مراحل اولیه علائم کمی دارد یا حتی در برخی علائمی ایجاد نمی‌کند. در واقع این احتمال وجود دارد تا بروز علائم، ۹۰ درصد از عملکرد کلیه را از دست بدهید. این عارضه تنها با آزمایش خون و ادرار قابل تشخیص است.
برخی از علائم این عارضه به شرح زیر است:
- کاهش وزن و کاهش اشتها
- تورم مچ پا یا دست و در نهایت احتباس آب
- خستگی
- مشاهده خون در ادرار
- تنگی نفس
- افزایش نیاز به ادرار کردن به خصوص هنگام شب
- بی خوابی
- سردرد
- گرفتگی عضلات
- خارش پوست
- اختلال نعوظ در آقایان
عوامل خطر آسیب حاد کلیوی
- بستری بودن در بیمارستان، به‌خصوص بخش مراقبت‌های ویژه. بیمارستان مریم کرج درمان این بیماری را به طور کامل پوشش می‌دهد.
- سن بالا
- دیابت
- فشار خون
- نارسایی قلبی
- بیماری‌های کلیوی و کبدی
- بدخیمی‌ها و درمان آن
- عفونت‌ها
عوارض آسیب حاد کلیوی متنوع هستند و به‌شدتِ آسیب و شرایط همراه آن بستگی دارد. AKI ضعیف تا متوسط ممکن است به‌خصوص در مراحل اولیه کاملاً بی‌علامت باشد.
شایع‌ترین عوارض شامل موارد زیر است:
اورمی (تجمع فراورده‌های زائد نیتروژنی در خون) که در غلظت‌های بالا با تغییر در وضعیت ذهنی و عوارض خونریزی دهنده همراه است.
کمبود حجم و افزایش حجم (Valume over load): اختلال در دفع آب و نمک باعث بروز ادم، افزایش فشار ورید جوگولار (jvp) و ادم ریوی و … می‌شود.
بهبودی پس از AKI همراه با پرادراری خواهد بود که می‌تواند منجر به از دست دادن حجم قابل توجهی مایع شود.
اختلالات الکترولیتی: کاهش سدیم و کلسیم، افزایش پتاسیم و فسفر خون
خونریزی
این عارضه در بیماران با سپسیس، بیماری کبدی هم‌زمان و انعقاد داخل عروقی منتشر (OIC) اتفاق می‌افتد.
عفونت
یک عامل شایع بروز AKI و یک عارضۀ خطرناک AKI محسوب می‌شود.
عوارض قلبی
آریتمی، پریکاردیت، افیوژن پریکارد.
سوء تغذیه
AKI یک وضعیت کاتابولیک شدید است که می‌تواند منجر به سوءتغذیه فرد شود.
نارسایی کلیه چه عوارضی دارد؟
از عوارض احتمالی این بیماری می‌توان به چنین مواردی اشاره کرد:
- بیماری قلبی
- احتباس مایعات
- فشار خون بالا
- کم خونی
- اسیدوز متابولیک
- هایپرکالمی
- آسیب به سیستم عصبی مرکزی
- کاهش عملکرد سیستم ایمنی
- ایجاد عوارض در بارداری
نارسایی کلیه چه درمانی دارد؟
درمان این عارضه به دو بخش یعنی درمان عوارض و درمان بیماری تقسیم‌بندی می شود که در ادامه به‌طور کامل توضیح می‌دهیم:
درمان عوارض
دارو برای فشار خون بالا
فشار خون بالا در افرادی که دچار بیماری کلیوی هستند، بدتر می‌شود. به همین دلیل پزشک برای این دسته از بیماران داروهایی برای کاهش فشار خون تجویز می‌کند.
دارو برای کاهش تورم
افرادی که دچار بیماری مزمن کلیه هستند، معمولا احتباس مایعات را تجربه می‌کنند، چنین شرایطی باعث تورم دست و پاها و همچنین فشار خون بالا می‌شود. دارویی مانند دیورتیک‌ها به حفظ تعادل مایع‌ها در بدن کمک می‌کند.
دارو برای درمان کم خونی
مکمل‌های هورمون اریتروپویتین گاهی همراه با آهن به افزایش تولید گلبول قرمز کمک می‌کند. مصرف این دارو خستگی و ضعف ناشی از کم خونی را برطرف می‌کند.
داروهایی برای کاهش کلسترول
پزشک در صورت نیاز داروهایی برای کاهش کلسترول تجویز می‌کند. معمولا افراد مبتلا به این بیماری مزمن دارای سطح بالایی از کلسترول بد هستند که منجر به افزایش بیماری قلبی می‌شود.
دارو برای محافظت از استخوان
مکمل‌های کلسیم و ویتامین D به جلوگیری از تضعیف استخوان‌ها و کاهش خطر شکستگی کمک می‌کند. همچنین در صورت نیاز، داروهایی برای کاهش میزان فسفات در خون و محافظت از عروق خونی جهت مقابله با آسیب رسوبات کلسیم تجویز می‌شود.
درمان نارسایی کلیه
اگر کلیه به تنهایی قادر به دفع مواد زائد و مایعات نباشد، دچار نارسایی کلیه شده‌اید و در این موقع نیاز به دیالیز یا پیوند کلیه با توجه به صلاحدید پزشک دارید.
قرص برای درمان نارسایی کلیه
شما نباید هیچ دارویی برای این بیماری به طور خودسرانه مصرف کنید، حتما برای درمان بیماری خود به پزشک مراجعه کنید تا با توجه به شرایط شما قرص مناسبی را تجویز کند.
نارسایی کلیه و تورم پا
نارسایی کلیه می‌تواند منجر به تورم پا شود، این وضعیت به عنوان اِدم شناخته می‌شود. دلایلی که منجر به این عارضه می‌شود به شرح زیر است:
احتباس مایع
زمانی که کلیه‌ها عملکرد درستی ندارند، مایعات و نمک در بدن تجمع پیدا می‌کند و در نهایت منجر به تورم خواهد شد.
محل تورم
تورم بیشتر در پاها و مچ پا مشاهده می‌شود؛ اما امکان ایجاد آن در صورت و دست‌ها نیز وجود دارد.
تغییر در ظاهر
اگر تورم شدید باشد، هنگام فشار پوست گودال ایجاد می‌شود و ظاهری براق و کشیده دارد.
عوارض
تورم می‌تواند منجر به مشکل راه رفتن، افزایش احتمال خطر عفونت و سفتی می‌شود.
بدون دیدگاه