کولیک نوزادان چیست؟ راهکارهایی برای آرام کردن نوزادان

مشکلی که نیمی از خانواده‌ها در ماه‌های اول زندگی کودک تجربه می‌کنند، کولیک نوزادان است. اگر نوزاد شما بدون دلیل مشخصی ساعت‌ها گریه می‌کند، ممکن است دچار کولیک باشد؛ گریه‌ای که با هیچ‌چیز آرام نمی‌شود و والدین را خسته و نگران می‌کند. اما کولیک دقیقا چیست؟ چرا اتفاق می‌افتد؟ و چطور باید با آن کنار آمد؟
کولیک نوزادی وضعیت شایعی است که با گریه‌های شدید و طولانی‌ مدت در نوزادان سالم، معمولا در عصرها یا هنگام شب مشخص می‌شود.
علت دقیق آن مشخص نیست، اما احتمالا با مشکلات گوارشی یا رشد سیستم عصبی در ارتباط است. اغلب بین هفته‌ دوم تا چهارم پس از تولد شروع می‌شود و تا ۳ تا ۴ ماهگی کولیک نوزادان برطرف می‌شود.
در این مقاله به تمام سوال‌های شما درباره کولیک نوزادی پاسخ می‌دهیم؛ از دلایل و علائم تا روش‌های درمان خانگی و علمی.

کولیک چیست؟

کولیک (Colic) به الگوی گریه‌های شدید و مکرر در نوزادان سالم گفته می‌شود. بر اساس قاعده‌ سه‌ تایی ویسل (Wessel’s Rule of Threes):

• بیش از ۳ ساعت در روز
• بیش از ۳ روز در هفته
• به مدت حداقل ۳ هفته

این گریه‌ها معمولا بین ۲ هفتگی تا ۴ ماهگی رخ می‌دهند و همراه با هیچ علائم جدی یا تب نیست.

کولیک در نوزادان چه علائمی دارد؟

علائم کولیک نوزادان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• گریه‌های شدید، ناگهانی و بی‌وقفه (معمولا در عصر یا شب)
• جمع کردن پاها به سمت شکم
• قرمزی صورت هنگام گریه
• مشت کردن دست‌ها
• دفع گاز زیاد یا غرغر شکم

مطالب مرتبط: علت گریه زیاد نوزاد

علت کولیک در نوزادان چیست؟

علت دقیق کولیک هنوز مشخص نیست، اما پژوهش‌ها چند عامل را موثر می‌دانند:

رشد ناکامل سیستم گوارش

نوزادان هنوز آنزیم‌ها و حرکات روده‌ای هماهنگی ندارند که ممکن است باعث تجمع گاز و درد شکم شود.

حساسیت به شیر یا پروتئین گاوی

در برخی موارد، کولیک با آلرژی یا عدم تحمل لاکتوز یا پروتئین شیر گاو همراه است.

رشد سیستم عصبی

زمانی که نوزاد متولد می‌شود، سیستم عصبی‌اش هنوز کامل رشد نکرده و مغزش نمی‌تواند به‌خوبی تمام محرک‌های محیطی را پردازش و کنترل کند. به این معنا که:

• نمی‌تواند صداهای بلند، نور زیاد، گرسنگی، خستگی یا دردهای کم رو از یکدیگر تشخیص دهد.
• نمی‌تواند خودش را به‌ درستی آرام کند یا استرسش را تخلیه کند.
• همه این احساسات و فشارها ممکن است به‌ صورت گریه شدید و طولانی بروز کند.

اضطراب یا تنش در والدین

تحقیقات نشان داده‌اند که استرس والدین می‌تواند الگوی رفتاری نوزاد را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

بهترین روش‌های کنترل کولیک نوزادان

هیچ راه‌حل قطعی وجود ندارد؛ اما ترکیبی از روش‌های زیر می‌تواند کمک‌ کننده باشد:

۱. تکنیک ۵S (بر اساس روش دکتر هاروی کارپ)

• Swaddle: قنداق کردن
• Side/Stomach: قرار دادن نوزاد به پهلو (با احتیاط کامل)
• Shush: صدای یکنواخت و آرام (صدای سشوار یا جاروبرقی)
• Swing: تکان دادن ملایم
• Suck: استفاده از پستانک

۲. رژیم غذایی مادر (در صورت شیردهی)

برخی مادران با حذف لبنیات، کافئین یا غذاهای نفاخ، متوجه کاهش علائم شده‌اند.

۳. ماساژ شکم

حرکات دایره‌ای روی شکم نوزاد یا تمرین‌ دوچرخه برای پاها می‌تواند گاز را خارج کند.

۴. استفاده از پروبیوتیک‌ها

پروبیوتیک‌های خاصی که پزشک توصیه می‌کند می‌تواند موثر واقع شوند.

۵. آرامش والدین

والد آرام می‌تواند محیطی آرام ایجاد کند. گاهی تنها نیاز نوزاد، در آغوش کشیده شدن است.

کولیک نوزادان کی خوب می‌شود؟

کولیک معمولا از هفته‌ دوم یا سوم پس از تولد شروع می‌شود و در بیشتر نوزادان تا پایان ماه سوم یا چهارم به‌ تدریج کاهش پیدا می‌کند. البته برخی نوزادان تا ۵ یا ۶ ماهگی نیز ممکن است علائم خفیفی داشته باشند.

کولیک در نوزادان شیر خشکی

نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند نیز ممکن است دچار کولیک شوند. در برخی موارد، کولیک در این نوزادان به دلیل حساسیت به پروتئین شیر گاو یا ترکیب خاص فرمول رخ می‌دهد. به این نکات توجه داشته باشید:

• امتحان کردن شیر خشک‌های هیدرولیز شده یا ضد حساسیت با مشورت پزشک
• رعایت دستور آماده‌ سازی شیر خشک (نسبت آب و پودر)

کولیک در نوزادان نارس

نوزادان نارس به‌ دلیل عدم رشد کامل دستگاه گوارش و سیستم عصبی، بیشتر در معرض کولیک قرار دارند. علائم می‌تواند شدیدتر باشد و مدت زمان طولانی‌تری ادامه یابد.
موارد مهمی که باید رعایت کنید این است که تماس پوستی مکرر با نوزاد خود داشته باشید. همچنین تغذیه آرام و پیوسته ممکن است کمک کند.

اوج کولیک نوزادان

شدت کولیک معمولا در هفته‌ ششم تا هشتم پس از تولد به اوج خود می‌رسد. در این دوران، گریه‌های طولانی‌تر و مکررتر رخ می‌دهد و والدین بیشترین فشار را تجربه می‌کنند.

سبک زندگی مناسب در دوره‌ کولیک

• محیطی را کم نور و آرام کنید.
• نوزاد را در آغوش بگیرید یا از آغوشی استفاده کنید.
• برای خودتان هم زمان استراحت بگذارید؛ اگر لازم شد از دیگران هم کمک بگیرید.

اشتباهات رایج در مواجهه با کولیک

• دارو دادن مداوم بدون مشورت با پزشک
• نادیده گرفتن گریه‌ نوزاد به امید اینکه خودش خوب می‌شود.
• تلقین به خود که «من پدریا مادر خوبی نیستم»

پرسش‌های متداول (FAQ)

آیا کولیک درمان دارد؟

خیر، اما معمولا تا ۳ تا ۴ ماهگی خودبه‌خود کاهش می‌یابد.

آیا مصرف دارو برای کولیک توصیه می‌شود؟

فقط در موارد خاص و با نظر پزشک متخصص.

آیا نوزاد کولیکی نیاز به مراجعه به پزشک دارد؟

اگر علائم نگران‌کننده مثل تب، استفراغ شدید یا کاهش وزن دیده شود، حتما مراجعه شود.

آیا گریه‌ کولیکی به نوزاد آسیب می‌زند؟

در صورتی که نوزاد سالم باشد، گریه به‌خودی‌خود خطرناک نیست.

چگونه بفهمم گریه به خاطر کولیک است یا گرسنگی؟

گریه کولیکی معمولا در ساعت‌های خاص روز، بدون ارتباط با گرسنگی یا خستگی رخ می‌دهد.

منابع:

https://www.nhs.uk/conditions/colic/

https://www.healthychildren.org/English/ages-stages/baby/crying-colic/Pages/Colic.aspx

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/?term=infantile+colic