زایمان طبیعی بدون درد

زایمان یک تجربۀ زیباست؛ اما به دلیل داشتن درد و ناراحتی زیاد، اغلب موجب بروز اضطراب در مادران می‌شود. بسیاری از زنان برای داشتن زایمان طبیعی بدون درد به دنبال دریافت اپیدورال (دارو برای تسکین درد) می‌‎روند تا زایمان راحت‌تری داشته باشند. بهتر است برای انتخاب بهترین روش که هم برای مادر و هم برای کودک مناسب باشد، باید با پزشک مشورت کرد.

زایمان طبیعی روش‌های متفاوتی دارد که بهترین روش بدون درد است. بیمارستان و زایشگاه مریم جز اولین بیمارستان‌های پیشرو در زمینۀ ترویج زایمان طبیعی بدون درد است که امروزه مادران باردار بسیاری را جذب کرده است و در ترویج و فرهنگ‌سازی روش اپیدورال بسیار موفق بوده‌اند.

مزایا

بزرگترین مزیت اپیدورال، پتانسیل آن برای به وجود آوردن یک زایمان بدون درد است. درحالی‌که هنوز انقباضات ادامه دارد، درد به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد. در طول این نوع از زایمان، مادر همچنان از تولد آگاه و قادر به حرکت به اطراف است.

اپیدورال همچنین در زایمان سزارین مورد نیاز است تا درد را از جراحی خروج نوزاد از رحم کاهش دهد. بیهوشی عمومی در بعضی موارد نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش مادر به‌طور کامل به خواب می‌رود و از روند زایمان بی‌اطلاع است.

از دیگر فواید زایمان اپیدورال:

• روشی بسیار مؤثر است.
• بسیار کم عارضه است.
• مادر هنگام زایمان می‌تواند قدرت زور زدن داشته باشد.

عوارض جانبی احتمالی

هنگام زایمان و تولد نوزاد خود کاملا بیدار خواهید بود. از آنجا که درد خاصی را احساس نمی‌کنید، می‌توانید حتی بخوابید. عوارض بی‌دردی از راه کمر معمولا کم‌خطر است.

برخی از عوارض جانبی احتمالی اپیدورال عبارتند از:

• تهوع و استفراغ
• سردرد
• خونریزی مداوم (از محل سوراخ شدن)
• تب
• مشکلات تنفسی
• خواب‌آلودگی
• افت فشار خون، که می‌تواند ضربان قلب کودک را کاهش دهد.
• مشکلات ادراری به‌صورت بی‌اختیاری که نیاز به کاتتر ادراری دارد.
• بی‌حسی و بی حرکتی پاها
• خارش بدن (ناشی از داروها)

البته این عوارض را می‌توان با ایجاد تمهیدات به‌موقع تا حد زیادی کاهش داد. عوارض نادر و خطرناکی هم وجود دارد که شامل آسیب به نخاع و ریشه‌های عصبی، هماتوم و آبسه اپیدورال و تشنج می‌شود.

به دلیل نادر بودن این عوارض، مشاوره با پزشک متخصص و تصمیم‌گیری قبل از انجام بسیار حیاتی است. روش‌های تزریقی که از راه کمر انجام می‌شوند، هیچ‌گاه باعث کمردرد نمی‌شوند.

مهم است که توجه داشته باشید که این خطرات نادر است و احتمال کمی وجود دارد که رخ دهند. مواد آرام‌بخش درون اپیدورال، تنها مقدار بسیار کمی به جنین خواهد رسید. خطرات بروز مشکلات جدی‌تر برای کودک شما نسبتا کم است.

از هر ۱۰۰ زن تقریبا ۱ نفر در رو‌زهای بعد از عمل دچار سردرد نخاعی می شوند. این اتفاق زمانی می‌افتد که سوزن اپیدورال کیسۀ مایعی را که اطراف نخاع را احاطه کرده است، سوراخ کند و باعث نشت مایع شود. در صورت بروز این مشکل، حتما پزشک خود را در جریان بگذارید.

با استفاده از ابن روش، زمان زایمان و فشار کمتر می‌شود. در انتها زمانی که نوزاد در آغوش مادر قرار بگیرد، مادر کاملا هوشیار بوده و می‌تواند لحظۀ جادویی تولد فرزندش را دریابد.

اقدامات قبل از زایمان

اقداماتی وجود دارد که باید قبل از زایمان بدون درد به روش طبیعی انجام دهید تا بتوانید بهترین تجربه ممکن را با اپیدورال داشته باشید:

کسب اطلاعات

اینکه بدانید داروی اپیدورال دقیقاً چه کاری انجام می‌دهد، باعث می‌شود که ترس و اضطراب شما به میزان زیادی کاهش یابد. هرچقدر مادران باردار، سطح آگاهی خود را ارتقاء دهند، بالطبع زایمان راحت‌تر و همچنین ذهن بازتری نسبت به روند زایمان خود خواهند داشت. شرکت در کلاس‌های ویژه مادران باردار موجب می‌شود که مادران زایمان‌‌ موفق‌تری را تجربه کنند.

زمانی که متخصص بیهوشی اپیدورال را انجام می‌دهد، ابتدا یک دوز آزمایشی از دارو به بیمار داده می‌شود و پس از آن دوز کامل دارو به بدن بیمار وارد خواهد شد. ضربان قلب جنین به‌طور مداوم باید مورد بررسی قرار ‌گیرد.

فشار خون را باید هر پنج دقیقه یک‌بار اندازه‌گیری کرد تا مطمئن شد که هیچ تغییری در علائم حیاتی به وجود نیامده است. داروهای مورد استفاده در اپیدورال ممکن است فشار خون بیمار و جنین در شکم را به‌طور موقت کاهش دهد و ضربان قلب او را کُندتر کند. پس بررسی هر لحظه وضعیت مادر و کودک ضروری است.

واقع‌بین بودن

ممکن است داروی اپیدورال کاهش درد و بی‌حسی را برای همه به یک اندازه ایجاد نکند. برخی خانم‌ها ممکن است تنها کمی تسکین درد را تجربه کنند. در اکثر زنان انقباضات رحمی همچنان احساس می‌شود، اما هیچ‌گونه دردی نخواهند داشت. در واقع نحوۀ تأثیرگذاری این دارو تا حد زیادی به بدن، داروهای مورد استفاده و تکنیک بیهوشی بستگی دارد.

آرامش داشتن

سعی کنید قبل از تزریق داروی اپیدورال استراحت کرده باشید. تنش و استرس، کار را هم برای شما و هم برای متخصص بیهوشی بسیار سخت می‌کند. می‌توانید قبل از انجام اپیدورال با پزشک خود یا متخصص بیهوشی صحبت کنید تا ببینید که چه کسی می‌تواند هنگام اپیدورال در کنار شما باشد تا آرامش بیشتری داشته باشید.

همچنین تنفس‌های آرام و ممتد به آرام کردن تنش و استرس کمک شایانی می‌کند. نحوۀ تنفس صحیح را تمرین کنید تا بتوانید بیشترین همکاری را هنگام زایمان با تیم پزشکی و بیهوشی خود داشته باشید.

چه زمانی باید از اپیدورال استفاده کرد؟

اپیدورال، درد در یک ناحیه خاص را کاهش می‌دهد (در اینجا قسمت پایین بدن). تزریق اپیدورال ۱۰ دقیقه به طول می‌انجامد و ۱۰ تا ۱۵ دقیقه بعد از تزریق اثر می‌کند. این دارو از طریق یک لوله به ستون فقرات به طور مداوم طی زمان مشخصی تزریق می‌شود.

آیا اپیدورال روش ایمنی است؟

این دارو هم برای مادر هم برای جنین بی‌خطر است. هنگامی که سایر شیوه‌های کنترل درد کمک‌کننده نیست، اپیدورال از درد جلوگیری خواهد کرد. این دارو به زنان کمک می‌کند تا آرام شوند و تمرکز خود را بر زایمان بیشتر کنند؛ اما مانند بسیاری از داروها می‌تواند عوارض جانبی ایجاد کند.

آیا اپیدورال بر نوزاد تأثیر دارد؟

تحقیق در مورد اثرات اپیدورال‌ها در نوزادان تا حدودی مبهم است و بسیاری از عوامل می‌توانند سلامت نوزاد را تحت تأثیر قرار دهند. تعیین اینکه چه مقدار از این داروها بر نوزاد تأثیر دارد، دشوار است و می‌تواند بر اساس دوز، مدت زمان زایمان و ویژگی‌های هر کودک متفاوت باشد.
از آنجا که دوز و داروها می‌توانند متفاوت باشند، اطلاعات دقیق از تحقیقات در حال حاضر در دسترس نیست. دوزهای بالا از این داروها همچنین باعث تنگی تنفسی و کاهش ضربان قلب جنین خواهد شد که به‌طور موقت با تجویز اکسیژن و اقدامات حمایتی اکثرا برطرف می‌شود.
اگرچه ممکن است نوزادان هیچ آسیبی در اثر این دارو نبینند؛ اما امکان بروز اثرات بسیار کمی روی نوزاد وجود دارد.

نحوه تزریق ماده بی‌حسی و فیلم زایمان طبیعی بدون درد

چه زمانی نمی‌توان از این روش استفاده کرد؟

برخی از مادران باردار، در صورت داشتن هریک از این موارد، کاندیدای مناسب این زایمان با روش اپیدورال نیستند:

• مشکلات انعقادی
• مصرف آسپیرین و تزریق هپارین
• داشتن عفونت در بدن یا ناحیۀ پوستی کمر
• بیماری‌های مغزی و عصبی
• سرگیجه و افت فشارخون
• تعداد پلاکت‌های کم مادر یا استفاده از رقیق کننده‌های خون
• مشکل در پیدا کردن فضای اپیدورال (این مشکل می‌تواند در زنان چاق یا دارای مشکلات نخاعی به وجود بیاید)
• سابقه واکنش آلرژیک به بی‌حسی موضعی
• مصرف هپارین و انوکسوپارین یا سایر انعقادها

چه بیمارستان‌هایی زایمان طبیعی بدون درد را انجام می‌دهند؟

بیمارستان‌ها و زایشگاه‌های متعددی در حال حاضر در کشور زایمان طبیعی بدون درد را انجام می‌دهند. یکی از این مراکز «بیمارستان و زایشگاه مریم» است که با استفاده از مجرب‌ترین پزشکان و متخصصان بیهوشی این کار را در بالاترین کیفیت انجام می‌دهد.

بهترین روش زایمان طبیعی بدون درد

همانطور که می‌دانید بسیاری از افراد به‌دلیل درد‌هایی که در روش طبیعی باید متحمل شوند از این روش زایمان بیزارند، اما خوشبختانه با پدیدار شدن بسیاری از تکنیک‌های بی‌دردی چنین مسئله هولناکی برای همیشه برطرف شده است.

اپیدورال، یکی از بهترین روش‌هایی است که برای بی‌دردی یا بی‌حسی مادر انجام و تزریق می‌شود؛ چرا که این تزریق تمرکز و قدرت را از مادر نمی‌گیرد و تنها امکان استراحت و بی‌دردی را به او می‌دهد.

مادر به‌دلیل قدرت و تمرکزی که دارد، می‌تواند به پیشرفت روند زایمان بسیار کمک کند و یک زایمان موفق و بدون مشکل داشته باشد. علاوه بر این موارد، به‌کارگیری این تکنیک هیچ خطر و آسیبی را به جنین نمی‌رساند.

تجربه زایمان طبیعی با اسپاینال

مادران برای آنکه دردهای زایمان طبیعی را متحمل نشوند، به‌دنبال روش و تکنیک‌های متفاوتی هستند که زایمانی بدون درد و راحت تجربه کنند. بی‌حسی اسپاینال، یکی از روش‌ها و تکنیک‌هایی است که برای بی‌حسی مادر انجام می‌شود.
تفاوتی که این تکنیک با روش‌های دیگری مانند اپیدورال دارد، این است که این تزریق بی‌حسی فقط یکبار انجام می‌شود و بی‌دردی آن نهایت تا ۲ ساعت باقی خواهد ماند. امروزه پیشنهاد پزشکان برای انجام این نوع از زایمان بدون درد، استفاده از روش اپیدورال است، معمولا بی‌حسی اسپاینال بیشتر در زایمان‌های سزارین انجام می‌شود.
همچنین استفاده از این داروی تزریقی بی‌حسی برای مادر و جنین بی‌خطر بوده و عارضه‌های بسیار کمی را برای مادر به‌همراه خواهد داشت. گاهی ممکن است علاوه بر این که تزریق اسپاینال را برای زایمان طبیعی مادر انجام می‌دهند، تزریق اپیدورال را به‌صورت ترکیبی انجام شود. استفاده از نوع تکنیک یا انتخاب روش بی‌حسی بستگی به شرایط مادر و صلاحدید پزشک خواهد داشت.

مادر باردار چه نقشی در هدایت موفق زایمان طبیعی بدون درد دارد؟

مادر باردار عزیزی که منتظر به دنیا آوردن فرزند خود هستید یا تصمیم به فرزندآوری در آینده گرفته‌اید، اگر می‌خواهید نوزادتان را به‌روش زایمان طبیعی بدون درد به دنیا آورید، توصیه می‌شود برای سپری کردن این دوران همراه با آرامش و موفقیت هرچه بیشتر، اقدامات زیر را جدی بگیرید:

• از همین امروز توسط مربیان مجرب شروع به انجام ورزش‌ها و تمرینات مناسب دوران بارداری کنید. داشتن عضلات قوی، به‌خصوص عضلات قوی شکم، کمر و لگن کمک بزرگی به داشتن زایمان موفق می‌کند.
• مطالعه کنید و از منابع معتبر، اطلاعات درست و کامل در مورد زایمان و بی‌دردی، دریافت کنید. آگاهی باعث از بین رفتن ترس و اضطراب بی‌پایه و اساس خواهد شد، اطلاعات گرفتن از افراد غیر کارشناس، مشکلات شما را بیشتر خواهد کرد.
• با پزشک متخصص زنان در مورد بی‌دردی صحبت کنید و راهنمایی‌های لازم در خصوص ویژگی‌های زایمان خود را از ایشان بگیرید. به‌خاطر داشته باشید که شما وقتی کاندید خوبی برای بی‌دردی هستید که کاندید خوبی برای زایمان طبیعی باشید.
• با خانواده و همسرتان در مورد بی‌دردی زایمان صحبت کنید و مطالبی که فرا گرفته‌اید را در حد قابل فهم و ساده برایشان توضیح دهید. متقاعد شدن خانواده به حمایت هرچه بیشتر از شما کمک خواهد کرد.
• در زمان بستری در بیمارستان و پذیرش در بخش زایشگاه جهت انجام زایمان، کادر زایشگاه را از اینکه متقاضی بی‌دردی هستید، مطلع کنید و از آنها بخواهید تقاضای بی‌دردی شما را از همان ابتدای بستری به اطلاع متخصص بیهوشی که مسئول انجام و هدایت بی‌دردی شماست، برسانند و فرم رضایت آگاهانه بی‌دردی برای زایمان را خود و همسرتان، در زمان پذیرش در زایشگاه امضا کنید. آگاهی یافتن به‌موقع متخصص بیهوشی بیمارستان از تقاضای بی‌دردی شما باعث برنامه‌ریزی برای ویزیت زودهنگام و اقدام سروقت برای بی‌دردی خواهد شد.
• اگر بیماری خاصی از جمله مشکلات انعقادی و خونریزی دهنده یا سابقه مصرف داروهایی مانند آسپرین، هپارین (یا داروی تزریقی دور ناف) دارید، حتماً به متخصص بیهوشی اطلاع دهید.
• اگر مشکلات جدی ستون فقرات کمری، بیماری عصبی یا مغزی نخاعی دارید و قبلاً مدارک پزشکی برای بررسی آنها گرفته‌اید (از جمله MRI یا CT SCAN مغز و ستون فقرات)، آن مدارک را همراه خود به بیمارستان بیاورید و به اطلاع متخصص بیهوشی برسانید.
• با پزشک بیهوشی همکاری لازم و هوشمندانه در حین و بعد از انجام بی‌دردی داشته باشید و توصیه‌ها و دستورات او را که به زبان ساده برای شما توضیح داده می‌شود، اجرا کنید.

از جمله

• در حین انجام بی‌دردی، بی‌حرکت باشید و با تنفس‌های عمیق و آرام، میزان دردتان را کم کنید.
• پس از پایان انجام بی‌دردی، نیم ساعت درازکش باشید و پس از اتمام، نیم ساعت راه بروید.
• روی توپ حرکت فیزیکی انجام دهید (با راهنمایی‌های ماما).
• مثانه خود را خالی نگه دارید و با خوردن مایعات شیرینِ صاف، گرسنگی و تشنگی خود را برطرف کنید.

در زمان زایمان با قرار گرفتن بدن نوزاد در کانال زایمانی، همکاری خوب و کافی برای زور زدن قوی و مؤثر در حین انقباضات داشته باشید و به تولد سالم نوزاد خود کمک فعالانه کنید.

در نظر داشته باشید که نوع دارو و غلظت داروی بی‌دردی شما طوری انتخاب می‌شود که کوچک‌ترین بی‌حسی و بی‌حرکتی در شکم، لگن و پاهای شما ایجاد نخواهد شد و شما پس از نیم ساعت اول بعد از تزریق بی‌دردی، درک کاملی از انقباضات شکمی دارید و به‌طور ارادی می‌توانید آنها را تقویت کنید.

در هر مرحله از سیر زایمان به تصمیمات پزشک اعتماد کنید و بدانید اگر تغییر ناگهانی در برنامه درمان شما چه در زایمان و چه بی‌دردی داده شود، برای حفظ حداکثر ایمنی شما و فرزندتان است؛ بنابراین اگر زایمان شما به ناگاه تبدیل به سزارین اورژانسی شود یا برای انجام بی‌دردی به‌جای روش اپیدورال از روش اسپاینال استفاده شود، صبوری کنید و مطمئن باشید که با توجه به وضعیت بالینی شما و جنین، صحیح‌ترین روش برای شما انتخاب شده است.

در نهایت مثبت اندیش باشید و به موازات انجام مراقبت‌های فکری و عملی ذکر شده مکرراً مراقبت کامل‌تر پروردگار مهربان را نسبت به خودتان، یادآوری کنید و بدانید که با توکل به او آرامش بیشتری خواهید یافت و زایمان را با آگاهی و تلاش هوشمندانه، با موفقیت به نتیجه خواهید رساند.