سندرم روده تحریک پذیر (IBS) نوعی اختلال شایع است که روده و معده را تحت تاثیر قرار میدهد که به عنوان دستگاه گوارش نیز شناخته می‌شود.
علائمی که ناشی از این بیماری احساس می‌کنید شامل مواردی از جمله یبوست، اسهال، گرفتگی، نفخ، دل درد و… می‌شود. سندرم روده تحریک پذیر نوعی بیماری مزمن است که نیاز به بررسی و درمان دارد.
تنها تعداد کمی از افراد مبتلا به این بیماری علائم شدیدی را تجربه می‌کنند. بسیاری از افراد می‌توانند علائم خود را با راهکارهای ساده مانند کنترل استرس، رژیم غذایی سالم و تغییر سبک زندگی کنترل کنند.
علائم شدید نیز با دارو درمانی بهبود پیدا می‌کند. همچنین این نکته را هم باید بدانید که این سندرم تغییری در بافت روده ایجاد نمی‌کند و خطر ابتلا به سرطان کولورکتال را نیز افزایش نمی‌دهد.
چه علائمی دارد؟
علائم این بیماری برای هر فرد متفاوت است و معمولا به‌صورت طولانی مدت باقی می‌ماند. از رایج‌ترین علائم می‌توان به چنین مواردی اشاره کرد:
- دل درد، نفخ یا گرفتگی
- اسهال
- یبوست
- یبوست متناوب همراه با اسهال
- گاز زیاد یا نفخ
- مدفوع سفت‌تر یا شل‌تر از حالت طبیعی
- بیرون زدگی شکم
- مخاط در مدفوع
- احساس نیاز به دفع مدفوع حتی پس از دفع
- خستگی
- اضطراب
- افسردگی
- سوزش سر دل و سوء هاضمه
- نیاز به ادرار کردن زیاد
- سردرد
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر تغییرات مداوم در علائم خود دارید باید به پزشک مراجعه کنید؛ چرا که ممکن است نشان‌دهنده وضعیت جدی‌تری یعنی سرطان روده بزرگ باشد. علائم جدی‌تر شامل چنین مواردی است:
- کاهش وزن
- استفراغ بدون دلیل مشخص
- اسهال
- خونریزی از رکتوم
- کمبود آهن
- احساس درد و عدم تسکین حتی با اجابت مزاج و دفع گاز
علت سندرم روده تحریک پذیر چیست؟
علت دقیق ایجاد این بیماری مشخص نیست؛ اما با این حال عواملی که می‌تواند در ایجاد این عارضه نقش داشته باشد به شرح زیر است:
انقباض عضلات روده
دیواره‌های روده از ماهیچه‌ها پوشانده شده‌اند که با حرکت غذا در دستگاه گوارش منقبض می‌شود. انقباضات طولانی و قوی‌تر بیش از حد می‌تواند باعث اسهال، نفخ و گاز شود. انقباضات ضعیف منجر به عبور کند غذا و باعث مدفوع خشک و سفت می‌شود.
سیستم عصبی
مشکلات مرتبط با اعصاب در سیستم گوارشی باعث ایجاد ناراحتی هنگام کشیده شدن شکم به دلیل مدفوع یا گاز می‌شود.
عدم هماهنگی بین سیگنال‌های مغز و روده باعث می‌شود که بدن نسبت به تغییراتی که در فرایند گوارش رخ میدهد، واکنش بیش از حد نشان دهد. چنین شرایطی می‌تواند منجر به اسهال، یبوست و درد شود.
عفونت شدید
این عارضه می‌تواند به دنبال اسهال ناشی از باکتری یا ویروس شدیدتر شود که به عنوان گاستروانتریت شناخته می‌شود. گاهی اوقات سندرم روده تحریک پذیر همراه با رشد بیش از حد باکتری همراه است.
استرس اولیه در زندگی
افرادی که در معرض شرایط استرس‌زا قرار می‌گیرند به‌خصوص در زمان کودکی بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری قرار دارند.
تغییر میکروب‌های روده
به‌طور مثال تغییرات در ویروس‌ها، باکتری‌ها و قارچ‌های که در روده قرار دارند می‌تواند نقش مهمی در سلامت شما داشته باشند. نتیجه تحقیقات نشان میدهد که میکروب در افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر با میکروب افرادی که IBS ندارد، می‌تواند بسیار متفاوت باشد.
عوامل محرک در ایجاد این بیماری
علائم این بیماری با این موارد تحریک می‌شود:
غذا
نقش آلرژی در سندرم روده تحریک پذیر به طور کامل شناخته شده است. آلرژی غذایی به ندرت باعث این بیماری می‌شود؛ اما بسیاری از افراد با نوشیدن یا غذا خوردن علائم بدتری را تجربه می‌کنند.
از این مواد غذایی که منجر به بدتر شدن این بیماری می‌شود می‌توان به مواردی از جمله مرکبات، کلم، محصولات لبنی، نوشابه‌های گازدار، شیر و گندم اشاره کرد.
استرس
اکثر افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر علائم بیشتر و مکرری را در طول زمان با افزایش استرس تجربه می‌کنند. استرس تنها علائم را بدتر می‌کند و به تنهایی در ایجاد این بیماری نقشی ندارد.
عوامل خطرساز
بسیاری از افراد گاهی علائم سندرم روده تحریک پذیر را تجربه می‌کنند؛ اما با این حال این دسته از افراد در معرض خطر بیشتری هستند:
سنین جوانی
معمولا این عارضه در افراد زیر ۵۰ سال رخ میدهد.
خانم‌ها
این عارضه در خانم‌ها بسیار شایع‌تر است. همچنین لازم به ذکر است که استروژن درمانی قبل یا بعد از یائسگی یکی از عوامل خطرساز در ایجاد این بیماری است.
سابقه خانوادگی
ژن‌ها نقش مهمی نیز در ایجاد بیماری دارند.
افسردگی، اضطراب یا دیگر مشکلات سلامت روان
سابقه مشکلات روانی و سابقه سوء استفاده جنسی، عاطفی یا فیزیکی می‌تواند عامل خطرساز باشند.
چه عوارضی دارد؟
یبوست مزمن یا اسهال به دنبال این بیماری می‌تواند منجر به هموروئید شود. علاوه بر این با عوارض دیگری همراه است:
کاهش کیفیت زندگی
تحقیقات نشان داده است که بسیاری از افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر سه برابر بیشتر از سایر افراد که علائم ندارند، قادر به انجام بسیاری از فعالیت‌های خود در طی روز نیستند.
اختلالات خلق و خو
علائم ناشی از این بیماری می‌تواند منجر به اضطراب یا افسردگی شود. همچنین افسردگی و اضطراب نیز می‌تواند سندرم روده تحریک پذیر را بدتر کند.
چگونه تشخیص داده می‌شود؟
هیچ آزمایشی برای تشخیص قطعی سندرم روده تحریک پذیر وجود ندارد. پزشک با توجه به سابقه پزشکی شما، معاینات فیزیکی و آزمایش‌هایی برای رد سایر بیماری‌ها مانند بیماری التهابی روده (IBD) و بیماری سلیاک این عارضه را تشخیص میدهد.
آزمایشاتی که برای تایید تشخیص این سندرم به بیماران پیشنهاد می‌شود به شرح زیر است:
- سیگموئیدوسکوپی یا کولونوسکوپی برای بررسی علائم انسداد یا التهاب روده
- عکسبرداری با اشعه ایکس
- آندوسکوپی در صورت داشتن سوزش سردل یا سوء هاضمه
- آزمایش خون برای بررسی کم‌خونی، علائم عفونت و مشکل تیروئید
- آزمایش مدفوع جهت بررسی خون یا عفونت
- آزمایش‌هایی برای بررسی مشکلات عضلات روده
- تست عدم تحمل لاکتوز، حساسیت به بیماری سلیاک یا گلوتن
در نهایت سوالاتی از بیمار برای تشخیص بهتر از سوی پزشک پرسیده می‌شود.
چه راهکارهای درمانی دارد؟
هدف از درمان کنترل علائم است. در اغلب مواقع می‌توان علائم خفیف را با کنترل استرس و تغییراتی در رژیم غذایی و سبک زندگی صحیح درمان کرد. در نتیجه باید به این موارد توجه داشته باشید:
- خودداری از عوامل ایجاد محرک
- مصرف غذاهای پرفیبر
- نوشیدن مایعات زیاد
- انجام تمرینات منظم
- خواب کافی
ممکن است به شما توصیه شود که این موارد را از رژیم غذایی خود حذف کنید:
غذاهای موثر در تولید گاز و نفخ
از مصرف موادی مانند نوشیدنی‌های گازدار، الکلی و… که ممکن است باعث تولید نفخ شوند خودداری کنید.
گلوتن
تحقیقات نشان میدهد که افراد مبتلا به سندرم روده تحریک با خودداری از مصرف گلوتن (جو، گندم و چاودار) می‌توانند به بهبود علائم خود کمک کنند.
فودمپ (FODMAP)
برخی از افراد به کربوهیدرات‌های خاصی مانند فروکتان‌ها، فروکتوز، لاکتوز و موارد دیگر حساسیت دارند که به عنوان FODMAP شناخته می‌شود.
به‌طور کلی باید حساسیت‌های غذایی خود را بشناسید و از مصرف آنها خودداری کنید.
بر اساس علائم ممکن است دارویی به شما توصیه شود که این موارد احتمالی به شرح زیر است:
- مکمل‌های فیبر برای کنترل یبوست
- تجویز ملین‌های بدون نسخه برای رفع یبوست
- تجویز داروهای بدون نسخه برای کنترل اسهال
- داروهای آنتی کولینرژیک برای تسکین اسپاسم و درد روده
- داروهای ضد افسردگی برای کمک به کاهش افسردگی و تسکین درد
- داروهای مسکن
علاوه بر این موارد پزشک داروهای تجویزی برای رفع بیماری سندرم روده تحریک پذیر نیز برای شما تجویز خواهد کرد.
درمان‌های خانگی
با ایجاد تغییرات ساده در رژیم غذایی و سبک زندگی می‌توانید به تسکین سندرم روده تحریک پذیر کمک کنید. نکاتی که برای درمان خانگی توصیه می‌شود به شرح زیر است:
فیبر مصرف کنید
فیبر به کاهش و رفع یبوست کمک می‌کند؛ اما امکان بدتر شدن نفخ وجود دارد. سعی کنید به آرامی غلات کامل، سبزیجات، میوه و حبوبات را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. شما با مصرف مکمل فیبر، نفخ کمتری نسبت به غذاهای سرشار از فیبر مصرف خواهید داشت.
از مصرف غذاهای محرک خودداری کنید
غذاهایی که منجر به تحریک علائم شما می‌شوند نباید مصرف کنید.
طی زمان‌های مشخصی غذا بخورید
هیچ یک از وعده‌های غذایی خود را حذف نکنید و سعی کنید هر روز در یک زمان مشخصی غذا بخورید تا به تنظیم عملکرد روده کمک شود.
به طور منظم و مداوم تمرینات ورزشی انجام دهید
انجام تمرینات ورزشی به کاهش استرس و افسردگی کمک می‌کند و حال عمومی بهتری را در شما ایجاد می‌کند.
بدون دیدگاه