در پاسخ به اینکه پساری بهتره یا سرکلاژ باید بگوییم که سرکلاژ معمولا برای زنانی انجام می‌شود که دهانه رحم آنها در بارداری باز یا بسیار ضعیف شده است. پساری بیشتر برای افرادی با سرویکس کوتاه؛ اما بسته یا در شرایطی که عمل جراحی ممکن نیست توصیه می‌شود. انتخاب نهایی بین این دو روش بستگی به وضعیت دهانه رحم، سابقه بارداری و نظر متخصص زنان در کرج دارد.
یکی از دغدغه‌های اصلی مادران باردار، جلوگیری از زایمان زودرس است. وقتی پزشک از نارسایی دهانه رحم یا کوتاه شدن سرویکس صحبت می‌کند، ممکن است دو گزینه را پیشنهاد دهد: پساری یا سرکلاژ.
اما پساری بهتره یا سرکلاژ؟ آیا پساری جایگزین سرکلاژ می‌شود؟ در این مقاله، به‌طور کامل و علمی تفاوت‌ها، مزایا، معایب و تجارب واقعی هر دو روش را بررسی می‌کنیم.
پساری چیست؟
در پاسخ به این که پساری چیست باید بگوییم پساری (Pessary) وسیله‌ای پلاستیکی یا سیلیکونی است که پزشک آن را داخل واژن قرار می‌دهد تا از فشار رحم بر دهانه رحم جلوگیری کند. این روش غیر جراحی است، معمولا بدون بیهوشی انجام می‌شود و قابل برداشتن در هر زمان است.
موارد استفاده:
- نارسایی دهانه رحم بدون باز شدن.
- کوتاهی سرویکس در سونوگرافی.
- بارداری‌های دو‌قلویی یا پر خطر.
- زمانی که بیمار تحمل عمل جراحی ندارد.
مراقبت‌ها:
- معاینه ماهانه برای بررسی ترشحات یا عفونت.
- رعایت بهداشت و پرهیز از رابطه جنسی در بعضی موارد.
- برداشتن پساری در هفته ۳۶ تا ۳۸ بارداری.
سرکلاژ چیست؟
سرکلاژ (Cervical Cerclage) نوعی بخیه جراحی است که با بیهوشی انجام می‌شود تا دهانه رحم بسته بماند و از زایمان زودرس جلوگیری شود. این روش در بیمارستان انجام می‌شود و معمولا بخیه در هفته ۳۷ برداشته خواهد شد.
بیشتر بخوانید: افتادگی مثانه
موارد استفاده:
- باز شدن یا گشاد شدن دهانه رحم.
- سابقه سقط در سه ماهه دوم.
- نارسایی دهانه رحم تایید شده در بارداری‌های قبلی.
- زمانی که طول سرویکس بسیار کوتاه است.
مراقبت‌ها:
- استراحت نسبی بعد از عمل.
- اجتناب از رابطه جنسی تا چند هفته.
- پیگیری دقیق با پزشک در صورت ترشح یا درد.
تفاوت پساری و سرکلاژ؛ پساری بهتره یا سرکلاژ؟
| ویژگی | پساری | سرکلاژ |
| نوع روش | غیر جراحی | جراحی با بیهوشی |
| موارد کاربرد | سرویکس کوتاه ولی بسته | باز شدن دهانه رحم |
| درد و ناراحتی | کم | متوسط تا زیاد (به‌دلیل عمل) |
| خطر عفونت | کم، در صورت رعایت بهداشت | در برخی موارد بیشتر |
| موفقیت در بارداری دوقلو | نسبتاً مؤثر | معمولاً کمتر توصیه می‌شود |
| نیاز به بستری | ندارد | دارد |
| هزینه | کمتر | بیشتر (بستگی به بیمارستان) |
مقایسه اثربخشی و ایمنی در مطالعات علمی
تحقیقات منتشر شده در PubMed و Mayo Clinic نشان داده‌اند که:
- هر دو روش می‌توانند در پیشگیری از زایمان زودرس موثر باشند.
- در مواردی که دهانه رحم باز شده، سرکلاژ موثرتر است.
- اما در سرویکس کوتاه بدون باز شدن، پساری نتایج مشابه یا حتی بهتر نشان داده است.
- ترکیب درمانی (مثل پساری + پروژسترون) می‌تواند نتایج را بهبود دهد.
بیشتر بخوانید: علائم افتادگی رحم
نظر پزشکان و تجربه بیماران در خصوص سوال پساری بهتره یا سرکلاژ
- بسیاری از متخصصان زنان معتقدند انتخاب روش باید شخصی سازی شود.
- در سایت‌های گفت‌وگوی مادران، تجربه بیماران متنوع است:
- برخی از سرکلاژ نتایج بسیار خوبی گزارش کرده‌اند.
- برخی دیگر با پساری و بدون بیهوشی توانسته‌اند بارداری موفقی داشته باشند.
- نتیجه کلی: مهم‌ترین عامل، تشخیص دقیق علت نارسایی دهانه رحم است، نه انتخاب شخصی.
عوارض احتمالی و ریسک‌ها هر یک از روش‌ها
در پساری:
- افزایش ترشحات واژن
- احتمال خفیف عفونت (در صورت بی‌توجهی به مراقبت)
- احساس فشار یا ناراحتی جزئی
در سرکلاژ:
- درد شکمی یا لگنی
- خونریزی خفیف پس از عمل
- عفونت یا پارگی کیسه آب در موارد نادر
بیشتر بخوانید: علائم جمع نشدن رحم بعد از سزارین
هزینه هر یک از این روش‌ها چقدر است؟
- پساری معمولا هزینه‌ای کمتر دارد (بسته به نوع و برند، هزینه‌ها متفاوت است).
- سرکلاژ نیاز به عمل جراحی دارد و هزینه آن بسته به مرکز درمانی متفاوت است.
- هر دو روش ممکن است در بیمه‌های پایه و تکمیلی تحت پوشش جزئی باشند.
ترکیب درمانی و روش‌های مکمل
در برخی موارد، پزشک برای افزایش اثربخشی از پروژسترون، استراحت یا محدودیت فعالیت همراه با پساری یا سرکلاژ استفاده می‌کند. در مطالعات جدید، ترکیب پساری + دارو در کاهش زایمان زودرس بسیار امیدوارکننده بوده است.
جمع بندی نهایی
| اگر… | پیشنهاد پزشکان |
| دهانه رحم کوتاه ولی بسته است، | پساری |
| دهانه رحم باز شده یا سابقه سقط دارید، | سرکلاژ |
| تحمل بیهوشی ندارید، | پساری |
| سابقه زایمان زودرس دارید، | سرکلاژ (با یا بدون پساری) |
در نهایت، انتخاب بین پساری و سرکلاژ کاملا وابسته به شرایط فردی، سونوگرافی و نظر پزشک معالج است. در پاسخ به این سوال که پساری بهتره یا سرکلاژ؟ هیچ روشی برای همه بهترین نیست؛ بهترین تصمیم، تصمیم بالینی شخصی سازی شده است.
بیشتر بخوانید: سوزش واژن
سوالات متداول
برای جلوگیری از زایمان زودرس، پساری بهتر است یا سرکلاژ؟
هیچ روش مطلقا بهتر وجود ندارد. انتخاب بین پساری و سرکلاژ به وضعیت دهانه رحم، سابقه سقط یا زایمان زودرس، و تصمیم پزشک بستگی دارد. در زنان با دهانه رحم کوتاه ولی بسته، پساری اغلب گزینه‌ی مناسب‌تری است؛ اما اگر دهانه رحم باز شده باشد یا سابقه‌ی زایمان زودرس مکرر وجود داشته باشد، سرکلاژ موثرتر است.
در سرویکس کوتاه بدون باز شدن دهانه رحم، کدام گزینه مناسب‌تر است؟
در این شرایط، اغلب پزشکان پساری را ترجیح می‌دهند، زیرا غیرجراحی، قابل برداشتن و بدون نیاز به بیهوشی است.
آیا سرکلاژ تأثیر بیشتری از پساری دارد؟
مطالعات جدید (PubMed 2024) نشان می‌دهد اثربخشی دو روش در پیشگیری از زایمان زودرس مشابه است، اما در مواردی که دهانه رحم باز یا بسیار کوتاه است، سرکلاژ موفق‌تر عمل می‌کند.
در بارداری دوقلو، پزشکان معمولا پساری می‌گذارند یا سرکلاژ می‌کنند؟
در بارداری دوقلو معمولا پساری ترجیح داده می‌شود، چون سرکلاژ در این موارد ممکن است ریسک عوارض (مانند پارگی کیسه آب) را افزایش دهد.
آیا پساری می‌تواند جایگزین سرکلاژ شود؟
در موارد خفیف‌تر، بله. پساری می‌تواند جایگزینی موثر و کم‌تهاجمی برای سرکلاژ باشد، به‌ویژه در زنانی که دهانه رحم فقط کوتاه است و هنوز باز نشده است.
احتمال عفونت در پساری بیشتر است یا سرکلاژ؟
احتمال عفونت در پساری اندکی بیشتر است، زیرا جسم خارجی در واژن قرار دارد؛ اما با رعایت بهداشت و ویزیت‌های منظم، قابل کنترل است.
پساری دردناک‌تر است یا عمل سرکلاژ؟
قرار دادن پساری معمولا بدون درد و بدون نیاز به بیهوشی انجام می‌شود. اما سرکلاژ یک عمل جراحی با بی‌حسی یا بیهوشی است و ممکن است درد و ناراحتی پس از عمل وجود داشته باشد.
هزینه پساری و سرکلاژ چقدر فرق دارد؟
به‌طور معمول، پساری ارزان‌تر است و در مطب یا درمانگاه قابل انجام است. سرکلاژ هزینه بالاتری دارد چون در اتاق عمل و با بیهوشی انجام می‌شود و گاهی نیاز به بستری دارد.
اگر قبلا سرکلاژ انجام داده‌ام، می‌توانم بارداری بعدی پساری بگذارم؟
بله. در بسیاری از موارد، پزشک در بارداری بعدی پساری را به‌عنوان روش محافظه‌کارانه‌تر پیشنهاد می‌دهد؛ مگر اینکه مجدداً نشانه‌های باز شدن دهانه رحم وجود داشته باشد.
کدام روش برای مادرانی که سابقه سقط دارند بهتر است؟
اگر سقط‌ها به دلیل نارسایی دهانه رحم بوده، سرکلاژ گزینه‌ی قابل اعتماد‌تری است. اما در مواردی که دهانه رحم فقط کوتاه است، پساری می‌تواند کافی باشد.
مدت زمان ماندگاری پساری در رحم چقدر است؟
پساری معمولا تا هفته‌ی ۳۶ بارداری باقی می‌ماند و پس از آن توسط پزشک خارج می‌شود.
احتمال پارگی کیسه آب در کدام روش بیشتر است؟
در برخی مطالعات، احتمال پارگی کیسه آب در سرکلاژ کمی بیشتر گزارش شده، مخصوصاً اگر عفونت رحمی وجود داشته باشد. با مراقبت دقیق و تشخیص به‌موقع، این خطر کاهش می‌یابد.
در چه مواردی پزشک اجازه سرکلاژ نمی‌دهد و پساری توصیه می‌کند؟
اگر غشاءها بیرون‌زده باشند، عفونت واژن وجود داشته باشد، یا دهانه رحم بسیار کوتاه شده باشد، سرکلاژ ممکن است ممنوع باشد و پزشک پساری را پیشنهاد دهد.
آیا می‌توان هر دو روش را همزمان استفاده کرد؟
در برخی موارد خاص، بله. پزشک ممکن است برای افزایش اثربخشی، هر دو روش (سرکلاژ + پساری) را ترکیب کند؛ ولی فقط در شرایط کنترل شده و در بیماران خاص.
چه زمانی باید پساری یا بخیه سرکلاژ برداشته شود؟
هر دو معمولا در هفته ۳۶ تا ۳۷ بارداری برداشته می‌شوند، یا زودتر اگر درد، خونریزی یا پارگی کیسه آب اتفاق بیفتد.
در دوران پساری می‌توان رابطه جنسی داشت؟
در اغلب موارد توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است خطر عفونت یا تحریک دهانه رحم را افزایش دهد. تصمیم نهایی با پزشک است.
احتمال موفقیت بارداری در کدام روش بالاتر است؟
در مجموع، نرخ موفقیت هر دو روش بین ۷۵ تا ۹۰ درصد گزارش شده است. انتخاب صحیح روش بر اساس شرایط فردی، بیشترین تأثیر را دارد.
آیا پساری نیاز به بیهوشی دارد؟
خیر. پساری بدون بیهوشی و به‌صورت سرپایی در مطب قرار داده می‌شود.
برای بارداری بعدی، کدام روش پیشنهاد می‌شود؟
اگر بارداری قبلی با سرکلاژ موفق بوده، معمولاً در بارداری بعدی هم همان روش تکرار می‌شود. اما در موارد کم خطرتر، ممکن است پزشک ابتدا پساری یا پروژسترون را امتحان کند.
منابع:
Mayo Clinic – Cervical Cerclage: Procedure & Risks
PubMed – Pessary vs Cerclage for Prevention of Preterm Birth: Systematic Review (2024)
ACOG – Guidelines / Practice Bulletin: Cerclage for the Management of Cervical Insufficiency
بدون دیدگاه