آتونی رحم عارضه‌ای است که پس از زایمان رخ می‌دهد. این عارضه زمانی ایجاد می‌شود که ماهیچه‌های رحم به اندازه کافی منقبض نمی‌شوند تا به بسته شدن رگ‌های خونی جفت پس از زایمان کمک کند.
چنین حالتی باعث خونریزی شدید و ایجاد شرایطی تهدیدکننده پس از زایمان می‌شود که نیاز به درمان فوری خواهید داشت.
آتونی رحم چیست
آتونی رحم زمانی رخ می‌دهد که رحم در حین یا بعد از زایمان به درستی منقبض نشود. این عارضه می‌تواند بسیار جدی باشد و همچنین باعث خونریزی شدید شود.
در طی بارداری کودک در رحم رشد می‌کند و تمام موارد مورد نیاز از جمله اکسیژن، خون و مواد مغذی را از جفت دریافت می‌کند. در حقیقت به واسطه جفت، خون به کودک می‌رسد. پس از زایمان، رحم برای خارج شدن جفت منقبض می‌شود.
چنین حالت یا انقباضی به جلوگیری از خونریزی پس از زایمان کمک می‌کند؛ زیرا رگ‌های خونی که از رحم به جفت متصل بوده‌اند را به حالت فشرده‌ای درمی‌آورد.
در صورتی که فشاری بر این رگ‌های خونی وجود نداشته باشد، باعث خونریزی بیش از حد پس از زایمان خواهد شد.
آتونی رحم ممکن است در شرایط دیگری از جمله سقط جنین یا سایر جراحی‌های رحم نیز رخ دهد. بر اساس آمارها این عارضه می‌تواند در ۲ درصد از تمام زایمان‌ها ایجاد شود و نیاز به درمان و بررسی فوری توسط پزشک دارد.
اگر درمان به موقع صورت گیرد، روند بهبودی به خوبی و بدون هیچ مشکلی طی خواهد شد.
اگر رحم پس از زایمان منقبض نشود، چه می‌شود؟
همانطور که گفتیم اگر ماهیچه‌های رحم پس از زایمان منقبض نشود، در معرض خونریزی بسیار زیادی خواهید بود. پس از زایمان، باز شدن رگ‌های خونی منجر به جدا شدن جفت از دیواره رحم می‌شود. حال با انقباض رحم به بسته شدن رگ‌های خونی کمک می‌شود.
زمانی که ماهیچه‌ها به اندازه کافی انقباض نداشته باشند، خون بدون توقف جریان پیدا می‌کند و شما در معرض خونریزی شدیدی قرار می‌گیرید. این یک وضعیت جدی است که نیاز به درمان فوری دارد.
عوامل خطرساز
چندین عامل خطرساز می‌تواند در ایجاد این عارضه نقش داشته باشد که این موارد به شرح زیر است:
- تجربه اولین زایمان شماست یا اینکه بیش از ۵ فرزند داشته‌اید.
- دچار فیبروم رحمی هستید.
- بارداری دو قلو، سه قلو و… بیشتر داشته‌اید.
- دچار چاقی و افزایش وزن هستید.
- نوزادی بزرگتر از حد متوسط دارید یا دچار ماکروزومی جنین هستید.
- بیش از ۳۵ سال سن دارید.
همچنین متخصصین بر این باورند اگر چنین عواملی در طول زایمان وجود داشته باشد، امکان منقبض نشدن رحم پس از زایمان وجود دارد:
- زایمان بسیار طولانی یا برعکس، سریعی را تجربه کرده‌اید.
- رحم بزرگی دارید.
- زایمان سختی را تجربه کرده‌اید.
- با بیهوشی عمومی زایمان داشته‌اید.
- دچار کوریوآمنیونیت (عفونت غشای پوشاننده جنین) هستید.
- زایمان القا شده را تجربه کرده‌اید.
اگر بیش از دو عامل خطرساز را داشته باشید، در معرض ابتلا به آتونی رحم هستید. افرادی که قبل از زایمان این عوامل خطرساز را دارند، باید اقدامات لازم انجام گیرد.
علت آتونی رحم چیست
این عارضه زمانی رخ می‌دهد که عضلات رحم در واکنش به اکسی توسین، هورمونی در بدن که قبل و در حین زایمان برای انقباضات ترشح می‌شود، به طور کامل انقباض ندارد.
چه علائمی دارد؟
مهم‌ترین علائمی که می‌توانید از این عارضه شاهد باشید، خونریزی بیش از حد یا طولانی مدت از رحم است. پزشک می‌تواند آتونی رحم را بلافاصله پس از تولد کودک تشخیص دهد. از دیگر علائم آن می‌توان به ضعیف و شل شدن رحم اشاره کرد.
سایر علائم آتونی رحم به شرح زیر است:
- افت فشار خون
- احساس درد به خصوص در ناحیه کمر
- افزایش ضربان قلب
- عدم توانایی در ادرار کردن
- احساس ضعف و سرگیجه
- از دست دادن هوشیاری
- ظاهری رنگ پریده
نحوه تشخیص چگونه است
با توجه به معایناتی که پس از زایمان انجام می‌دهند، متوجه اندازه و منقبض شدن یا نشدن رحم می‌شوند. همچنین روش دیگر به این صورت است که با استفاده از پد برای جذب خون، متوجه میزان خونریزی پس از زایمان می‌شوند.
اگر آتونی رحم داشته باشید، رحمی بزرگ، ضعیف و همچنین نرم دارید. در یک زایمان نرمال، رحم باید پس از زایمان شروع به انقباض و همچنین کوچک‌تر شدن کند.
معمولا آتونی رحم مهم‌ترین علت خونریزی پس از زایمان است. پزشک در این مواقع برای تشخیص، چنین مواردی را معاینه خواهد کرد:
- پارگی دهانه رحم، رحم یا واژن
- بررسی باقی مانده بافت جفت
علاوه بر این، موارد دیگری از جمله تغییرات فشار خون، ضربان قلب و… تحت کنترل دارند و تعداد گلبول قرمز را با آزمایش خون مورد بررسی قرار می‌دهند.
چه درمانی دارد؟
این عارضه یک وضعیت اورژانسی است که نیاز به درمان فوری دارد. هدف از درمان این عارضه توقف خونریزی و جایگزین در نظر گرفتن خون یا دیگر مایعات از دست رفته است. ممکن است حتی پس از کنترل خونریزی به تزریق خون یا مایعات داخل وریدی نیاز باشد.
به طور کلی درمانی که در نظر می‌گیرند، بسته به شدت آن متفاوت است؛ برخی تنها با ماساژ رحم به انقباض عضلات کمک می‌کنند. در حالی که برای برخی تنها ماساژ دادن کافی نیست و باید دارو نیز مصرف شود.
فشار وارد کردن به دیواره رحم
یکی دیگر از روش‌های درمانی موثر، وارد کردن فشار به رحم است تا میزان خونریزی را محدود کند. این تکنیک می‌تواند به صورت بستن رحم با گاز باشد یا بالونی را داخل رحم باد کنند. با کمک این روش فشار مستقیم روی دیواره رحم برای توقف خونریزی وارد می‌شود.
درمان جراحی
اگر تمامی روش‌های ذکر شده برای رفع این عارضه کمک‌کننده نباشد، ممکن است بیمار نیاز به عمل جراحی داشته باشد. روش‌های جراحی به شرح زیر است:
- کورتاژ رحم
- بستن شریان رحم
- آمبولیزاسیون شریان رحمی
- هیسترکتومی
عوارض آناتومی رحم
از عوارض احتمالی ناشی از این بیماری می‌توان به چنین مواردی اشاره کرد:
- کم خونی
- خستگی بیش از حد
- احساس سرگیجه به دلیل فشار خون پایین
- افزایش خطر خونریزی در بارداری‌های بعدی
آیا راهکاری برای جلوگیری وجود دارد؟
معمولا راهکاری برای جلوگیری وجود ندارد. در صورتی که در معرض خطر این عارضه باشید، پزشک آمادگی برای اقدامات لازم خواهد داشت.
این اقدامات می‌تواند استفاده از تجهیزات اضافی در اتاق عمل باشد. با مصرف ویتامین‌های دوران بارداری، حفظ وزن مناسب، ویزیت‌های منظم و… شرایطی برای تجربه یک بارداری سالم را فراهم کنید.
اگر در طول زایمان قبلی خود خونریزی شدیدی را تجربه کرده‌اید، حتما پزشک معالج خود را در جریان بگذارید.
آیا امکان رخ دادن آتونی رحم بیش از یکبار وجود دارد؟
بله ممکن است شما بیش از یکبار این عارضه را تجربه کنید. اگر قبلا نیز سابقه این عارضه را داشته‌اید، در معرض خطر بیشتری هستید.
بدون دیدگاه