ورم پا در بارداری (Edema in Pregnancy)، یکی از مشکلاتی است که برخی از افراد در این دوران تجربه می‌کنند. بدن خانم‌ها طی بارداری در حال تغییر است که برخی از این تغییرات منجر به ناراحتی و اذیت شدن خانم‌ها در بارداری می‌شود.
عوامل مختلفی منجر به تورم پا و مچ پا در بارداری می‌شود. در شروع بارداری بدن مایعات زیادی را حفظ می‌کند. علاوه بر این، رحم در حال رشد به وریدها فشار وارد می‌کند که بازگشت خون به قلب مختل می‌شود.
تغییرات هورمونی از دیگر موارد موثر در ایجاد چنین مشکلی است. در ادامه توضیحات بیشتری در این باره خواهیم داد.
علت ایجاد ورم پا در بارداری چیست؟
تورم در قسمت‌های خاصی از بدن، بخش طبیعی از بارداری است. ورم به این دلیل رخ می‌دهد که بدن مایعات بیشتری تولید می‌کند تا به رشد جنین کمک کند.
علاوه بر این گردش خون کُند می‌شود که به تجمع مایعات اضافه می‌کند. پا و مچ متورم می‌شود تا به رشد جنین کمک کند و در نهایت فشار بیشتری به رگ‌های قسمت پایین بدن وارد می‌شود.
تورم در پاها در مراحل آخر بارداری یا در سه ماهه سوم بسیار شایع‌تر است، به این جهت که جنین بزرگ‌تر است و فشار بیشتری به پاها وارد می‌کند. در خانم‌هایی که تورم در پاها را تجربه می‌کنند به این صورت است:
- به‌تدریج ظاهر می‌شود.
- در هوای گرم بدتر می‌شود.
- در پایان روز علائم بدتر می‌شود.
- زمانی که دراز می‌کشند یا پاها را بالا می‌آورند، تورم کاهش پیدا می‌کند.
- تورم در هر دو پا برابر است.
بیشتر بخوانید: علت و درمان درد مچ پا
ورم پا در بارداری نشانه چیست؟
- ورم خفیف هر دو پا معمولا طبیعی است.
- ورم یک پا (مثلا پای چپ یا راست) می‌تواند نشانه لخته خون (DVT) باشد و نیاز به بررسی فوری دارد.
- ورم ناگهانی یا شدید همراه با سردرد، تاری دید و درد شکم می‌تواند نشانه‌ی پره‌اکلامپسی باشد.
ورم مچ پا و ساق پا در بارداری
ورم مچ پا و ساق پا بیشتر در پایان روز و پس از فعالیت یا ایستادن طولانی رخ می‌دهد. این نوع تورم معمولاً طبیعی است و با استراحت و بالا بردن پاها کاهش می‌یابد.
ورم کف پا در بارداری
باد کردن کف پا یا تورم روی پا در دوران بارداری می‌تواند ناشی از احتباس مایعات باشد. پوشیدن کفش مناسب و پرهیز از ایستادن طولانی‌مدت در کاهش این مشکل مؤثر است.
ورم یک پا در بارداری (پای چپ یا راست)
- گاهی فقط یک پا (پای چپ یا راست) دچار ورم می‌شود.
- ورم پای چپ در بارداری: به دلیل فشار بیشتر رحم بر روی رگ‌های سمت چپ شایع‌تر است.
- ورم پای راست در بارداری: اگر ناگهانی و همراه با درد باشد، ممکن است نشانه‌ی لخته خون یا مشکلات وریدی باشد.
- در کل، ورم یکطرفه پا در بارداری نشانه مهمی است و نباید نادیده گرفته شود.
ورم ناگهانی و شدید
- ورم ناگهانی پا در بارداری یا ورم یهویی پاها می‌تواند نشانه خطر باشد.
- این حالت معمولا همراه با فشار خون بالا و پروتئین در ادرار دیده می‌شود و نیازمند بررسی فوری پزشک است.
ورم بعد از زایمان
برخی خانم‌ها پس از زایمان طبیعی یا سزارین هم دچار تورم پا می‌شوند. این حالت معمولاً طی یک تا دو هفته برطرف می‌شود. اما اگر ورم پایدار یا یکطرفه باشد، باید بررسی پزشکی انجام شود.
ورم بارداری دختر؛ آیا جنسیت جنین با ورم پا مرتبط است؟
برخی باورهای قدیمی می‌گویند ورم پا در بارداری دختر بیشتر دیده می‌شود. اما تحقیقات علمی نشان داده‌اند که ورم پا هیچ ارتباطی با جنسیت جنین ندارد. این تورم به دلیل تغییرات طبیعی بدن در دوران بارداری ایجاد می‌شود و نمی‌تواند معیار تعیین جنسیت باشد.
ورم دست و پا در بارداری از کی شروع می‌شود؟
ورم دست و پا معمولا از اواسط بارداری (ماه پنجم یا ششم) شروع می‌شود و در ماه‌های هشتم و نهم شایع‌تر است. البته بعضی خانم‌ها ممکن است از ماه چهارم یا حتی زودتر هم کمی ورم داشته باشند.
چه غذاهایی باعث ورم در بارداری می‌شوند؟
برخی مواد غذایی می‌توانند ورم پا و دست را در بارداری تشدید کنند:
- غذاهای شور و پرنمک (مثل چیپس، ترشی، تنقلات شور).
- غذاهای فرآوری‌شده و کنسروی.
- فست فودها و غذاهای سرخ کردنی.
- نوشابه‌ها و نوشیدنی‌های گازدار.
- کربوهیدرات‌های ساده و شیرینی‌های زیاد.
در مقابل، مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه، پروتئین سالم (مرغ، ماهی و تخم مرغ)، غلات کامل و نوشیدن آب کافی می‌تواند به کاهش ورم کمک کند.
ورم در مراحل مختلف بارداری
- اوایل بارداری (ماه اول تا چهارم): کمتر شایع است.
- ماه پنجم تا هفتم: ورم خفیف و تدریجی.
- ماه هشتم و نهم: شایع‌تر و شدیدتر به دلیل فشار رحم.
- ماه آخر بارداری: ممکن است خطرناک شود و نیاز به توجه بیشتری دارد.
چه راهکارهای درمانی برای درمان ورم پا در بارداری وجود دارد؟
همانطور که پیش از این گفتیم تورم مچ پا یا پا در بارداری بسیار شایع است و معمولا پس از زایمان برطرف می‌شود. با این حال مواردی جهت درمان نیز وجود دارد که در ادامه ذکر خواهیم کرد:
- پاهای خود را هنگام نشستن روی یکدیگر نیندازید، بهتر است که هنگام دراز کشیدن پاها را در ارتفاع نگه دارید.
- به پهلوی چپ بخوابید، این حالت از خوابیدن فشار را از سیاهرگی که خون را از پایین بدن به قلب باز می‌گرداند، کمتر می‌کند. همچنین اگر در زیر پای خود بالش بگذارید، کمک بیشتری به گردش خون می‌کند.
- ممکن است به شما پیشنهاد شود که جوراب‌های ساق بلند مانند جوراب شلواری در طی روز بپوشید.
- روزانه فعالیت داشته باشید، فعالیت‌هایی مانند پیاده روی، دوچرخه ثابت یا شنا کردن می‌تواند به بهبود وضعیت شما کمک کند.
- با این حال که تحقیقات کمی در این باره انجام شده است؛ اما، شواهد اینگونه است که راه رفتن یا ایستادن در استخر می‌تواند به‌طور موقت تورم را در بارداری کاهش دهد.
- از ایستادن طولانی‌مدت خودداری کنید؛ زیرا این، حالت می‌تواند فشار را در پاهای شما را افزایش دهد و منجر به تورم بیشتر شود.
- پاهای خود را برای افزایش جریان خون به قلب بالا ببرید.
- هنگام خوابیدن زیر پای خود بالش بگذارید.
- مصرف نمک را تا حد امکان محدود کنید.
- باید بدن خود را هیدراته نگه دارید، اگر روزی ۸ تا ۱۰ لیوان آب مصرف کنید، از ایجاد آب اضافی در بدن جلوگیری می‌شود.
- از مصرف کافئین خودداری کنید؛ چراکه، ادرارآور است، در واقع به این معنی که تولید ادرار را افزایش می‌دهد.
- لباس‌های گشاد و راحت بپوشید.
- از نشستن طولانی‌مدت خودداری کنید.
- خود را خنک نگه دارید و از بیرون رفتن در هوای گرم خودداری کنید.
- پاهای خود را برای بهبود گردش خون ماساژ دهید.
- مصرف پتاسیم را افزایش دهید، در صورت عدم دریافت پتاسیم، این وضعیت بدتر می‌شود. مواد غذایی از جمله سیب زمینی با پوست، موز، اسفناج، ماست، عدس، ماهی سالمون و… حاوی مقادیر زیادی از پتاسیم هستند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
به‌طور کلی ورم پا در بارداری نیازی به مراجعه پزشک ندارد و با نکاتی که برای شما ذکر کردیم، می‌توانید تورم پا را تسکین دهید. با این حال در صورت مشاهده چنین علائمی حتما به پزشک متخصص زنان کرج مراجعه کنید:
- افزایش ناگهانی تورم در پاها
- ایجاد تورم ناگهانی در دست‌ها و صورت یا اطراف چشم‌ها
- سردرد شدید
- تاری دید
- احساس درد شدید زیر دنده یا در شکم به‌خصوص در سمت راست
- حالت تهوع و استفراغ
- با رعایت تمام نکات، تورم تسکین پیدا نمی‌کند.
علائمی که برای شما ذکر کردیم، می‌تواند نشانه پره اکلامپسی در بارداری باشد و خانم‌ها با پیشرفت این وضعیت باید فورا به پزشک مراجعه کنند.
جلوگیری از ورم در بارداری
برای جلوگیری از ورم پا و دست‌ها در دوران بارداری بهتر است:
- مصرف نمک و غذاهای شور را محدود کنید.
- به‌طور منظم پیاده‌روی سبک یا ورزش‌های مناسب بارداری انجام دهید.
- هنگام نشستن، پاها را بالاتر از سطح بدن قرار دهید.
- از ایستادن یا نشستن طولانی‌مدت خودداری کنید
- کفش راحت و مناسب بپوشید.
- به پهلوی چپ بخوابید تا فشار رحم بر رگ‌های بزرگ بدن کمتر شود.
سوالات متداول درباره ورم پا در بارداری
آیا ورم پا در بارداری طبیعی است؟
بله، در بیشتر موارد طبیعی است و به‌ویژه در ماه‌های آخر شایع می‌شود.
ورم پا در بارداری از چه ماهی شروع می‌شود؟
معمولا از ماه پنجم تا ششم به بعد بیشتر دیده می‌شود.
علت ورم یک پا در بارداری چیست؟
ممکن است به دلیل لخته خون (DVT) باشد که نیاز به بررسی فوری دارد.
ورم پای چپ یا راست در بارداری نشانه چیست؟
اگر یکطرفه باشد و با درد همراه شود، باید سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
برای کاهش ورم پا در بارداری چه کنیم؟
استراحت، مصرف کمتر نمک، نوشیدن آب کافی، پیاده‌روی سبک و استفاده از جوراب واریس کمک کننده هستند.
ورم پا در بارداری چه زمانی خطرناک است؟
وقتی ناگهانی، شدید یا همراه با فشار خون بالا، سردرد و تاری دید باشد.
آیا ورم پا بعد از زایمان برطرف می‌شود؟
بله، معمولا طی چند روز تا چند هفته پس از زایمان کاهش می‌یابد.
چه غذاهایی باعث ورم پا در بارداری می‌شوند؟
غذاهای شور، کنسروی، فست فودها و نوشابه‌ها.
آیا ورزش و پیاده‌روی در کاهش ورم پا موثر است؟
بله، ورزش ملایم و پیاده روی منظم می‌تواند گردش خون را بهبود دهد.
آیا ورم پا در بارداری به جنسیت جنین مربوط است؟
خیر، هیچ ارتباط علمی بین ورم پا و جنسیت جنین وجود ندارد.
بدون دیدگاه