آلرژی نوزاد به پروتئین گاوی (CMPA) نوعی واکنش غیر طبیعی سیستم ایمنی به پروتئین‌های موجود در شیر گاو است. علائم آن شامل اسهال، استفراغ، خون در مدفوع، اگزما و مشکلات گوارشی است.
این مشکل که با نام حساسیت نوزاد به پروتئین گاوی یا CMPA شناخته می‌شود، یکی از شایع‌ترین آلرژی‌های غذایی در سال‌های اولیه زندگی است و نگرانی زیادی برای والدین ایجاد می‌کند.
این آلرژی معمولا تا سن ۳ سالگی برطرف می‌شود و درمان اصلی آن حذف پروتئین گاوی از رژیم غذایی نوزاد یا مادر شیرده است.
بیشتر بخوانید: زردی در نوزادان
آلرژی نوزاد به پروتئین گاوی چیست؟
حساسیت به پروتئین گاوی زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن نوزاد پروتئین موجود در شیر گاو را به‌اشتباه به‌عنوان یک عامل مضر شناسایی کرده و واکنش نشان می‌دهد.
این واکنش می‌تواند از نوع IgE-mediated (سریع و با علائم پوستی و تنفسی) یا non-IgE mediated (دیرتر و بیشتر با مشکلات گوارشی) باشد.
مطالعه بیشتر: تب در نوزادان
علائم آلرژی نوزاد به پروتئین گاوی
شناخت علائم بسیار مهم است زیرا می‌تواند با بیماری‌های دیگری مثل رفلاکس اشتباه گرفته شود.
علائم رایج شامل:
- اسهال یا استفراغ مکرر
- خون در مدفوع
- کولیک و دل درد شدید
- بثورات پوستی یا اگزما
- خس خس سینه یا علائم تنفسی
- تحریک پذیری، بی قراری و گاهی گریه زیاد نوزاد
فرق رفلاکس و حساسیت به پروتئین گاوی
یکی از مهم‌ترین سوالات والدین این است: فرق رفلاکس و حساسیت به پروتئین گاوی چیست؟
رفلاکس معمولا ناشی از نارس بودن دریچه معده است و با بزرگ‌تر شدن نوزاد کاهش می‌یابد.
در آلرژی پروتئین گاوی، علاوه بر استفراغ، علائم دیگری مانند خون در مدفوع، بثورات پوستی و مشکلات گوارشی مزمن نیز دیده می‌شود.
آلرژی نوزاد به پروتئین گاوی تا کی ادامه دارد؟
بیشتر نوزادان مبتلا به این عارضه تا سن ۳ سالگی بهبود می‌یابند. برخی کودکان ممکن است زودتر و برخی دیرتر از این سن، آلرژی‌شان برطرف شود. پیگیری توسط پزشک و در صورت لزوم تفسیر آزمایش حساسیت به پروتئین گاوی می‌تواند زمان دقیق را مشخص کند.
چگونه تشخیص داده می‌شود؟
برای تشخیص آلرژی غذایی نوزاد، پزشک معمولا از ترکیبی از روش‌ها استفاده می‌کند:
شرح حال و علائم بالینی
- تست پوستی یا آزمایش خون برای بررسی IgE
- رژیم حذفی (elimination diet) و مشاهده واکنش نوزاد
- تفسیر آزمایش حساسیت به پروتئین گاوی توسط متخصص در بیمارستان مریم
تفسیر آزمایش حساسیت به پروتئین گاوی
آزمایش حساسیت به پروتئین گاوی معمولاً شامل تست خون (IgE specific) و تست پوستی (SPT) است.
تست خون IgE specific:
- میزان IgE خاص نسبت به پروتئین شیر گاو اندازه‌گیری می‌شود.
- اگر سطح IgE بالا باشد → نشان‌دهنده واکنش سریع سیستم ایمنی (IgE-mediated) است.
- میزان IgE تنها شاخص نیست؛ باید با علائم بالینی نوزاد و تاریخچه تغذیه‌ای ترکیب شود.
تست پوستی (SPT):
- قطره‌ای از پروتئین شیر گاو روی پوست نوزاد گذاشته می‌شود و با خراش سطحی پوست واکنش بررسی می‌شود.
- قرمزی، تورم یا تاول کوچک نشان‌دهنده حساسیت است.
تفسیر کلی:
- مثبت بودن آزمایش بدون علائم بالینی همیشه به معنای شدت آلرژی نیست.
- ترکیب نتیجه آزمایش، شرح حال و واکنش نوزاد پس از رژیم حذفی، دقیق‌ترین روش برای تشخیص است.
بیشتر بخوانید: واکسن های ضروری نوزاد
درمان آلرژی نوزاد به پروتئین گاوی
اصلی‌ترین درمان حذف پروتئین گاوی از رژیم غذایی نوزاد است. این کار می‌تواند به چند شکل انجام شود:
- استفاده از شیر خشک مخصوص حساسیت به پروتئین گاوی (مانند شیرخشک‌های هایدرولیز یا آمینواسیدی
- در صورت شیر دادن توسط مادر: رعایت رژیم غذایی مادرانی که نوزادشان به پروتئین گاوی حساسیت دارد (حذف شیر، ماست، پنیر و تمام فرآورده‌های لبنی)
- معرفی تدریجی مواد غذایی جدید تحت نظر پزشک
رژیم غذایی مادر در دوران شیردهی
اگر نوزاد دچار آلرژی به پروتئین گاوی است و از شیر مادر تغذیه می‌کند، مادر باید تمام محصولات حاوی شیر گاو را حذف کند. جایگزین‌های مناسب شامل شیر سویا، بادام یا جو دوسر (در صورت عدم حساسیت به این موارد) هستند.
سرلاک برای نوزاد آلرژی به پروتئین گاوی
برای نوزادانی که به پروتئین گاوی حساسیت دارند، انتخاب سرلاک بدون پروتئین گاوی بسیار مهم است. محصولات حاوی پروتئین هیدرولیز شده یا گزینه‌های بدون لبنیات معمولا بهترین انتخاب هستند.
باورهای نادرست درباره آلرژی نوزاد به پروتئین گاوی
- این مشکل مادام‌العمر است. → در حالی که اغلب کودکان تا ۳ سالگی بهبود می‌یابند.
- می‌توان کمی شیر گاو مصرف کرد. → حتی مقادیر اندک هم می‌تواند علائم ایجاد کند.
- رفلاکس همان آلرژی است. → خیر، علائم و علت متفاوت است.
پرسش‌های متداول (FAQ)
علائم حساسیت به پروتئین گاوی در نوزادان چیست؟
اسهال، استفراغ، خون در مدفوع، اگزما، کولیک و بی‌قراری.
حساسیت به پروتئین گاوی در نوزادان تا کی ادامه دارد؟
معمولا تا ۳ سالگی برطرف می‌شود، اما در برخی کودکان ممکن است طولانی‌تر باشد.
فرق رفلاکس و حساسیت به پروتئین گاوی چیست؟
رفلاکس فقط استفراغ و برگشت شیر است، اما آلرژی علائم گوارشی و پوستی هم دارد.
چه شیر خشکی برای حساسیت به پروتئین گاوی مناسب است؟
شیرخشک‌های هایدرولیز یا آمینواسیدی بهترین گزینه هستند.
رژیم غذایی مادرانی که نوزادشان به پروتئین گاوی حساسیت دارد چیست؟
حذف تمام محصولات لبنی و استفاده از جایگزین‌های غیرلبنی.
جمع بندی
آلرژی نوزاد به پروتئین گاوی (CMPA) یک مشکل شایع اما قابل کنترل است. تشخیص زودهنگام، استفاده از شیر خشک مخصوص حساسیت به پروتئین گاوی، رژیم غذایی مناسب برای مادر و پرهیز از اشتباه گرفتن آن با رفلاکس، به والدین کمک می‌کند شرایط نوزادشان را بهتر مدیریت کنند. خوشبختانه، بیشتر کودکان این حساسیت را تا چند سال اول زندگی پشت سر می‌گذارند.
منابع
Mayo Clinic – Cow’s milk protein allergy in infants
PubMed – CMPA symptoms and treatment
NHS – Food allergies in babies and children
بدون دیدگاه