مراقبت پوست در بارداری – روتین پوستی در بارداری

خانم‌ها در بارداری دچار تغییرات زیادی، به خصوص تغییرات پوستی می‌شوند به همین دلیل مراقبت پوست در بارداری بسیار مهم است. 

تغییرات در بارداری می‌تواند مرتبط با افزایش هورمون زنانه (استروژن و پروژسترون)، رگ‌های خونی، رنگدانه‌های پوست، سیستم ایمنی و غدد باشد. این تغییرات می‌تواند به‌صورت فیزیکی یا اختلالات پوستی قابل مشاهده باشد؛ بنابراین نیاز به مراقبت پوست در بارداری دارید.

با تغییرات پوست در بارداری آشنا شوید

تغییراتی در رنگدانه پوست

طی بارداری متوجه می‌شوید که رنگ نوک سینه، شکم و اندام تناسلی شما تیره می‌شود. امکان ایجاد لکه تیره روی گونه‌ها، بینی، چانه، پیشانی و بینی وجود دارد که به عنوان ملاسما شناخته می‌شود.

در این حالت میزان ملانین در سطح پوست افزایش پیدا می‌کند، خوشبختانه این موارد پس از زایمان برطرف خواهد شد.

بسیاری از خانم‌ها معمولا یک خط سفید کم رنگ به نام خط آلبا از ناف به سمت پایین دارند و معمولا در سه ماهه دوم این خط آلبا ممکن است تیره شود و کاملا قابل مشاهده خواهد بود.

در برخی دیگر این خط از ناف به سمت بالا کشیده می‌شود و معمولا پس از گذشت چند ماه از زایمان این خط روشن می‌شود.

عارضه پوستی دیگر تغییر رنگدانه در زیر بغل و کشاله ران به نام آکانتوز نیگریکانس است که در این حالت پوست تیره و ضخیم می‌شود. برای رفع این موارد نیاز به مراقبت پوست در بارداری دارید.

استرچ مارک

کشیدگی و انبساطی که در ناحیه شکم ایجاد می‌شود، باعث شکافتگی پوست و استرچ مارک (خطوط چاقی و لاغری) می‌شود. این خطوط ایجاد شده رنگی قرمز یا صورتی رنگ دارند که روی سینه‌ها، ران‌ها، کشاله ران و شکم قابل مشاهده است.

پس از زایمان متوجه کمرنگ‌تر شدن رنگ آن می‌شوید؛ اما خطوط روی پوست به‌صورت اسکار دائمی باقی می‌ماند.

تغییرات عروق خونی

تغییرات مرتبط با رگ‌های خونی به شکل‌های متفاوتی از جمله قرمزی کف دست، افزایش رگ‌های خونی روی صورت و قفسه سینه، خال عنکبوتی، واریکوسیته‌ پاها و… قابل مشاهده است. در این شرایط نیاز به مراقبت پوست در بارداری است.

علاوه بر این افزایش حجم خون باعث می‌شود که گونه‌ها رنگ زیباتری داشته باشند؛ چرا که رگ‌های خونی زیادی در زیر سطح پوست ایجاد می‌شود.

علاوه بر این قرمزی، افزایش ترشحات غدد چربی به پوست و مو درخشندگی می‌بخشد. در پایان سه ماهه دوم یا سوم بارداری شاهد امکان افزایش وریدهای واریسی در واژن وجود دارد. این حالت می‌تواند باعث ایجاد احساس سنگینی در کشاله ران شود.

تغییرات مو و ناخن

قطعا متوجه افزایش حجم موهای خود در بارداری شده‌اید؛ زیرا استروژن افزایش پیدا کرده است. اما پس از زایمان شاهد ریزش ناگهانی موهای خود هستید، معمولا بین سه تا شش ماه پس از زایمان ادامه دارد.

گاهی موهای زائد بدن مانند پاها یا صورت افزایش پیدا کند و ناخن‌ها شکننده‌ می‌شوند.

آکنه در بارداری

بیشتر خانم‌ها با فعال‌تر شدن غدد عرقی، طبیعتا بیشتر عرق می‌کنند. به خصوص در سه ماهه سوم غدد چربی فعال می‌شود و امکان ایجاد جوش یا آکنه وجود دارد.

عارضه‌های پوستی در بارداری

معمولا خانم‌ها احساس خارش بدن در بارداری دارند و شرایط اذیت‌کننده‌ای ایجاد می‌شود. این حالت به دلیل انتقال صفرا به کبد رخ می‌دهد و صفرا در بدن گردش پیدا خواهد کرد.

به‌طور کلی برخی از بیماری‌های پوستی در بارداری شرایط بدتری پیدا می‌کنند که شامل مواردی از جمله آکنه، اگزما، پسوریازیس، عفونت قارچی واژن و لوپوس می‌شود.

نکاتی برای مراقبت پوست در بارداری

• برای مراقبت از پوست و جلوگیری از تیره شدن رنگدانه‌های پوست از ضد آفتاب به مقدار کافی روی پوست استفاده کرده و از قرار گرفتن در جلوی آفتاب تا حد امکان خودداری کنید.
• بهتر است طی بارداری از صابون‌های مرطوب‌‌کننده استفاده کرده و از انجام اسکراب‌های روزانه خودداری کنید.
• توصیه می‌شود از شورت و شلوارهای مخصوص بارداری استفاده کنید تا از پوست در طی کشیدگی حمایت شود. همچنین برای قوی نگه داشتن عضلات شکم باید ورزش کنید. علاوه بر این ورزش کردن باعث کاهش بی‌اختیاری استرسی می‌شود، در واقع وضعیتی که هنگام سرفه یا عطسه شدید نشتی ادرار را احساس می‌کنید.
• همیشه بدن خود را تمیز نگه دارید تا احساس تعریق و گرما نداشته باشید، بیشتر از یک بار در روز به حمام نروید. موهای خود را باید با یک شامپوی ملایم روزانه بشویید.
• اگر دچار اگزما شده‌اید، به پزشک مراجعه کنید؛ زیرا ممکن است نیاز به استفاده از کرم‌های استروئیدی داشته باشید. در صورت نیاز هم باید با دوز کم تجویز شود؛ زیرا ممکن است استروئیدها در صورت استفاده بیش از حد پوست را نازک کند.
• تمامی ویتامین و کلسیم تجویز شده و مورد نیاز بدن را مصرف کنید. برخی از انواع پسوریازیس با کاهش کلسیم در بدن بدتر می‌شوند.
• آکنه‌های شدید بدن را می‌توان با استفاده از لوسیون‌های آنتی بیوتیک بدن مانند کلیندامایسین درمان کرد. طی بارداری از کرم ترتینوئین استفاده نکنید؛ زیرا باعث ایجاد ناهنجاری‌های زیادی در نوزاد می‌شود.
• اگر دچار عفونت قارچی دستگاه تناسلی هستید مصرف غذاهای حاوی مخمر را باید کاهش دهید.
• خواب کافی داشته باشید و تمرینات ورزشی روزانه را انجام دهید؛ زیرا به سلامت پوست بسیار کمک می‌کند، در خصوص استفاده از لوازم آرایشی باید اصولی را رعایت کنید طوری که در طول روز از ضد آفتاب، مرطوب‌کننده و پاک‌کننده‌های ملایم استفاده کنید.

نکاتی در خصوص مراقبت از پوست پس از زایمان

علاوه بر مراقبت پوست در بارداری باید به مراقبت‌های پس از زایمان نیز توجه داشته باشید. برای کمک به بازگشت پوست به حالت عادی باید به این موارد توجه داشته باشید:

• انجام تمرینات ورزشی پس از زایمان به تقویت عضلات شکم کمک کرده و استریا‌ها (خطوط چاقی و لاغری پوست) را نیز کاهش می‌دهد.
• استفاده از کرم ویتامین A به بهبود جای زخم در شکم کمک می‌کند. مراقبت از کودک برای شما به تنهایی خسته‌کننده است، به همین جهت توصیه می‌شود که خواب کافی داشته باشید و اجازه دهید که سایر افراد به مراقبت از کودک کمک کنند.
• ممکن است در نوک سینه به دلیل مکیدن بیش از حد نوزاد درد داشته باشید. ناحیه نوک سینه را باید تمیز و مرطوب کنید.
• برای رفع ملاسما از کرم ضد آفتاب و کرم روشن کننده استفاده کنید.
• به طور روزانه از کرم مرطوب‌کننده پس از حمام استفاده کنید.
• در صورتی که ریزش بیش از حد مو را تجربه می‌کنید، از اسپری ماینوکسیدیل استفاده کنید.
• برای رفع آکنه‌های باقی مانده از آنتی بیوتیک‌های موضعی، کرم ویتامین A و کرم اکسی استفاده کنید.
• اگر شما و نوزاد دچار جوش‌های پوستی شده‌اید برای درمان به پزشک مراجعه کنید.
• برای کاهش احتمال تشکیل کلوئید (رشد بیش از حد بافت اسکار در زخم سزارین) باید از کرم سیلیکون روی زخم سزارین استفاده کنید.

محصولات مراقبت از پوست و مو در بارداری

قرار گرفتن در معرض برخی از عوامل محیطی طی بارداری باعث نقص مادرزادی، عوارض بارداری و رشد غیر طبیعی جنین می‌شود. مواد شیمیایی برخی محصولات مراقبت از پوست و مو از طریق پوست جذب شده و در نهایت وارد جریان خون می‌شود.

برای محافظت از کودک در حال رشد باید از محصولات آرایشی حاوی مواد شیمیایی به خصوص در سه ماهه اول که عضو حیاتی در حال رشد است، خودداری کنید.

محصولاتی مانند اسپری مو، شامپوها، لوسیون‌ها، صابون‌ها و… در بارداری مضر است.

همچنین به‌طور قطعی مشخص نشده است که آیا مواد شیمیایی مورد استفاده در محصولات کاشت و در کل کاشت ناخن در بارداری خطرناک است یا خیر؛ اما به‌طور کلی پاک‌کننده‌های ناخن حاوی موادی هستند که در صورت مصرف می‌تواند برای مادر باردار سمی باشد.

روتین پوستی در بارداری

روتین پوستی که می‌توانید هنگام صبح و شب داشته باشید به شرح زیر است:

• از آب ولرم و یک پاک کننده ملایم برای پاک کردن صورت استفاده کنید.
• سپس از یک سرم پوستی مناسب پوست خود استفاده کنید.
• پس از آن از یک مرطوب‌کننده مناسب با پوست خود استفاده کنید.
• از کرم دور چشم در صورت نیاز استفاده کنید.
• طی روز باید از یک کرم ضد آفتاب روی صورت و قسمتی از پوستی که در معرض آفتاب قرار می‌گیرد، استفاده کنید.
• برای جلوگیری از علائم کشیدگی، کرم مرطوب‌کننده روی شکم، باسن و ران خود بمالید.

به‌طور کلی به این نکات برای روتین پوستی خود توجه داشته باشید:

• صورت خود را دو بار در روز با یک پاک‌کننده صبح و شب تمیز کنید. تمیز کردن صورت دو بار در روز به از بین بردن چربی اضافی، سلول‌های مرده و آرایش کمک می‌کند و مانع ایجاد جوش می‌شود.
• هر روز باید از مرطوب کننده و ضدآفتاب مینرال با حداقل SPF30 استفاده کنید. استفاده از مرطوب‌کننده روزانه به جلوگیری از خشکی و ایجاد آلودگی کمک می‌کند. همچنین استفاده از ضد آفتاب مینرال باعث جلوگیری از ملاسما و همچنین لکه‌های تیره می‌شود.
• از کرم‌های مرطوب‌کننده استفاده کنید و پوست خود را هیدراته نگه دارید. استفاده از یک مرطوب‌کننده خوب به انعطاف‌پذیری پوست و جلوگیری از ترک‌های پوستی کمک می‌کند.

از این محصولات در بارداری استفاده نکنید

برای مراقبت پوست در بارداری باید به موارد ممنوعه توجه داشته باشید. استفاده از محصولاتی حاوی چنین موادی برای خانم‌های باردار مضر است. از استفاده از این موارد خودداری کنید:

رتینوئیدها

محصولات رتینوئید برای درمان آکنه است و برای ضد پیری نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ اما استفاده از آن در بارداری می‌تواند باعث نقص مادرزادی می‌شود.

از هرگونه مشتقات ویتامین A مانند رتین-A، رتینول، رتینیل پالمیتات یا ایزوترتینوئین (آکوتان) خودداری کنید.

هیدروکینون

این ماده به روشن شدن پوست کمک می‌کند و معمولا در کرم‌های درمان لکه‌های تیره یا ملاسما مورد استفاده قرار می‌گیرد. خانم‌های باردار و کودکشان میزان بالایی هیدروکینون جذب می‌کنند که مقدار زیادی بوده و نگران‌کننده است.

با وجود اینکه هیچ ارتباطی بین هیدروکینون و نقص شدید مادرزادی وجود ندارد؛ اما توصیه می‌شود که از استفاده آن در بارداری خودداری کنید.

فرمالئید

این مورد قبلا در محصولات زیبایی مورد استفاده قرار می‌گرفت. فرمالدئید سرطان‌زا شناخته شد و همچنین استفاده از آن منجر به ناباروری و سقط جنین می‌شود. 

با این حال برخی از لوازم‌های آرایشی حاوی آزاد کننده فرمالدئید هستند. از محصولاتی با هر یک از این مواد مانند بونوپول، هیدروکسی متیل گلیسینات، DMDM هیدانتوئین، ایمیدازولیدینیل اوره، دیازولیدینیل اوره و کواترنیوم-۱۵ خودداری کنید.

فتالات

همه افراد باید از فتالات خودداری کنند. بسیاری از محصولات آرایشی و بهداشتی که حاوی فتالات هستند بر هورمون‌های تیروئید و جنسی تاثیر منفی می‌گذارد. فتالات‌ها باعث پره اکلامپسی، زایمان زودرس، اختلالات گلوکز مادر و نقص مادرزادی می‌شود.

اسیدهای سالیسیلیک

این مواد شیمیایی برای لایه‌برداری و سایر درمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. اسید سالیسیلیک برای درمان شوره سر، آکنه، زگیل، پسوریازیس و… مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ضد آفتاب‌های شیمیایی

استفاده از ضد آفتاب‌های شیمیایی در بارداری بی‌خطر نیست. برخی از تحقیقات نشان داده است که اکسی بنزون و سایر مواد شیمیایی موجود در ضد آفتاب‌ها با اختلالات هورمونی مرتبط‌ هستند. 

به همین دلیل از یک ضد آفتاب بر پایه مواد معدنی و حداقل SPF 30 را برای مراقبت پوست در بارداری انتخاب کنید.

کدام محصولات آرایشی ممنوع است؟

هر محصولی که حاوی رتینوئیدها، اکسی بنزون، اسید سالیسیلیک، بنزوئیل پراکسید، تتراسایکلین، پارابن‌ها، کلرید آلومینیوم، دی هیدروکسی استون، فتالات‌ها، فرمالدئید، اسید تیوگلیکولیک، تولوئن و… باشد ممنوع است.

برای جلوگیری از ترک‌های پوستی در بارداری چه کنیم؟

بسیاری از خانم‌های باردار در پی آن هستند که از ترک‌های پوستی در بارداری جلوگیری کنند. متاسفانه باید بگوییم هیچ راهکاری برای جلوگیری از آن وجود ندارد. 

ترک‌ها در عمق پوست به خصوص در بافت‌های همبند ایجاد می‌شود؛ بنابراین هیچ درمان موضعی یا خارجی برای رفع آن وجود ندارد.

علاوه بر این در برخی، هورمون‌ها و ژنتیک در ایجاد استرچ مارک‌ها نقش دارند و در این مواقع دیگر خارج از کنترل شماست. با رعایت برخی از نکات می‌توانید احتمال ابتلا به ترک‌های پوستی یا به حداقل رساندن ظاهر آن کمک کنید.

نکاتی که باید قبل از بزرگ شدن شکم در نظر داشته باشید به شرح زیر است:

• باید از لوسیون و کرم به‌طور روزانه استفاده کنید تا پوست کاملا مرطوب نگه داشته شود. در نظر گرفتن این نکته به رفع خارش پوست در بارداری کمک می‌کند.
• باید به مقدار کافی آب بنوشید تا پوست کمتر در معرض ترک قرار گیرد.
• نباید طی بارداری کافئین مصرف کنید؛ زیرا خطر ابتلا به استرچ مارک‌ها را افزایش می‌دهد.

باید رژیم غذایی در بارداری سالم سرشار از مواد مغذی باشد. با مصرف یک رژیم غذایی متعادل و سرشار از پروتئین، روی و ویتامین‌های D، A و C به داشتن پوستی سالم کمک می‌کنید.

آیا استفاده از لوازم آرایشی و پوستی در بارداری خطرناک است؟

برخی از محصولات مراقبتی و لوازم آرایشی سطح بالایی از مواد شیمیایی سمی در خود دارند و ممکن است برای استفاده در بارداری خطرناک باشند.

به همین دلیل باید محتویات هر محصول را بخوانید و اگر حاوی موارد ممنوعه است، از استفاده آن خودداری کنید.