سندرم شوک سمی نوعی بیماری نادر؛ اما جدی است که توسط گونه‌های خاصی از باکتری‌ها ایجاد می‌شود. چنین شرایطی اغلب به دلیل استفاده از تامپون در طول قاعدگی رخ می‌دهد؛ اما امکان ایجاد این عارضه در هر فردی و در شرایط‌های دیگری نیز وجود دارد.
این بیماری باعث پخش شدن سموم در جریان خون و در نهایت آسیب شدید به اندام یا در صورت عدم درمان، منجر به مرگ می‌شود. اگر با علائم سندرم شوک سمی آشنایی داشته باشید، به درمان سریع‌تر این عارضه کمک می‌کند.
آشنایی بیشتر با سندرم شوک سمی _ TSS چیست؟
در پاسخ به اینکه TSS در پزشکی چیست باید بگوییم که این عارضه توسط سویه‌های خاصی از باکتری ایجاد می‌شود که سم تولید می‌کند. سپس این سموم وارد جریان خون شده و اندام‌هایی مانند کلیه، کبد و قلب را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
این عارضه معمولا به دلیل استفاده از پد یا تامپون طی قاعدگی رخ می‌دهد. با این حال امکان ایجاد آن در هر فردی و در هر سنی وجود دارد.
به طور مثال مواردی مانند زخم پوست، برش‌های زده شده در طی جراحی، خارش، سوختگی و دیگر نواحی آسیب دیده در بدن می‌تواند خطر ابتلا به این عارضه را افزایش دهد. نیمی از افرادی که مبتلا به سندرم شوک سمی می‌شوند، ارتباطی با قاعدگی ندارد. علائم ناشی از این بیماری به طور ناگهانی رخ می‌دهد و نشانه‌های آن بدتر نیز می‌شود.
لازم به ذکر است که اگر این بیماری به سرعت تشخیص داده شود، به بهبود سریع‌تر بیماری کمک می‌کند.
علائم بیماری سندرم شوک سمی
علائم این عارضه بسته به نوع باکتری تولید کننده سم متفاوت است. علائم شامل موارد زیر است:
- تب شدید ناگهانی، بدن درد، لرز و علائم شبیه به آنفولانزا
- لایه لایه شدن پوست کف پا یا کف دست
- حالت تهوع و استفراغ
- قرمزی چشم و گلو
- اسهال آبکی
- فشار خون پایین (هیپوتانسیون)
- مشکلات پوستی شبیه به آفتاب سوختگی یا ایجاد نقاطی قرمزی روی پوست
- سرگیجه یا غش
علت سندرم شوک سمی
در اغلب مواقع این عارضه توسط سم تولید شده به واسطه استافیلوکوکوس اورئوس و استرپتوکوک پیوژنز ایجاد می‌شود. گاهی کلستریدیوم سوردلی نیز می‌تواند در ایجاد این سندرم نیز نقش داشته باشد؛ اما عارضه‌ای کمتر شایع است.
در حالت عادی این باکتری‌ها روی غشای مخاطی مانند گلو یا دهان یا روی پوست می‌مانند بدون اینکه عارضه‌ای ایجاد کنند. در برخی شرایط خاص ممکن است برخی از سویه‌های باکتری به سرعت شروع به رشد و تولید سموم کنند.
زمانی که در پریودی از تامپون استفاده می‌کنید، ممکن است باکتری استافیلوکوکوس اورئوس در واژن گیر کند و از طریق دهانه رحم، وارد رحم شود.
باکتری‌ها روی تامپون یا پد رشد می‌کنند، به خصوص اگر به موقع تعویض نکنید. اگر خونریزی کمی داشته باشید و از پدی با جذب بسیار بالا استفاده کنید، امکان رشد باکتری‌ها در چنین مواقعی وجود دارد.
همچنین امکان ایجاد خراش کوچک با استفاده از تامپون وجود دارد و در این حالت ممکن است باکتری‌ها به جریان خون وارد شوند.
عدم استفاده از تامپون به جلوگیری از این عارضه کمکی نمی‌کند. پزشکان بر این باورند که اگر هر محصول بهداشتی بیش از زمان توصیه شده در ناحیه واژن بماند، خطر ابتلا سندرم شوک سمی را افزایش می‌دهد.
به طور کلی باید بگوییم که این عارضه زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌ها وارد بریدگی و زخم‌های باز شود. این حالت می‌تواند ناشی از عفونت پوست، زایمان، جراحی یا خونریزی از بینی نیز باشد که برای متوقف کردن خونریزی نیاز به استفاده از گاز استریل دارید.
عوامل خطرساز در ایجاد سندرم شوک سمی
ین عارضه می‌تواند هر فردی را تحت تاثیر قرار دهد. تقریبا نیمی از موارد این سندرم مرتبط با باکتری استافیلوکوک در خانم‌ها در سن قاعدگی است. سایر افراد شامل خانم‌های مسن، کودکان و آقایان می‌شود. به طور کلی این سندرم با چنین مواردی مرتبط است:
- بریدگی یا سوختگی پوست
- سابقه انجام جراحی به تازگی
- استفاده از اسفنج ضد بارداری، تامپون، دیافراگم، کاپ قاعدگی و…
- وجود یک عفونت ویروسی مانند آبله مرغان یا آنفولانزا
نحوه تشخیص چگونه است؟
هنگامی که به پزشک مراجعه می‌کنید، راهکارهای تشخیصی که برای شما در نظر می‌گیرند به شرح زیر است:
- آزمایش خون یا ادرار برای تعیین نوع ویروس و باکتری
- معاینه واژن
- نمونه برداری از واژن، گلو یا رحم
- بررسی زخم یا عفونت در بدن
اگر علائم شدیدی دارید یا پیشرفت کرده است، این آزمایش‌ها برای بررسی سلامت سایر اندام‌ها تجویز خواهد شد: - پونکسیون کمری
- سی تی اسکن
- اشعه ایکس از قفسه سینه
چه راهکارهای درمانی دارد؟
پزشک پس از انجام معاینات در صورت نیاز هرگونه تامپون یا وسیله‌های پیشگیری از بارداری را از واژن خارج می‌کند. همچنین به شما مایعات داخل وریدی و داروهایی برای افزایش فشار خون در صورت نیاز داده می‌شود.
معمولا درمانی که برای عفونت استافیلوکوک یا استرپتوکوک داده می‌شود شامل آنتی بیوتیک تزریقی است. آنتی بیوتیک‌ها به کنترل رشد باکتری کمک می‌کند؛ اما سمومی که در بدن تجمع پیدا کرده‌اند را از بین نمی‌برد.
به طور کلی درمانی که برای این عارضه در نظر گرفته می‌شود به شرح زیر است:
- آنتی بیوتیک برای درمان عفونت
- آنتی بادی‌های گرفته شده برای کمک به بدن برای مبارزه با عفونت
- دریافت اکسیژن برای تنفس
- مصرف مایعات برای جلوگیری از کم آبی و آسیب به اندام
- دیالیز در صورت از کار افتادن کلیه‌ها
- دارو برای کمک به کنترل فشار خون
- جراحی برای خارج کردن بافت مرده (به ندرت نیاز به قطع ناحیه آسیب‌دیده است)
عوارض عدم درمان سندرم شوک سمی
این عارضه بسیار مشکل جدی و تهدیدکننده‌ای است، علائم این بیماری می‌تواند سرعت رشد زیادی داشته باشد، به همین جهت باید برای بیمار درمان فوری انجام گیرد.
در صورت عدم درمان به موقع این بیماری باعث ایجاد شوک، نارسایی اندام، قطع عضو و حتی مرگ می‌شود.
آیا راهکارهایی برای جلوگیری از این سندرم وجود دارد؟
اقداماتی که می‌توانید برای جلوگیری از این عارضه در نظر داشته باشید به شرح زیر است:
- توصیه می‌شود طی قاعدگی به جای تامپون از نوار بهداشتی یا هنگام شب از پد استفاده کنید.
- باید تامپون‌ها را هر چهار تا هشت ساعت یکبار عوض کنید. اگر خونریزی شدید باشد، نیاز به تعویض تامپون بیشتری دارید.
- در صورت استفاده از تامپون نوعی را انتخاب کنید که کمترین میزان جذب را داشته باشد.
- هنگامی که پریود نیستید، از تامپون استفاده نکنید.
- جهت جلوگیری از عفونت، برش‌های طی عمل جراحی را باید تمیز نگه دارید. اگر متوجه هرگونه قرمزی، تورم یا گرما در نزدیک زخم شدید، به پزشک مراجعه کنید.
- در صورت استفاده از داروهای ضد بارداری واژن مانند اسفنج یا دیافراگم حتما به دستورالعمل‌ها توجه داشته باشید.
- احتمال عود سندرم شوک سمی در افرادی که سابقه این بیماری را داشته‌اند، بیشتر است. اگر تا به حال سابقه این بیماری را داشته‌اید، از تامپون در طول قاعدگی استفاده نکنید.
سوالات متداول
آیا TSS فقط به دلیل استفاده از تامپون ایجاد می‌شود؟
خیر، با وجود اینکه در گذشته مواردی از TSS در بین مصرف‌کنندگان از تامپون گزارش شده است؛ اما این بیماری می‌تواند در هر کسی و به دلایل متعددی مانند زخم‌های عفونی، زایمان یا حتی جراحی‌های کوچک ایجاد شود.
آیا TSS فقط در زنان رخ می‌دهد؟
خیر، این بیماری می‌تواند مردان و کودکان را نیز درگیر کند.
آیا سندرم شوک سمی قابل درمان است؟
بله، اگر به موقع تشخیص داده شود این عارضه قابل درمان خواهد بود. درمان معمولا شامل بستری فوری، تجویز آنتی بیوتیک قوی، تزریق مایعات است.
در صورت مشاهده علائم چه باید کرد؟
این وضعیت اورژانسی است. در صورت بروز علائم مشکوک، باید فورا به پزشک مراجعه کنید.
چه کسانی در معرض خطر بیشتر هستند؟
افرادی که از تامپون در دوران قاعدگی استفاده می‌کنند، به خصوص اگر برای مدت طولانی تعویض نکنند، بیشتر در معرض این سندرم قرار دارند. همچنین TSS می‌تواند در اثر عفونت زخم‌های پوستی، جراحی یا زایمان نیز ایجاد شود.
بدون دیدگاه