سندرم تونل کارپال- علائم، درمان و پیشگیری

سندرم تونل کارپال چیست

سندرم تونل کارپال به مجموعه علائمی اطلاق می‌شود که به‌دلیل تحت فشار قرار گرفتن عصب مدین در مچ، اتفاق می‌افتد. این تحت فشار قرار گرفتن در مچ، شایع‌ترین نوروپاتی فشارنده (تحت فشار قرار گرفتن عصب) در اندام فوقانی است.

علائم

علائم بیماری شامل بی‌حسی، گزگز و مورمور شدن در انگشتان شست، سبابه، بلند و نیمۀ خارجی انگشت حلقه می‌باشد. این فشار ناشی از  بی‌حسی انگشتان در فعالیت‌هایی که مچ‌دست در حالت ثابت قرار می‌گیرد، نظیر کتاب یا روزنامه خواندن، رانندگی، تلفن صحبت کردن و استفاده از کیبورد کامپیوتر، تشدید می‌شود. برخی از مبتلایان به تونل کارپال می‌گویند که انگشتان دستشان بی‌حس و متورم است، حتی اگر ورم کمی وجود داشته باشد.

همچنین علائم در هنگام شب بیشتر شده و گاهی نیز در مراحل پیشرفتۀ بیماری موجب بیدار کردن فرد از خواب شبانه می‌گردد. بعضی از بیماران برای ضعف دست و لاغری عضلات کف‌دست مراجعه می‌کنند. هرچه علائم بدتر شود، در طول روز احساس گزگز شدن دست نیز، بیشتر می‌شود و انجام کارهای دستی را برای افراد دشوار می‌کند. در موارد مزمن یا درمان نشده، ممکن است ماهیچه‌های پایۀ انگشت شست از بین بروند. برخی از افراد حتی قادر به تشخیص بین گرما و سرما از طریق لمس‌ کردن نیستند.
آناتومی تونل کارپال یک گذرگاه باریک در مچ است که عرض آن تقریبا حدود ۲.۵ سانتی‌متر است.

دلایل به‌وجود آمدن سندرم تونل کارپال

سندرم تونل کارپال غالبا نتیجۀ ترکیبی از عواملی است که باعث می‌شود فضای موجود برای عصب مدیون در داخل تونل کارپال ایجاد شود. عوامل مؤثر در آن شامل تروما یا آسیب‌دیدگی به مچ دست است که باعث تورم می‌شود مانند:

• شکستگی
• غدۀ هیپوفیز بیش‌فعال
• غدۀ تیروئید کم‌‌کار
• آرتریت روماتوئید
• مشکلات مکانیکی در مفاصل مچ‌دست
• استرس‌ کار
• حرکات تکراری مانند تایپ کردن یا هر حرکتی که با مچ‌دست انجام می‌دهید و تکرار می‌کنید.

ایجاد کیست یا تومور در کانال نیز ممکن است باعث شدت این بیماری شود. اغلب، هیچ علت واحدی را نمی‌توان برای این بیماری شناسایی کرد.

تشخیص

تشخیص سندروم تونل کارپال، بالینی و توسط معاینۀ پزشک می‌باشد. استفاده از نوار عصب-عضله تشخیص را تأیید کرده و شدت بیماری را نیز مشخص می‌نماید که کمک شایانی به انتخاب نوع درمان به پزشک می‌کند. کلینیک درد بیمارستان مریم یکی از بهترین مراکز برای تشخیص این بیماری است.

تمرین‌های مؤثر در بهبود این بیماری

اگر دچار این بیماری هستید، می توانید از چند تمرین ساده برای بهبود، کمک بگیرید. اگر از این روش‌ها، در کنار سایر روش‌های درمانی، مانند بریس استفاده کنید، می‌توانید بهترین نتیجه را به‌دست آورید و فشار کمتری روی دست و مچ‌دست شما وارد شود.

به یاد داشته باشید که این تمرینات صرفا برای بهبوِدِ مبتلایانِ به این بیماری است و هیچ شباهتی با تمرینات ورزشی یا تمرینات کاهش وزن ندارد. اگر در دست‌هایتان احساس درد می‌کنید، استراحت کنید و هیچ فشاری روی آن نیاورید، در غیر این صورت، ممکن است علائم بیماری شدیدتر شود.

نکتۀ دیگر هم اینکه، از تمرینات آسان شروع کنید و آن‌ها را به‌آرامی انجام دهید. اگر مطمئن نیستید که ورزش برای شما مناسب است، با پزشک خود مشورت کنید. این تمرینات شامل: تکان دادن دست در هنگام شب، زمانی که با درد یا بی‌حسی از خواب بیدار می‌شوید، دست‌هایتان را تکان دهید تا دردهایتان کمی تسکین پیدا کند.

درمان تونل کارپال

 درمان غیرجراحی

روش‌های گوناگونی جهت درمان غیرجراحی وجود دارد. استفاده از داروهای ضد‌التهاب خوراکی، تزریق‌ کورتون داخل تونل ‌کارپال و استفاده از آتل، از درمان‌های رایج غیرجراحی هستند. استفاده از درمان‌های غیر‌جراحی در مراحل اولیه و خفیف بیماری قابل انجام است.

استفاده از آتل نیز با توجه به اینکه مچ دست را در موقعیت ثابتی قرار می‌دهد با فعالیت‌های روزمره تداخل داشته و شاید تنها جهت استفاده سودمند باشد.

درمان جراحی

درمان اصلی و قطعی در مراحل متوسط و شدید بیماری استفاده از روش جراحی و آزادسازی تونل کارپال است. جراحی به دو روش باز و آندوسکوپیک قابل انجام است. جهت انجام جراحی در هر دو روش باز و آندوسکوپیک نیازی به بیهوشی عمومی نیست و با بی‌حسی موضعی قابل انجام است و لذا نیازی به بستری شدن بیمار ندارد.

در روش جراحی باز، برش کوچک حدودا دو سانتی‌متری در کف‌دست داده می‌شود و آزادسازی انجام می‌شود و زخم با دو الی سه بخیه بسته شده و بخیه‌ها دو هفته بعد کشیده می‌شوند.

غالبا برطرف شدن علائم، فوری و از همان شب جراحی است، البته بیمارانی که دیر مراجعه می‌کنند و شدت بیماری خیلی شدید است، میزان بهبودی کمتری را تجربه می‌کنند. در روش جراحی آندوسکوپیک برش نیم سانتی‌متری در چین‌های مچ دست داده می‌شود و به وسیلۀ دوربین و چاقویی که به آن متصل است، آزادسازی انجام می‌شود.

محاسن روش آندوسکوپیک

روش کمتر تهاجمی، برشی در کف دست داده نمی‌شود و طبعا جای زخم در کف‌دست نخواهیم داشت، برگشت به کار و فعالیت روزمره سریع‌تر و از نظر ظاهری نیز بهتر است ولی استفاده از آن مستلزم ابزار و وسایل خاصی است که طبعا هزینۀ بیشتری برای بیمار خواهد داشت.
یکی از سؤالات رایج بیماران در مورد عواقب عدم درمان است. در جواب باید گفت که اگر بیماری در مراحل متوسط و شدید باشد و جراحی را انجام ندهد، بیماری پیشرفت کرده و سبب ضعف دست، لاغری غیر قابل بازگشت عضلات کف‌دست و نهایتا اختلال دست و انگشتان می‌شود.

درمان قطعی سندرم تونل کارپال

موثرترین روش درمانی برای تسکین درد و کاهش تورم این است که بین فعالیت‌های خود به مچ دست خود استراحت دهید. همچنین ۱ یا ۲ ساعت یکبار باید به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه کمپرس سرد روی دست خود بگذارید. 

همچنین می‌توانید با مشورت پزشک از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مصرف کنید.

آیا سندرم تونل کارپال خطرناک است؟

اگر طی مدت طولانی این بیماری درمان نشود، باعث اختلال عملکرد دائمی مانند بی حسی در انگشتان و احساس ضعف می‌شود. به همین دلیل تشخیص و درمان به موقع این بیماری بسیار مهم است.

درمان خانگی سندرم تونل کارپال

راهکارهایی که به تسکین این عارضه کمک می‌کند به شرح زیر است:

• از انجام فعالیت‌های تکراری طی مدت طولانی مانند تایپ کردن، گیتار زدن و… خودداری کرده و سعی کنید هر ۱۵ دقیقه یکبار به دستان خود استراحت دهید. پس از هر بار توقف، مچ دست و انگشتان خود را تکان دهید تا جریان خون بهبود پیدا کند.
• روی مچ دست خود آتل ببندید تا به کاهش فشار روی عصب میانی کمک کند. علائم هنگام شب بسیار شایع‌تر است؛ بنابراین استفاده از آتل در این مواقع می‌تواند کمک‌کننده باشد.
• از فعالیت‌هایی که باعث خم شدن مچ دست در هر طرف می‌شود خودداری کنید و تا حد امکان دست خود را خم نکنید.
• دستان خود را گرم نگه دارید تا به کاهش سفتی و درد کمک کند.
• در صورت امکان دست و مچ دست خود را بالا نگه دارید، به خصوص اگر این عارضه در بارداری، به دنبال شکستگی یا سایر مشکلات مرتبط با احتباس مایعات باشد موثر خواهد بود.
• مصرف داروهای مسکن بدون نسخه در تسکین درد موثر است و علاوه بر این منجر به کاهش التهاب اطراف اعصاب نیز می‌شود.

سندرم تونل کارپال در بارداری

تغییرات هورمونی که طی بارداری وجود دارد باعث تورم در قسمت‌های مختلفی از بدن از جمله مچ دست می‌شود. زمانی که این حالت رخ دهد مایعات در تونل کارپ جمع می‌شود و در نهایت به عصب میانی فشار وارد می‌کند.

زمانی که عصب مدیان تحت فشار قرار گیرد، باعث ایجاد سندرم تونل کارپال خواهد شد.

روش‌های پیشگیری

برای جلوگیری از این عارضه باید به این موارد توجه داشته باشید:

• از حرکات تکراری دست خودداری کنید.
• شب‌ها از آتل استفاده کنید که هنگام خواب دست صاف نگه داشته شود.
• برای کاهش فشار به دست، بین فعالیت‌ها باید به دست خود استراحت دهید.
• اگر پشت میز کار می‌کنید باید میز و صندلی به طوری باشد که دست به‌صورت استاندارد و کاملا صاف قرار بگیرد.
• مچ دست خود را صاف یا در حالت خنثی نگه دارید.
• از نگه داشتن یک شی طی طولانی مدت خودداری کنید.