منظور از سنگ کلیه رسوبات سختی هستند، که از مواد معدنی و نمک در ادرار تشکیل شده و در داخل کلیه‌ها ایجاد می‌شوند. عوامل مختلفی از جمله رژیم غذایی نادرست، اضافه وزن و… می‌تواند در ایجاد چنین شرایطی نقش داشته باشد.
زمانی که سنگ کلیه ایجاد شود، ممکن است در هر قسمت از دستگاه ادراری از کلیه تا مثانه تاثیر بگذارد و جزء بیماری های کلیه و مجاری ادراری یا اورولوژی حساب می‌شود.
آشنایی با سنگ کلیه
در حقیقت سنگ کلیه زمانی ایجاد می‌شود که ادرار در کلیه غلیظ شود. در نهایت مواد معدنی متبلور می‌شود و به یکدیگر می‌چسبند.
عبور سنگ کلیه بسیار دردناک است، اگر سنگ ایجاد شده در کلیه به‌موقع تشخیص داده شود، بیمار دچار آسیب دائمی نخواهد شد. بسته به شرایط هر فرد درمان‌هایی که از سوی پزشک در نظر گرفته می‌شود، متفاوت است. به‌عنوان مثال فردی نیاز به مصرف داروی مسکن دارد؛ اما، در فردی دیگر اینگونه نیست.
اگر سنگ در مجاری ادراری قرار داشته باشد، می‌تواند منجر به عفونت ادراری شود و عارضه‌های بیشتری را به‌جای بگذارد. سنگ ایجاد شده می‌تواند هر قسمت از دستگاه ادراری را تحت تاثیر قرار دهد از جمله:
- کلیه‌ها
- حالب
- مثانه
- مجرای ادراری
علائم سنگ کلیه
معمولا سنگ کلیه تا زمانی که در داخل کلیه‌ها حرکت نکند و به حالب (لوله اتصال کلیه و مثانه) منتقل نشود، علائمی ایجاد نخواهد کرد. اگر سنگ در حالب قرار گرفته باشد، جریان ادرار را مسدود می‌کند و باعث تورم کلیه و گرفتگی حالب می‌شود که در نهایت بسیار دردناک خواهد بود. در این مواقع ممکن است علائمی همچون عارضه‌های زیر را احساس کنید:
- درد شدید در پهلو، پشت و زیر دنده‌ها
- احساس درد در زیر شکم و کشاله ران
- احساس درد یا سوزش هنگام ادرار کردن
- ادراری به رنگ صورتی، قهوه‌ای یا قرمز
- ادرار ابری یا بد بو
- نیاز مداوم به ادرار کردن، دفع ادرار بیشتر از حد معمول یا دفع ادرار کم
- تهوع و استفراغ
- ایجاد عفونت، تب و لرز
درد ناشی از سنگ کلیه می‌تواند متفاوت باشد، در واقع تغییر سنگ از قسمتی به قسمت دیگر، درد را افزایش می‌دهد.
انواع سنگ کلیه
زمانی که نوع سنگ تشخیص داده شود، پزشک راحت‌تر می‌تواند علت ایجاد سنگ را متوجه شود و درمانی مناسب برای بیمار در نظر بگیرد. در ادامه در رابطه با انواع سنگ کلیه اطلاعاتی خواهیم داد:
سنگ‌های کلسیم
بیشتر سنگ‌های کلیه از نوع سنگ کلسیم است که به‌شکل اگزالات کلسیم هستند. اگزالات توسط کبد ساخته شده یا از طریق رژیم غذایی جذب می‌شود. به‌طور مثال برخی از میوه‌ها، سبزیجات، آجیل و شکلات دارای اگزالات بالایی هستند.
به‌طور کلی عواملی مانند رژیم غذایی، مصرف دوز بالای ویتامین D، جراحی بای پس روده و اختلالات متابولیکی می‌تواند غلظت کلسیم و اگزالات را در ادرار افزایش دهد.
سنگ‌های کلسیم ممکن است به‌صورت فسفات کلسیم نیز وجود داشته باشد. این نوع سنگ‌ها در شرایط متابولیکی مانند اسیدوز توبولار وجود دارد.
سنگ‌های استروویت
سنگ‌های استروویت به‌دلیل عفونت ادراری تشکیل می‌شوند. این سنگ‌ها می‌توانند به سرعت رشد کنند و بزرگ شوند، معمولا علائم زیادی از این نوع سنگ در بیمار ایجاد نمی‌شود.
سنگ‌های اسید اوریک
سنگ‌های اسید اوریک ممکن است در افرادی که مایعات زیاد به‌دلیل اسهال از دست می‌دهند، افرادی که رژیم غذایی پر از پروتئین دارند و کسانی که دیابت یا سندرم متابولیک دارند، ایجاد شود. برخی از عوامل ژنتیکی می‌تواند خطر ایجاد سنگ‌های اسید اوریک را افزایش دهد.
سنگ سیستین
این نوع سنگ به‌دلیل یک اختلال ارثی به نام سیستینوریا ایجاد می‌شود، که در نهایت منجر به دفع بیش از حد اسید آمینه از کلیه‌ها خواهد شد.
سنگ کلیه چه عوارضی دارد؟
عوارض ناشی از این بیماری به شرح زیر است:
سپسیس باعث می‌شود که عفونت از طریق خون در بدن پخش شود و در کل بدن علائم ایجاد کند. با وجود سنگ کلیه حالب مسدود می‌شود، حالب لوله‌ای است که کلیه را به مثانه متصل می‌کند، با وجود سنگ، حالب مسدود خواهد شد.
دیگر موارد احتمالی به شرح زیر است:
- آسیب به حالب
- عفونت دستگاه ادراری
- درد
- خونریزی در حین جراحی
درمان خانگی سنگ کلیه
راهکارهای مختلفی برای درمان این عارضه وجود دارد که در ادامه برای شما ذکر خواهیم کرد:
در طول روز ۱۲ لیوان آب بنوشید.
آبلیموی تازه در طول روز مصرف کنید تا از ایجاد سنگ کلیه جلوگیری شود و به رفع آن کمک کند.
آب ریحان مصرف کنید؛ چراکه، در کاهش درد و تجزیه سنگ کلیه بسیار موثر است.
مصرف سرکه سیب می‌تواند در رفع سنگ کلیه بسیاری موثر باشد.
آب کرفس در دفع سموم جهت جلوگیری از ایجاد سنگ کلیه و رفع سنگ‌ها بسیار موثر است.
مدت زیادی است که از آب انار جهت بهبود عملکرد کلیه‌ها استفاده می‌شود. آب انار می‌تواند سموم و سنگ‌های کلیه را دفع کند.
جوشانده ریشه قاصدک برای کلیه بسیار مقوی‌ست و در افزایش میزان ادرار و هضم غذا موثر است.
مصرف جوانه گندم می‌تواند در افزایش میزان ادرار و دفع سنگ کلیه موثر واقع شود.
عصاره گیاه دم اسبی در افزایش جریان ادرار، دفع سنگ کلیه موثر است، همچنین تورم و التهاب را کاهش می‌دهد.
درمان سنگ کلیه ای که در مثانه گیر کرده است؟
این عارضه چنین روش‌هایی برای درمان دارد:
سیستولیتولاپاکسی
این روش درمانی کم تهاجمی از مجرای ادرار وارد مثانه می‌شود تا سنگ را پیدا کنند، در ادامه با کمک لیزر یا امواج صوتی با فرکانس بالا برای شکستن سنگ به قطعات کوچک استفاده می‌کنند. در نهایت مثانه را شستشو می‌دهند تا قطعات کوچک شده خارج شود.
عمل جراحی
معمولا بیمار زمانی نیاز به عمل جراحی دارد که سنگ بزرگ باشد. در نهایت در طی این روش با برشی که روی شکم زده می‌شود، سنگ را خارج می‌کنند.
برای دفع سنگ کلیه چی بخوریم
مواردی که برای بهبودی این عارضه به شما توصیه می‌شود به شرح زیر است:
- مایعات فراوان به اندازه ۲ تا ۳ لیتر بنوشید که شامل مایعاتی مانند آب، قهوه و لیموناد است که اثرات مفیدی دارد؛ اما نوشیدنی‌هایی مانند نوشابه یا آب گریپ فروت چنین اثراتی را نخواهد داشت. مصرف نوشیدنی کافی به افزایش حجم ادرار کمک می‌کند.
- از مواد غذایی که اگزالات بالایی دارند، خودداری کنید. به‌طور مثال مواردی مانند اسفناج، سبوس گندم، آجیل، ریواس، چای و… باید از رژیم غذایی خود حذف کنید.
- باید به اندازه کافی کلسیم مصرف کنید، مصرف سه وعده لبنیات در طی روز به کاهش خطر سنگ کلیه کمک می‌کند. باید همراه غذا کلسیم مصرف کنید. از مصرف مکمل‌های اضافی خودداری کنید، باید طبق توصیه پزشک مصرف شود.
- به اندازه پروتئین مصرف کنید؛ چرا که مصرف زیاد پروتئین باعث دفع بیشتر کلسیم از کلیه‌ها می‌شود. در نهایت ممکن است سنگ‌های بیشتری در کلیه تشکیل شود.
- از مصرف زیاد نمک خودداری کنید، مصرف زیاد نمک باعث افزایش کلسیم در ادرار می‌شود و در نهایت احتمال ایجاد سنگ کلیه را افزایش می‌دهد. نباید به میزان زیادی ویتامین C مصرف کنید، تنها نیاز به ۶۰ میلی گرم در طی روز ویتامین C دارند.
قوی‌ترین قرص دفع سنگ کلیه
برای درمان این عارضه نباید خودسرانه دارویی مصرف کنید، توصیه می‌شود برای مصرف قوی‌ترین قرص برای دفع سنگ کلیه به پزشک متخصص مراجعه کنید تا با توجه به شرایط شما داروی مناسبی را تجویز کند.
علت ایجاد سنگ کلیه در بارداری
طی بارداری فشردگی و شل شدن حالب به دنبال افزایش هورمون پروژسترون باعث تجمع ادرار در بدن می‌شود. علاوه بر این، با افزایش دفع کلسیم ادرار و همچنین افزایش PH در بارداری می‌تواند باعث ایجاد سنگ فسفات کلسیم شود.
چگونه از سنگ کلیه جلوگیری کنیم؟
باید مصرف غذاهای حاوی پورین مانند گوشت قرمز را کاهش دهید و بیشتر از رژیم غذایی مصرف کنید که حاوی سبزیجات، میوه‌ها، لبنیات کم‌چرب و غلات کامل باشد. از مصرف غذاهایی با شیرینی افزوده شده نیز خودداری کنید.
عوامل خطرساز در ایجاد سنگ کلیه
عواملی که می‌تواند احتمال ایجاد این عارضه را افزایش دهد به شرح زیر است:
سن و جنسیت
معمولا احتمال بروز سنگ کلیه در افراد مسن و کودکان بسیار کم است. همچنین خطر ابتلا در مردان بیشتر از خانم‌هاست.
رژیم غذایی
مصرف بیش از حد اگزالات، سدیم، اوره و پروتئین حیوانی باعث افزایش احتمال سنگ کلیه می‌شود.
کم آبی مزمن
هرچه مایعات کمتری مصرف کنید، احتمال ایجاد سنگ کلیه افزایش پیدا می‌کند. هرچه ادرار کمتری داشته باشید، غلظت بیشتری از املاح ایجاد می‌شود و در نهایت منجر به سنگ کلیه خواهد شد.
چاقی
طبق شواهد شیوع خطر ابتلا به این عارضه در افراد چاق بسیار بیشتر از سایر افراد است.
عوامل محیطی
دمای بالای محیط خطر ایجاد سنگ کلیه را به دلیل تاثیر دما بر وضعیت مایع و همچنین حجم ادرار، افزایش می‌دهد.
سابقه خانوادگی
داشتن سابقه خانوادگی می‌تواند احتمال ایجاد سنگ کلیه را افزایش دهد. در واقع احتمال ایجاد سنگ در این افراد دو برابر سایرین است.
سنگ کلیه چگونه توسط پزشک درمان می‌شود؟
پزشک با توجه به نوع سنگ ایجاد شده تصمیم می‌گیرد که چه نوع درمانی را انجام دهد. نوشیدن مقدار زیادی آب در طول روز منجر به افزایش ادرار می‌شود. افرادی که دچار کمبود آب هستند، دچار تهوع و استفراغ می‌شوند که در این مواقع بیمار به سرم احتیاج خواهد داشت.
علائم سنگ افتادن سنگ کلیه در مثانه
ممکن است بدون هیچ نشانه‌ای سنگ‌های کوچک مثانه را دفع کنید؛ اما سنگ‌های بزرگ علائمی دارند که این موارد احتمالی به شرح زیر است:
- رنگ ادرار تیره یا کدر به نظر می‌رسد همچنین امکان وجود خون در ادرار وجود دارد.
- نیاز مکرر به ادرار کردن دارید، حتی اگر به تازگی سرویس بهداشتی رفته باشید.
- احساس درد یا سوزش هنگام ادرار کردن دارید، همچنین ممکن است در قسمت پایین شکم، بیضه یا آلت تناسلی احساس درد داشته باشید.
- برای شروع و توقف جریان ادرار دچار مشکل می‌شوید.
در اغلب مواقع سنگ‌های مثانه باعث عفونت ادراری می‌شوند و از علائم عفونت دستگاه ادراری می‌توان به نیاز مکرر به دفع ادرار و احساس درد اشاره کرد. گاهی ادرار بدبو و کدر نیز می‌شود.
آیا دفع سنگ کلیه درد دارد؟
بسیاری از افراد تصور می‌کنند بیشترین دردی که در دفع سنگ کلیه تجربه می‌کنند، مربوط به زمانی است که از بدن دفع می‌شود؛ اما اینطور نیست.
دفع ۴ مرحله دارد، که مرحله دوم زمانی است که در حال خارج شدن از کلیه است که بیشترین درد را احساس خواهید کرد. اگر سنگ خیلی کوچک باشد، شما تا آخرین مرحله متوجه هیچ علائمی از جمله درد نخواهید شد.
آب خوردنی باعث سنگ کلیه می‌شود؟
نوشیدنی‌هایی مانند قهوه، آبمیوه و چای جزء نوشیدنی‌هایی محسوب می‌شوند که می‌توانید برای جلوگیری از سنگ کلیه میل کنید، با این حال آب بهترین نوشیدنی است که می‌توانید برای جلوگیری از سنگ کلیه در نظر داشته باشید.
به‌خصوص زمانی که هوا بسیار گرم است یا زمانی که در حال انجام تمرینات ورزشی هستید باید آب بنوشید تا مایعات از دست رفته از طریق تعریق مجدد با نوشیدن آب به بدن بازگردد.
نکته‌ای که باید توجه داشته باشید این است که نباید بلافاصله بعد از غذا خوردن آب بنوشید؛ چرا که منجر به افزایش فشار روده می‌شود و با رقیق شدن آنزیم‌های گوارشی هضم غذا مختل می‌شود.
همچنین اگر به‌طور مداوم و بسیار بیشتر از حد نیاز آب مصرف کنید، منجر به سنگ کلیه و بیماری‌های مزمن کلیه خواهد شد.
بیشتر بخوانید: نارسایی کلیه
آیا سنگ کلیه ارثی است؟
افرادی که بستگان نزدیک‌شان دچار این بیماری هستند، بیشتر از سایر افراد در معرض آن قرار دارند، در نهایت می‌توان گفت که یکی از دلایل اصلی، وراثتی است.
با این حال عوامل مهم دیگری مانند انتخاب غذایی نادرست، عفونت دستگاه ادراری، سایر شرایط مرتبط با سلامتی شما نیز می‌تواند نقش بسیار مهمی داشته باشد.
سایر گزینه‌های درمانی
دارو
جهت تسکین درد، ممکن است به داروی مسکن نیاز باشد، همچنین در صورت ایجاد عفونت پزشک آنتی بیوتیک تجویز خواهد کرد.
سنگ شکنی
سنگ شکنی یک شوک خارج از بدن با استفاده از امواج صوتی است که سنگ‌های بزرگ را می‌شکند و به راحتی از حالب به مثانه عبور می‌کند. این روش درمانی ممکن است عارضه‌هایی همچون کبودی در شکم و کمر را به همراه داشته باشد. سنگ شکنی درون اندامی ممکن است به‌صورت TUL نیز برای بیمار انجام گیرد.
نفرولیتوتومی از راه پوست
در این روش جراحی، با وارد کردن یک برش کوچک سنگ‌ها را خارج می‌کنند. در چنین مواقعی نیاز به جراحی است:
سنگ‌ها باعث انسداد و عفونت شده و به کلیه‌ها آسیب رسانده است.
سنگ‌های ایجاد شده برای دفع بسیار بزرگ هستند.
درد ایجاد شده قابل کنترل نیست.
یورتروسکوپی
هنگامی که سنگ در حالب یا مثانه قرار گرفته باشد، ممکن است پزشک از ابزاری به نام یورتروسکوپ برای خارج کردن سنگ استفاده کند. یک اسکوپ کوچک همراه با دوربین به مجرای ادراری و مثانه وارد می‌شود. سپس پزشک از این طریق سنگ‌ها را خارجی می‌کند و به آزمایشگاه جهت بررسی بیشتر می‌فرستد.
بیمارستان و زایشگاه مریم مجهز به کلینیک فوق تخصصی اورولوژی است که درمان سنگ کلیه به شکل کاملا تخصصی در این بخش انجام می‌گیرد.
غذاها و میوه‌های مضر
مواردی که باید محدود کنید به شرح زیر است:
محدود کردن مصرف نمک
میزان بالای سدیم در بدن باعث افزایش میزان کلسیم در ادرار می‌شود. تا حد امکان از افزودن نمک به غذا خودداری کنید و به برچسب غذایی توجه داشته باشید.
کاهش مصرف پروتئین حیوانی
بسیاری از منابع پروتئینی مانند گوشت قرمز، مرغ و تخم مرغ میزان اسید اوریک را افزایش می‌دهد. همچنین ماده‌ای به نام سیترات را در ادرار کاهش می‌دهد، با وجود سیترات احتمال ایجاد سنگ کلیه کاهش پیدا می‌کند.
توجه به اگزالات‌ها
غذاهای سرشار از این ماده شیمیایی احتمال ایجاد سنگ کلیه را افزایش می‌دهد. اگر سابقه این عارضه را داشته‌اید، باید اگزالات را کاهش دهید یا به‌طور کامل حذف کنید. غذاهای سرشار از اگزالات شامل چنین موادی می‌شود:
- شکلات
- چغندر
- اسفناج
- سیب زمینی شیرین
- آجیل
- چای
- ریواس
- کاهش یا حذف شکر اضافه شده
ساکارز و فروکتوز اضافه شده خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می‌دهد. همچنین باید مراقب میزان قندی که در خوراکی‌های فراوری شده وجود دارد مانند آبمیوه، کیک و نوشابه‌ها باشید.
از کجا بفهمیم عفونت کلیه یا سنگ کلیه داریم؟
این دو عارضه علائمی بسیار شبیه به یکدیگر دارند؛ اما ممکن است عفونت کلیه علائم متفاوت‌تری مانند موارد زیر داشته باشد:
- تب ۳۸ درجه یا بیشتر
- لرز
- احساس ضعف
- خستگی
به‌طور کلی با آزمایش ادرار می‌توان متوجه UTI شد و با کمک آزمایش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی و سی تی اسکن سنگ کلیه را تشخیص می‌دهند.
در صورتی که عفونت کلیه تشخیص داده شود، پزشک یک دوره آنتی بیوتیک را برای درمان تجویز خواهد کرد.
آیا سنگ کلیه باعث نارسایی کلیه می‌شود؟
سنگ کلیه باعث مسدود شدن جریان ادرار می‌شود و در نهایت منجر به عفونت، آسیب کلیه و نارسایی کلیه خواهد شد. این سنگ‌ها ممکن در اندازه و جاهای مختلفی باشند.
روزهای حضور پزشکان
| نام پزشک | روز حضور | ساعت حضور |
|---|---|---|
| دکتر محمدرضا یوسفی | شنبه | ۱۴-۱۶ |
** (نوبت‌گیری از یک هفته قبل انجام شود)
بدون دیدگاه