سردرد پریودی یکی از مشکلات شایعی است که بسیاری از خانم‌ها در دوره قاعدگی خود ممکن است تجربه کنند. این نوع عارضه که به آن سردرد هورمونی نیز گفته می‌شود، ناشی از تغییرات هورمونی رخ می‌دهد.
نوسانات هورمونی در طول سیکل قاعدگی می‌تواند تغییرات زیادی در بدن ایجاد کند که یکی از این موارد احساس درد در ناحیه سر است.
انواع مختلفی از سردرد ممکن است در حوالی پریودی رخ دهد، از جمله نوع تنشی که معمولا ناشی از استرس است و احساسی شبیه به فشار در اطراف پیشانی ایجاد می‌کند.
همچنین، برخی از خانم‌ها پس از قاعدگی دچار درد در ناحیه سر ناشی از کاهش سطح آهن و از دست دادن خون می‌شوند. با وجود انواع مختلف سردردهای مرتبط با قاعدگی، نوع هورمونی و میگرن قاعدگی شایع‌تر هستند.
علت سردرد پریودی چیست؟
تغییرات هورمونی طی زمان پریودی می‌تواند منجر به بروز سردردهای هورمونی و میگرن قاعدگی شود. هورمون‌ها نقش مهمی در عملکردهای مختلف بدن دارند و تغییرات ناگهانی در میزان هورمون‌ها می‌تواند باعث تحریک درد در ناحیه سر شود.
خانم‌ها ممکن است در سه دوره، قبل از شروع قاعدگی، در طول آن یا بعد از پایان دوره دچار این درد شوند. این دردها معمولا ناشی از افت سطح استروژن و پروژسترون رخ می‌دهد.
استروژن که یک هورمون جنسی زنانه است، در اواسط دوره قاعدگی افزایش می‌یابد و باعث آزاد شدن تخمک می‌شود. پروژسترون در آماده شدن رحم برای بارداری نقش دارد.
پس از تخمک گذاری، میزان این هورمون‌ها کاهش پیدا می‌کند و این افت ناگهانی می‌تواند عامل اصلی بروز درد سر حین پریودی در برخی از خانم‌ها باشد.
علاوه بر دوره قاعدگی، در دوران یائسگی یا پیش یائسگی نیز به دلیل کاهش سطح هورمون‌ها، می‌تواند عامل مهمی باشد.
همچنین در دوران بارداری، نوسانات شدید هورمونی در طول نه ماه می‌تواند باعث ایجاد یا تشدید این عارضه شود.
نقش هورمون‌ها در سردرد پریودی
سیکل قاعدگی خانم‌ها تحت تاثیر تغییرات هورمونی است که شامل استروژن و پروژسترون می‌شود. استروژن تاثیر مستقیمی روی سروتونین (یک انتقال دهنده عصبی در مغز) دارد که در کنترل درد و خلق و خو تاثیرگذار است.
کاهش ناگهانی سطح استروژن قبل از شروع قاعدگی می‌تواند عامل اصلی بروز سردرد پریودی باشد.
انواع سردردهای مرتبط با قاعدگی
هورمونی
این نوع ناشی از تغییرات ناگهانی سطح استروژن و پروژسترون در بدن خانم‌هاست. معمولا این سردردها قبل از قاعدگی و در روزهای ابتدایی این دوره ایجاد می‌شود و ممکن است با علائمی مانند خستگی، تغییرات خلقی و حساسیت به نور و صدا همراه باشد.
میگرن قاعدگی
این مورد شدیدتر است که معمولا در اثر کاهش استروژن قبل از قاعدگی ایجاد می‌شود و می‌تواند با علائمی مانند تهوع، استفراغ و حساسیت شدید به نور و صدا همراه باشد، همچنین عملکرد روزانه فرد را مختل کند.
تنشی
این نوع معمولا به دلیل استرس و تنش‌های روزمره ایجاد می‌شود و می‌تواند در دوره قاعدگی تشدید شود. نوع تنشی به صورت درد ملایم تا متوسط در سراسر سر احساس می‌شود و گاهی با احساس فشار در ناحیه پیشانی و شقیقه‌ها همراه است.
تفاوت بین سردرد هورمونی و میگرن قاعدگی
در حالی که هر دو نوع نام برده شده ناشی از نوسانات هورمونی هستند، شدت درد تفاوت اصلی بین آنهاست.
هورمونی
این نوع معمولا خفیف تا متوسط است و به صورت دردی ضربان‌‌دار احساس می‌کنید. اگرچه ممکن است باعث علائم ناخوشایندی در شما شود؛ اما معمولا در انجام فعالیت‌های روزمره اختلال جدی ایجاد نمی‌کند.
میگرن قاعدگی
میگرن قاعدگی می‌تواند بسیار شدید و ناتوان‌کننده باشد. طبق گزارشات، حدود ۶۰٪ از خانم‌ها این نوع میگرن را تجربه می‌کنند.
به‌‌طور کلی اگر شخصی دچار حملات میگرنی باشد، احتمال بروز میگرن قاعدگی در او بیشتر خواهد بود.
یکی از تفاوت‌های اصلی بین میگرن قاعدگی و میگرن معمولی این است که میگرن قاعدگی اغلب بدون اورا رخ می‌دهد. «اورا» به علائمی مانند دیدن نورهای چشمک زن، خطوط زیگزاگی یا سایر تجربیات حسی قبل از شروع میگرن گفته می‌شود.
میگرن قاعدگی معمولا با ضربان شدید در یک طرف پیشانی آغاز شده و ممکن است به سمت دیگر گسترش یابد. شدت این درد به حدی است که می‌تواند انجام کارهای روزمره، باز نگه داشتن چشم‌ها و… دشوار شود.
عوامل موثر بر شدت سردرد پریودی
مواردی که می‌تواند بر افزایش شدت این عارضه نقش داشته باشد به شرح زیر است:
- کاهش سطح استروژن قبل از قاعدگی به دنبال تغییرات هورمونی
- کم آبی بدن به دلیل کاهش مصرف مایعات و در نهایت تشدید درد
- افت قند خون ناشی از تغییرات در رژیم غذایی و کاهش مصرف مواد مغذی
- افزایش سطح استرس و در نهایت تشدید درد
- خواب ناکافی و افزایش حساسیت به درد
چه روش‌های تشخیصی وجود دارد؟
پزشک برای تشخیص آن معمولا سابقه پزشکی بیمار، الگوی قاعدگی، نوع و شدت درد را بررسی می‌کند.
در برخی موارد، ثبت روزانه سردردها در یک دفترچه می‌تواند به شناسایی الگوهای خاص کمک می‌کند. همچنین در صورت مشکوک بودن به سایر مشکلات زمینه‌ای مانند میگرن مزمن، پزشک ممکن است آزمایش‌های بیشتری را تجویز کند.
چه روش‌های درمانی وجود دارد؟
درمان‌های اولیه
برای درمان، شدت علائم در انتخاب روش درمانی موثر است:
- مسکن‌های بدون نسخه؛ داروهایی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن، استامینوفن و… معمولا برای کاهش درد و التهاب موثر است.
این داروها همچنین می‌توانند سردردهای ناشی از استرس یا کمبود آهن را تسکین دهند. با این حال بدون مشورت پزشک نباید خودسرانه دارو مصرف کنید.
- کافئین؛ مصرف مواد حاوی کافئین مانند شکلات، چای یا نوشابه‌های کافئین‌دار می‌تواند به کاهش درد کمک کند. برخی از داروهای مربوط به علائم پیش از قاعدگی (PMS) نیز حاوی کافئین هستند.
با وجود اینکه کافئین می‌تواند به کاهش درد کمک کند؛ اما مصرف بیش از حد آن ممکن است باعث وابستگی شود. قطع ناگهانی کافئین پس از پایان قاعدگی می‌تواند خود باعث ایجاد سردرد ناشی از ترک کافئین شود.
گزینه‌های پیشرفته‌تر درمان
اگر درد شدیدی داشته باشید و مسکن‌های معمولی کارساز نباشد، گزینه‌های زیر می‌تواند مفید باشد:
- هورمون درمانی
- تغییر در مصرف قرص‌های ضد بارداری
- داروهای تریپتان
- داروهای تجویزی
- داروهای ضد تهوع
با توجه به شدت و تکرار سردردهای قاعدگی، انتخاب درمان مناسب نیازمند مشورت با پزشک است.
درمان خانگی
برخی از روش‌های خانگی می‌تواند به کاهش درد و کنترل آن کمک کند.
سرما درمانی
استفاده از کمپرس یخ می‌تواند التهاب را کاهش داده و درد را تسکین دهد. یک بسته یخ را درون حوله‌ای پیچیده و به مدت ۱۰ دقیقه روی پیشانی قرار دهید، سپس ۱۰ دقیقه استراحت کرده و این کار را چند بار تکرار کنید.
تکنیک‌های آرام سازی
فعالیت‌هایی مانند مدیتیشن، یوگا و تمرینات تنفس عمیق به کاهش استرس و تنش عضلانی کمک می‌کند و شدت درد را کاهش می‌دهد. انجام این موارد در تنظیم ضربان قلب و فشار خون موثر است و در نهایت شدت درد در ناحیه سر را کم می‌کند.
طب سوزنی
در طب سوزنی، سوزن‌های بسیار نازکی در نقاط خاصی از بدن قرار داده می‌شود که می‌تواند باعث ترشح اندورفین شود. اندورفین‌ها به عنوان مسکن‌های طبیعی بدن عمل کرده و به کاهش استرس و درد کمک می‌کند.
خواب کافی
کمبود خواب سردرد پریودی را تشدید می‌کند. برای کاهش احتمال بروز این عارضه، حداقل ۷ تا ۹ ساعت در طول شبانه روز توصیه می‌شود.
ایجاد یک محیط خواب مناسب مانند خاموش کردن تلویزیون، چراغ‌ها و تنظیم دمای اتاق به خواب بهتر کمک می‌کند.
مصرف ویتامین‌ها
بر اساس تحقیقات انجام شده، ویتامین‌هایی مانند ویتامین B2، کوآنزیم Q10 و منیزیم به کاهش شدت میگرن کمک می‌کند. قبل از مصرف ویتامین‌ها با پزشک مشورت داشته باشید.
ماساژ درمانی
ماساژ می‌تواند باعث کاهش تنش عضلانی در ناحیه شانه، گردن و کمر شود. همچنین ممکن است به کاهش شدت و دفعات بروز انواع تنشی و میگرنی در دوران قاعدگی نیز کمک کند.
استفاده از این روش‌های خانگی همراه با درمان‌های دارویی و تغییر سبک زندگی می‌تواند به کنترل بهتر سردرد پریودی کمک کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر در زمان پریودی به طور مداوم دچار سردردهای شدید و مکرر می‌شوید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. پزشک با توجه به شرایط شما بهترین روش درمانی در نظر خواهد گرفت.
در صورتی که درد ناحیه سر با علائم زیر همراه باشد، مراجعه به پزشک ضروری است:
- گیجی و اختلال در تمرکز
- تشنج
- دوبینی یا مشکلات بینایی
- بی حسی در نقاط مختلف بدن
- دشواری در تکلم
وجود این علائم ممکن است نشان‌‌دهنده مشکلات پزشکی جدی‌تری باشد که نیاز به بررسی فوری دارد.
بدون دیدگاه