سیفلیس یک بیماری مقاربتی باکتریایی است که توسط Treponema pallidum ایجاد می‌شود. این بیماری با زخم بدون درد آغاز می‌شود و در صورت عدم درمان می‌تواند به مغز، قلب و سایر اندام‌ها آسیب جدی بزند. تشخیص سیفلیس با آزمایش خون انجام می‌شود و درمان قطعی آن تزریق پنی سیلین است.
طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت، هر سال میلیون‌ها نفر در سراسر دنیا به بیماری سیفلیس مبتلا می‌شوند. این بیماری یکی از قدیمی‌ترین و در عین حال جدی‌ترین بیماری‌های مقاربتی است که اگر به موقع درمان نشود، می‌تواند منجر به مشکلات عصبی، قلبی و حتی مرگ شود.
بیماری سیفلیس چیست؟
سیفلیس یک عفونت مقاربتی (STI) است که در اثر تماس مستقیم با زخم سیفلیسی (شانکر) از فرد آلوده به فرد سالم منتقل می‌شود.
این بیماری نه تنها از طریق رابطه واژینال و رابطه مقعدی، بلکه از طریق رابطه دهانی و حتی بوسه در صورت وجود زخم فعال در دهان قابل انتقال است.
این بیماری در زنان باردار بسیار خطرناک است؛ زیرا می‌تواند باعث سیفلیس مادرزادی شود؛ نوزادی که با عفونت به دنیا می‌آید و در معرض مشکلات جدی مانند مرگ، ناهنجاری‌های استخوانی یا نابینایی قرار دارد.
عامل سیفلیس چیست؟
عامل این بیماری یک باکتری مارپیچی شکل است. این باکتری از طریق غشای مخاطی یا زخم‌های کوچک پوست وارد بدن می‌شود.
ویژگی خاص این باکتری توانایی‌اش در پنهان ماندن در بدن برای مدت طولانی است؛ به همین دلیل فرد می‌تواند سال‌ها بدون علامت آلوده بماند.
علائم و مراحل بیماری سیفلیس
به چهار مرحله اصلی تقسیم می‌شود. شناخت این مراحل برای تشخیص به موقع و جلوگیری از عوارض حیاتی است.
اولیه
- علائم اولیه در این مرحله ظاهر می‌شوند.
- علامت مشخص: یک زخم کوچک، سفت و بدون درد به نام شانکر.
- محل شایع زخم: آلت تناسلی، دهانه رحم، مقعد یا دهان.
- این زخم طی ۳ تا ۶ هفته بهبود می‌یابد، حتی بدون درمان. اما عفونت همچنان در بدن باقی می‌ماند.
مطالب مرتبط: عفونت لگنی
ثانویه
- بروز راش‌های پوستی قرمز یا قهوه‌ای در کف دست‌ها و پاها.
- تب، گلودرد، سردرد و ریزش مو به صورت لکه‌ای.
- تورم غدد لنفاوی و خستگی شدید.
- این مرحله ممکن است چند هفته تا چند ماه طول بکشد.
نهفته
- مرحله پنهان؛ بدون هیچ علامتی.
- باکتری همچنان در بدن وجود دارد و در آزمایش خون تشخیص داده می‌شود.
- این مرحله می‌تواند سال‌ها طول بکشد.
سیفلیس سوم یا دیررس
- خطرناک‌ترین مرحله بیماری.
- در حدود ۱۵ تا ۳۰ درصد بیماران درمان نشده رخ می‌دهد.
- عوارض و علائم: مشکلات قلبی-عروقی، آسیب عصبی (نوروسیفلیس)، نابینایی، زوال عقل و حتی مرگ.
علائم بیماری سیفلیس در مردان
- زخم کوچک و سفت روی آلت یا اطراف مقعد
- ترشحات غیرطبیعی
- درد و تورم بیضه‌ها
- راش پوستی
علائم سیفلیس در زنان
- زخم یا شانکر بدون درد در واژن یا دهانه رحم
- ترشحات غیرطبیعی واژینال
- تورم غدد لنفاوی لگن
- راش پوستی و خستگی
مطالب مرتبط: عفونت در بارداری
سیفلیس در زنان باردار
سیفلیس در زنان باردار یکی از جدی‌ترین تهدیدهاست. اگر درمان نشود، احتمال انتقال به جنین بسیار بالاست. عوارض احتمالی:
- سقط جنین یا مرده زایی
- تولد نوزاد با سیفلیس مادرزادی
- مشکلات عصبی و اسکلتی در نوزاد
راه‌های انتقال آن چگونه است؟
انتقال جنسی
- رابطه جنسی محافظت نشده (واژینال، مقعدی یا دهانی)
- تماس مستقیم با زخم (شانکر) یا ترشحات آلوده
انتقال غیرجنسی
- انتقال از مادر به جنین → ایجاد نوع مادرزادی
- انتقال از طریق خون آلوده یا فرآورده‌های خونی (امروزه بسیار نادر به‌خاطر غربالگری خون)
سفلیس دهان
- بسیاری تصور می‌کنند این بیماری فقط محدود به دستگاه تناسلی است؛ اما در واقع سفلیس دهان یکی از انواع شایع بیماری است.
- ایجاد زخم یا شانکر روی لب، زبان یا لثه.
- معمولا بدون درد و به شکل یک زخم گرد و سفت.
- انتقال از طریق رابطه دهانی آلوده یا بوسه در صورت وجود زخم فعال.
- ممکن است با آفت یا زخم دهانی عادی اشتباه گرفته شود.
- اغلب با معاینه پزشک و آزمایش خون تشخیص داده می‌شود.
آزمایش سیفلیس چیست؟
تشخیص با آزمایش خون انجام می‌شود:
- VDRL و RPR → تست‌های اولیه برای تشخیص وجود آنتی بادی
- FTA-ABS → تست تاییدی برای اطمینان از نتایج
- در زنان باردار، آزمایش سیفلیس بخشی از چکاپ‌های بارداری است.
درمان قطعی سیفلیس
خبر خوب اینکه این بیماری برخلاف برخی بیماری‌های مقاربتی درمان قطعی دارد.
- درمان اصلی: تزریق پنی‌سیلین G → مطمئن‌ترین و استانداردترین درمان.
- درمان با پنی سیلین حتی در مراحل پیشرفته نیز موثر است؛ اما آسیب‌های ایجاد شده ممکن است دائمی باشند.
- در حساسیت به پنی‌سیلین: پزشک از آنتی‌بیوتیک‌هایی مثل داکسی سیکلین یا آزیترومایسین استفاده می‌کند.
- در زنان باردار: پنی‌سیلین تنها داروی ایمن و قابل استفاده است؛ جایگزین دیگری وجود ندارد.
عوارض عدم درمان
- نابینایی
- ناشنوایی
- آسیب‌های مغزی (نوروسیفلیس)
- بیماری‌های قلبی و عروقی
- مرگ
چه عوارضی دارد؟
در مردان
- مشکلات تناسلی
- ناباروری احتمالی
در زنان
- خطر انتقال به جنین
- زایمان زودرس یا مرگ جنین
در جنین
- سیفلیس مادرزادی
- ناهنجاری‌های اسکلتی و عصبی
بیماری سوزاک و سیفلیس چیست؟
بسیاری از کاربران این دو بیماری را با هم جستجو می‌کنند.
- سوزاک: باکتری Neisseria gonorrhoeae؛ علائم اصلی شامل ترشحات چرکی و درد هنگام ادرار.
- سیفلیس: باکتری Treponema pallidum؛ شروع با زخم بدون درد.
هر دو از شایع‌ترین بیماری‌های آمیزشی هستند و امکان ابتلای همزمان وجود دارد.
باورهای اشتباه درباره این بیماری
- سیفلیس فقط مردان را مبتلا می‌کند. → غلط
- این بیماری خودبه‌خود درمان می‌شود. → غلط
- داروهای گیاهی جایگزین درمان هستند. → غلط
- زخم‌های ناشی از این عارضه همیشه دردناک‌اند. → غلط
چه راهکارهایی برای پیشگیری وجود دارد؟
- داشتن رابطه جنسی محافظت شده (کاندوم)
- انجام غربالگری منظم در افراد پرخطر
- مشاوره جنسی و آموزش سلامت جنسی
بیشتر بخوانید: زگیل دهانی
پرسش‌های متداول (FAQ)
سیفلیس چیست و چه علائمی دارد؟
سیفلیس یک عفونت مقاربتی است که با زخم بدون درد شروع می‌شود و در صورت عدم درمان می‌تواند به قلب و مغز آسیب بزند.
آزمایش سیفلیس چیست؟
آزمایش خون برای شناسایی آنتی بادی‌های ضد باکتری سیفلیس.
درمان قطعی سیفلیس چیست؟ آیا سیفلیس درمان دارد؟
تزریق پنی‌سیلین G درمان قطعی و استاندارد است.
آیا امکان ابتلای دوباره به آن وجود دارد؟
بله، ایمنی دائمی ایجاد نمی‌شود.
سیفلیس چگونه منتقل می‌شود؟
از طریق رابطه جنسی، تماس با زخم آلوده، خون و مادر به جنین.
مدت درمان چقدر است؟
بسته به مرحله بیماری، از یک دوز تزریق تا درمان طولانی‌تر متغیر است.
آیا سیفلیس خطرناک است؟
بله. در صورت عدم درمان، بیماری می‌تواند منجر به مرگ شود.
فرق سیفلیس با HIV یا سوزاک چیست؟
- HIV: ویروس است و درمان قطعی ندارد.
- سوزاک: باکتری (نایسریا گنوره)، بیشتر باعث ترشحات و سوزش ادرار می‌شود.
- سیفلیس: باکتری ترپونما پالیدوم، علائم مرحله‌ای و عوارض دیررس خطرناک دارد.
آیا عکس بیماری برای تشخیص ضروری است؟
خیر، عکس بیماری برای تشخیص ضروری نیست، اما می‌تواند به شناسایی برخی علائم کمک کند.
منابع:
https://www.cdc.gov/std/treatment-guidelines/syphilis.htm
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/syphilis/diagnosis-treatment/drc-20351762
https://www.uptodate.com/contents/syphilis-screening-and-diagnostic-testing
بدون دیدگاه