خونریزی بعد از زایمان طبیعی معمولا بین ۴ تا ۶ هفته طول میکشد. روند آن از قرمز روشن به صورتی–قهوهای و در هفتههای پایانی به زرد کم رنگ یا سفید تغییر میکند. اگر خونریزی بعد از ۴۰ روز همچنان زیاد باشد، تب، درد یا بوی غیرطبیعی وجود داشته باشد، احتمال عفونت یا باقیماندن بقایای جفت مطرح است و نیاز به بررسی فوری پزشکی دارد.
یکی از مهمترین پرسشهای مادران بعد از تولد نوزاد این است: خونریزی بعد از زایمان طبیعی چند روز طول میکشد و چه زمانی طبیعی است؟ به خونریزی پس از زایمان لوشیا (Lochia) گفته میشود، بخشی کاملا طبیعی از روند بهبود رحم است. اما آگاهی از بازه طبیعی، رنگ خونریزی، علائم خطر، تفاوت با پریود و نشانههای غیرطبیعی به مادر کمک میکند با خیال راحت دوران نفاس را پشت سر بگذارد.
بیشتر بخوانید: تزریق چربی به واژن
خونریزی بعد از زایمان طبیعی چقدر طول میکشد؟
خونریزی بعد از زایمان طبیعی معمولا ۴ تا ۶ هفته ادامه دارد. در برخی مادران ممکن است تا ۸ هفته هم ادامه داشته باشد، اما شدت و رنگ آن باید طبق الگوی زیر تغییر کند.
روند طبیعی لوشیا (Lochia) — از قرمز تا سفید
روند تخلیه رحم شامل سه مرحله است:
۱. لوشیا روبرا (Rubra) – قرمز روشن
- مدت: ۳ تا ۵ روز
- ویژگیها: قرمز روشن و شبیه پریود سنگین
- شامل: خون، بافت جفتی و ترشحات مخاطی
۲. لوشیا سرُوزا (Serosa) – صورتی تا قهوهای
- مدت: روز ۵ تا حدود هفته سوم
- رنگ: صورتی و قهوهای مایل به قرمز
- شدت: کمتر از مرحله اول
۳. لوشیا آلبا (Alba) – زرد تا سفید
- مدت: از هفته سوم تا ششم
- رنگ: شیری، زرد یا سفید
- ترشح کم و بدون بو
این تغییر تدریجی نشان دهنده ترمیم طبیعی رحم است.
بیشتر بخوانید: آیا خواب رفتن دست و پا در بارداری طبیعی است؟
علت خونریزی بعد از زایمان چیست؟
پس از خروج نوزاد و جفت، رحم باید مراحل زیر را طی کند:
۱. جدا شدن جفت
محل اتصال جفت مانند یک زخم بزرگ است؛ بنابراین خونریزی در چند هفته اول کاملا طبیعی است.
۲. بازسازی دیواره رحم
بدن شروع به ترمیم لایه داخلی رحم (اندومتر) میکند.
۳. انقباضات رحمی
برای کوچک شدن رحم به اندازه قبل از بارداری، رحم منقبض میشود که باعث دفع باقیماندههای بافتی و خون میشود.
این روند طبیعی است و نشان دهنده بازگشت رحم به وضعیت پیش از بارداری است.
بیشتر بخوانید: زایمان طبیعی یا سزارین – کدام بهتر است
وضعیت غیرطبیعی: علت قطع نشدن خونریزی بعد از زایمان
اگر خونریزی بیش از ۶ هفته ادامه داشته باشد یا شدت آن زیاد شود، احتمال وجود مشکلات زیر مطرح است:
۱. باقی ماندن بقایای جفت
شایعترین علت
معمولا با لختههای بزرگ، خونریزی شدید و درد همراه است.
۲. عفونت رحم (اندومتریت)
- ترشحات بدبو
- تبدرد زیر شکم
- احساس خستگی شدید
۳. مشکلات انعقادی یا کم خونی
۴. عدم انقباض کافی رحم (آتونى رحم)
در این موارد مراجعه به پزشک ضروری است.
خونریزی بعد از سزارین چقدر طول میکشد؟ مقایسه با خونریزی بعد از زایمان طبیعی
خونریزی پس از سزارین معمولاً کمتر و کوتاهتر از زایمان طبیعی است.
تفاوتها:
| ویژگی | زایمان طبیعی | سزارین |
| شدت خونریزی | بیشتر | کمتر |
| مدت | ۴–۶ هفته | ۲–۴ هفته |
| علت تفاوت | تخلیه کاملتر رحم در حین عمل | نیاز کمتر به دفع باقیماندهها |
اما رنگ، مراحل لوشیا و روند کاهش خونریزی مشابه هستند.
خونریزی بعد از ۴۰ روز طبیعی است؟
خونریزی بعد از ۴۰ روز فقط زمانی طبیعی است که:
- مقدار آن کم باشد.
- بدون بو.
- بدون درد.
- رنگ آن زرد یا سفید باشد.
اما اگر همچنان قرمز روشن یا شدید باشد، احتمال عفونت یا باقی ماندن بافت جفت وجود دارد.
بازگشت پریودی بعد از زایمان
- اگر شیر میدهید:
بازگشت پریود ممکن است تا ۶ ماه یا بیشتر به تعویق بیفتد (به دلیل هورمون پرولاکتین).
- اگر شیر نمیدهید:
پریود معمولا بین ۶ تا ۱۰ هفته بعد از زایمان برمیگردد.
تفاوت پریود با خونریزی زایمان
- پریود معمولا ناگهانی شروع میشود.
- رنگ آن از ابتدا قرمز روشن است.
- بوی طبیعی پریود را دارد.
- پس از چند روز متوقف میشود، نه چند هفته.
بیشتر بخوانید: زایمان طبیعی با بی حسی اپیدورال
درمان و کنترل خونریزی پس از زایمان طبیعی
۱. مورد استفاده (طبق تجویز پزشک)
- متیلداروهایارگونوین (Methergine) برای کمک به انقباض رحم
- اکسی توسین (تزریقی یا خوراکی)
- آنتیبیوتیکها در صورت عفونت
- داروهای آهن برای کم خونی
هیچ دارویی برای قطع خونریزی نباید خودسرانه مصرف شود.
درمانها و مراقبتهای خانگی
- استراحت کافی
- استفاده از نوار بهداشتی مناسب
- تغذیه آهندار (کبد، عدس، اسفناج و گوشت قرمز)
- نوشیدن آب کافی
- اجتناب از فعالیت سنگین
- پرهیز از رابطه جنسی تا پایان خونریزی و اجازه پزشک
مراقبتهای بعد از زایمان و پیشگیری از عفونت
از مراقبتهای بعد از زایمان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- شستوشوی ملایم با آب و خشک کردن کامل
- تعویض پد به موقع
- اجتناب از تامپون
- بررسی علائم کم خونی (سرگیجه و ضعف)
- توجه به تب، بوی غیرطبیعی و دردهای شکمی
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
- خونریزی بسیار شدید (تعویض پد در کمتر از ۱ ساعت)
- لختههای بزرگ
- تب یا بوی بد
- درد شدید زیر شکم
- احساس ضعف شدید
- تپش قلب یا سرگیجه
بیشتر بخوانید: خون دماغ در بارداری
پرسشهای متداول
خونریزی بعد از زایمان طبیعی چند روز طول میکشد؟
بین ۴ تا ۶ هفته، با روند کاهشی از قرمز تا سفید.
آیا ادامه خونریزی بعد از ۴۰ روز طبیعی است؟
اگر کم و بدون بو باشد بله؛ اگر قرمز و شدید باشد خیر.
علت قطع نشدن خونریزی بعد از زایمان چیست؟
شایعترین علت: بقایای جفت یا عفونت رحم.
تفاوت خونریزی زایمان طبیعی و سزارین چیست؟
در سزارین معمولا کمتر و کوتاهتر است.
آیا خونریزی بعد از زایمان همان پریود است؟
خیر؛ پریود زودتر، کوتاهتر و متفاوت از نظر رنگ و بو است.
چه زمانی باید برای خونریزی بعد از زایمان به پزشک مراجعه کرد؟
تب، بوی غیرطبیعی، خونریزی شدید، لختههای بزرگ یا درد شدید.
چه دارویی برای قطع خونریزی بعد از زایمان موثر است؟
فقط داروهای تجویزی مثل متیلئارگونوین یا آنتیبیوتیکها (در صورت تشخیص پزشک).
آیا تغذیه بر شدت خونریزی تاثیر دارد؟
بله؛ کمبود آهن و تغذیه ضعیف میتواند خونریزی را شدیدتر کند.
عفونت بعد از زایمان چه علائمی دارد؟
تب، بوی بد، درد شکمی و ترشحات چرکی.
آیا استفاده از داروهای گیاهی برای کاهش خونریزی مجاز است؟
بدون تایید پزشک توصیه نمیشود.
منابع:
Mayo Clinic – Postpartum care: After a vaginal delivery
Cleveland Clinic – Lochia (Postpartum Bleeding)
American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG) – Postpartum Care
