یائسگی زودرس زمانی رخ می‌دهد که پریود قبل از ۴۵ سالگی متوقف شود، چنین شرایطی ممکن است به‌طور طبیعی رخ دهد یا به دنبال درمان سایر بیماری‌ها باشد.
اکثر خانم‌ها یائسگی را بین ۴۵ تا ۵۵ سالگی تجربه می‌کنند که میانگین سن شروع آن را ۵۱ سال در نظر گرفته‌اند. یائسگی زودرس زمانی رخ می‌دهد که تخمدان‌ها تولید تخمک را متوقف کنند، در نهایت سطح استروژن در بدن کاهش می‌یابد و دیگر خانم باردار نخواهد شد.
استروژن هورمونی است که چرخه تولید مثل را تحت کنترل دارد. زمانی که شخصی بیش از یک سال پریود نشود، یعنی در دوره یائسگی قرار گرفته است.
هر شرایطی که باعث آسیب وارد شدن به تخمدان‌ها شود یا تولید استروژن را متوقف کند، باعث یائسگی زودرس خواهد شد. برخی از این موارد شیمی درمانی برای سرطان یا اوفورکتومی برای برداشتن تخمدان‌هاست.
چه علائمی دارد؟
اگر یائسگی زودرس رخ دهد باعث ایجاد پریود نامنظم یا دوره‌های پریود طولانی‌تر و کوتاه‌تر از حالت عادی خواهد شد. علائم این عارضه به شرح زیر است:
- خونریزی شدید
- لکه بینی
- ادامه‌دار بودن پریود بیش از یک هفته
- مدت زمان طولانی بین دوره‌ها
در این مواقع می‌توانید به پزشک مراجعه کنید تا در صورت نیاز علائم شما با درمان کنترل شود.
از سایر علائم رایج آن می‌توان به چنین مواردی اشاره کرد:
- تغییرات خلقی
- از دست دادن کنترل مثانه
- تغییر در احساسات یا میل جنسی
- تعریق شبانه
- خشکی واژن
- مشکلات مرتبط با خواب
- گرگرفتگی
علائم یائسگی زودرس در سونوگرافی
با کمک سونوگرافی می‌توان متوجه جزئیات تعداد فولیکول‌ها و حجم تخمدان‌ها شد تا در نهایت یائسگی تشخیص داده شود؛ اما به ندرت ممکن است با کمک تصویربرداری بتوان یائسگی را تشخیص داد.
اولین علامت یائسگی
مهم‌ترین و حتی می‌توان گفت از اولین علائمی که ممکن است شما تجربه کنید نامنظمی پریود یا توقف پریود است که در مراحل ابتدایی تجربه می‌کنید و می‌توانید متوجه آن شوید.
بازگشت پریود بعد از یائسگی زودرس
خانم‌هایی که مبتلا به این عارضه یا نارسایی زودرس تخمدان هستند ممکن است هنوز فولیکول داشته باشند؛ اما تعداشان کم شده یا اختلال در عملکردشان وجود دارد، در نهایت هنوز این امکان وجود دارد که پریود شوند. با این حال در اغلب مواقع پریود نامنظمی را تجربه می‌کنند.
علت یائسگی زودرس چیست
علت دقیق ایجاد چنین شرایطی مشخص نیست؛ اما چندین موارد احتمالی وجود دارد که در ادامه توضیح خواهیم داد.
ژنتیک
اگر هیچ دلیل مشخص پزشکی وجود نداشته باشد، احتمالا این شرایط ژنتیکی است. می‌توانید در این باره از والدین خود سوال کنید تا متوجه شوید آنها در چنین سنینی این دوره را تجربه کرده‌اند.
اگر والدین شما زودتر از زمان طبیعی این دوره را شروع کرده است، این احتمال نیز در شما وجود دارد که دچار یائسگی زودرس شوید.
سبک زندگی
برخی از عوامل سبک زندگی می‌تواند در شروع یائسگی تاثیر گذار باشد. سیگار روی استروژن تاثیرگذار است و می‌تواند منجر به این عارضه زودتر از زمان طبیعی شود.
طی تحقیقاتی که انجام شده متوجه شده‌اند که افراد سیگاری که سابقه مصرف طولانی سیگار را دارند، احتمالا این دوره را زودتر از زمان موعد تجربه می‌کنند. خانم‌های سیگاری ممکن است یک یا دو سال زودتر نسبت به سایر افراد، این دوره را تجربه کنند.
شاخص توده بدنی یا BMI از دیگر مواردی است که باعث یائسگی زودرس می‌شود، استروژن در بافت چربی بدن ذخیره می‌شود، خانم‌های که خیلی لاغر هستند ذخایر استروژن کمی دارند.
برخی از تحقیقات نشان می‌دهد که رژیم گیاهخواری، عدم تمرینات ورزشی و قرار گرفتن در معرض نور خورشید می‌تواند باعث این عارضه شود.
مشکلات کروموزومی
برخی از مشکلات کروموزومی باعث این عارضه در خانم‌ها می‌شود. به‌طور مثال خانم‌های مبتلا به سندرم ترنر تخمدان‌هایی با عملکرد نامناسب دارند. این شرایط باعث می‌شود که آنها دچار یائسگی زودرس شوند.
بیماری‌های خودایمنی
یائسگی زودرس می‌تواند نشان‌‌دهنده یک بیماری خود ایمنی مانند تیروئید یا آرتریت روماتوئید باشد. در این بیماری‌ها، سیستم ایمنی بخشی از بدن را به عنوان مهاجم اشتباه می‌گیرد و به آن حمله می‌کند.
التهاب ناشی از برخی از بیماری‌ها بر تخمدان‌ها تاثیر می‌گذارد. یائسگی زمانی شروع می‌شود که باعث از کار افتادن تخمدان‌ها می‌شود.
صرع
صرع نوعی بیماری اختلال تشنجی است که از مغز نشات می‌گیرد. فرد مبتلا به صرع بیشتر احتمال دارد که نارسایی اولیه تخمدان را تجربه کند و در نهایت باعث ایجاد چنین شرایطی شود.
تغییر در میزان هورمون به دلیل یائسگی می‌تواند بر تشنج در افراد مبتلا به صرع تاثیر بگذارد.
چگونه تشخیص داده می‌شود؟
زمان منتهی به یائسگی به عنوان پیش یائسگی شناخته می‌شود. طی این مدت ممکن است پریودها نامنظم و همراه با علائم دیگری تجربه کنید.
اگر یک سال را بدون پریود سپری کنید و هیچ دلیل پزشکی وجود نداشته باشد، احتمال داده می‌شود که در یائسگی هستید که نشانه یائسگی زودرس است.
بیشتر بخوانید: ۹ دلیل عقب افتادن پریود و نحوه درمان
آزمایش برای یائسگی زودرس
معمولا برای تشخیص نیازی به آزمایش ندارید. معمولا بر اساس علائمی که دارید می‌توان آن را تشخیص داد. با این حال برای تایید تشخیص و با توجه به شرایط هر فرد ممکن است نیاز به بررسی چنین موادی باشد:
- هورمون AMH
- هورمون محرک فولیکول (FSH)
- هورمون محرک تیروئید (TSH)
با این حال برخی معتقد هستند که آزمایش‌های هورمونی گاهی اوقات مفید نیستند؛ زیرا سطح هورمون در طول یائسگی تغییر می‌کند و در حال تغییراتی است.
یائسگی زودرس چگونه درمان می‌شود؟
معمولا افراد نیازی به درمان ندارند. با حال گزینه‌های درمانی که برای کمک به کنترل علائم وجود دارد، این راهکارهای درمانی به شما کمک می‌کند تا با تغییرات بدن یا سبک زندگی جدید خود راحت‌تر مقابله کنید.
از آنجایی که این عارضه در سنین پایین رخ می‌دهد، می‌توان علائم را درمان کرد. رایج‌ترین راهکار درمانی که برای شما در نظر گرفته می‌شود، درمان جایگزین هورمون (HRT) است.
هورمون درمانی می‌تواند از بسیاری از علائم رایج طی این دوره جلوگیری کند، همچنین در صورت نیاز داروهای هورمونی واژینال معمولا در دوز کم برای کمک به رفع علائم واژن برای شما تجویز خواهد شد.
این نکته را در نظر داشته باشید که درمان جایگزین هورمون می‌تواند احتمال چنین خطراتی را در شما افزایش دهد:
- بیماری قلبی
- سکته
- سرطان پستان
اگر دوز پایین این دارو برای شما تجویز شود خطر ابتلا به چنین مواردی را در شما کاهش می‌دهد.
راهکارهای درمانی خانگی
همانطور که گفتیم هیچ درمانی برای این عارضه وجود ندارد؛ اما می‌توانید با انجام اقداماتی به کنترل علائم کمک کنید:
- با داشتن یک رژیم غذایی سالم و انجام تمرینات ورزشی منظم می‌توانید به کنترل علائم کمک کنید.
- اگر سیگاری هستید باید به فکر ترک آن باشید.
- با مشورت پزشک از مکمل‌ها و ویتامین‌های مناسب خود مصرف کنید.
چند روش طبیعی را برای شما آورده‌ایم که به کاهش علائم می‌کند:
- غذاهای سرشار از کلسیم و ویتامین D مصرف کنید؛ چرا که تغییرات هورمونی که طی این مدت رخ می‌دهد، باعث تضعیف استخوان و افزایش خطر پوکی استخوان می‌شود. کلسیم و ویتامین D به سلامت استخوان‌ها کمک می‌کند.
- باید وزن خود را به محدوده نرمال برسانید. معمولا افزایش وزن طی این مدت به دلیل تغییرات هورمونی رایج است. افزایش چربی اضافی در بدن به خصوص در ناحیه دور شکم و کمر، خطر ابتلا به بیماری قلبی و دیابت را افزایش می‌دهد.
- میوه و سبزیجات زیادی میل کنید. مصرف رژیم غذایی سرشار از میوه و سبزیجات به حفظ سلامت استخوان‌ها، افزایش وزن و همچنین برخی از بیماری‌ها جلوگیری می‌کند.
- از مصرف غذاهای محرک خودداری کنید. برخی از مواد غذایی و نوشیدنی‌ها می‌تواند منجر به گرگرفتگی، تغییرات خلقی و تعریق شبانه شوند. این موارد شامل غذاهای شیرین و تند، کافئین و الکل می‌شود.
- به طور منظم تمرینات ورزشی را انجام دهید. با انجام تمرینات منظم می‌توانید به کاهش علائم یائسگی مانند خستگی، خواب بی کیفیت، اضطراب و… کمک کنید. همچنین باعث از افزایش وزن شده و از بسیاری از شرایط مختلف جلوگیری می‌کند.
- غذاهای سرشار از فیتواستروژن مصرف کنید؛ زیرا مصرف این غذاها برای رفع گرگرفتگی و خطر بیماری‌های قلبی مفید است.
- آب کافی بنوشید. خشکی یکی از عوارض گزارش شده از سوی خانم‌هاست که به دلیل کاهش میزان استروژن رخ می‌دهد. با نوشیدن ۸ تا ۱۲ لیوان در طی روز می‌توانید به رفع این علائم کمک کنید.
- با نوشیدن آب کافی می‌توانید به جلوگیری از افزایش وزن و علائم خشکی کمک کنید.
- باید مصرف غذاهای فراوری شده و کربوهیدرات‌های تصفیه شده را کاهش دهید؛ زیرا احتمال افسردگی را افزایش می‌دهد و همچنین منجر به بدتر شدن وضعیت استخوان‌ها می‌شود.
- هیچ یک از وعده‌های خود حذف نکنید، داشتن وعده‌های غذایی منظم طی این دوره بسیار مهم است. چرا که عدم نظم در وعده‌های غذایی باعث بدتر شدن علائم یائسگی زودرس می‌شود، همچنین حذف وعده‌های غذایی نیز مانع روند کاهش وزن خواهد شد.
- غذاهای سرشار از پروتئین میل کنید. مصرف منظم پروتئین در طول روز به جلوگیری از کاهش توده عضلانی بدون چربی کمک کرده و منجر به کاهش وزن می‌شود. همچنین به بهبود خلق و خو و خواب بهتر نیز کمک می‌کند.
آیا احتمال بهبودی یائسگی زودرس وجود دارد؟
در حال حاضر تنها درمانی که وجود دارد برای کاهش علائم است یا این که این دوره را به تاخیر می‌اندازد؛ اما هیچ راه مطمئنی وجود ندارد که بتوان این شرایط را به حالت قبل بازگرداند.
دانشمندان با توجه به تحقیقاتی که انجام داده‌اند، تخمدان بیش از ۳۰ خانم ۴۶ تا ۴۹ ساله را با تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) درمان کردند.
تقریبا می‌توان گفت که دو سوم خانم‌ها با این روش درمان شده‌اند اما با این حال تحقیقات کمی در این باره انجام شده و نیاز به بررسی گسترده‌تری است.
چه عوارضی دارد؟
زمانی که ده سال یا بیشتر از زمان موعد این دوره را تجربه می‌کنید، در اغلب مواقع خانم‌ها نگران ناباروری می‌شوند. استروژن، کلسترول خوب یا HDL را افزایش و همچنین کلسترول بد یا LDL را کاهش می‌دهد، همچنین از تحلیل رفتن استخوان‌ها نیز جلوگیری می‌کند.
با کاهش استروژن زودتر از زمان طبیعی خطر ابتلا به چنین مواردی افزایش پیدا می‌کند:
- پوکی استخوان
- بیماری قلبی
- افسردگی
- زوال عقل
بدون دیدگاه