اندومتریوز و ناباروری رابطه نزدیکی با یکدیگر دارند. اندومتریوز عارضه‌ای است که در آن بافتی شبیه به پوشش رحم در قسمت دیگر از بدن رشد می‌کند.
درد لگن از شایع‌ترین علائم این بیماری است؛ اما، برخی از خانم‌های مبتلا به اندومتریوز ممکن است دچار ناباروری نیز شوند.
تحقیقات نشان داده است که ناباروری حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد از افراد مبتلا به اندومتریوز را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
این بیماری می‌تواند باعث ایجاد التهاب شود، بافت اسکار ایجاد کند و برخی از اندام‌ها را به یکدیگر بچسباند.
چنین شرایطی در واکنش به هورمون‌ها خونریزی می‌کنند، درست مشابه به دیوار رحم. همه این مواردی که برای شما ذکر کردیم می‌تواند منجر به درد شود.
این بیماری می‌تواند از اولین دوره قاعدگی شروع شود و پس از یائسگی به ویژه در موارد شدید با ایجاد بافت اسکار ادامه داشته باشد.
علاوه بر این که منجر به ناباروری می‌شود، می‌تواند علائم دیگری نیز ایجاد کند که این موارد به شرح زیر است:
- احساس درد هنگام رابطه جنسی
- درد همراه با تخمک گذاری
- یبوست یا اسهال
- خستگی
- درد همراه با حرکات روده
- احساس گرفتگی
- تکرر ادرار
- کمردرد
این علائم ذکر شده در طول قاعدگی بدتر می‌شود.
چه ارتباطی بین اندومتریوز و ناباروری وجود دارد؟
ناباروری یکی از علائم شایع اندومتریوز است. برخی از افراد تنها زمانی متوجه این بیماری می‌شوند که هنگام تلاش برای بارداری با مشکل مواجه می‌شوند.
بیش از نیمی از افرادی که اندومتریوز دارند، نابارورند؛ اما، علت ایجاد چنین مشکلی هنوز مشخص نیست. تئوری‌های مختلفی در این باره وجود دارد که این موارد به شرح زیر است:
- التهاب باعث تولید مواد شیمیایی به نام سیتوکین می‌شود. سیتوکین‌ها سلول‌های اسپرم و تخمک را مهار می‌کنند و لقاح دشوارتر می‌شود.
- زخم‌ها و چسبندگی‌هایی که در اندومتریوز ایجاد می‌شوند ممکن است منجر به بسته شدن لوله‌های فالوپ یا رحم شوند و در این حالت، رسیدن اسپرم به تخمک دشوار خواهد شد.
- بافت اندومتر روی تخمدان‌ها، مانع از تخمک گذاری می‌شود و از آزاد شدن تخمک جلوگیری خواهد کرد.
نتایج برخی از تحقیقات معتبر اینگونه بوده است، خانم‌های نابارور ۶ تا ۸ برابر بیشتر در معرض ابتلا به اندومتریوز قرار دارند.
بیشتر بخوانید: دلایل ناباروری در خانم ها
علائم شایع اندومتریوز
- درد لگن مزمن
- پریودهای دردناک و خونریزی غیرعادی
- درد هنگام رابطه جنسی
- در برخی موارد: خستگی، مشکلات گوارشی یا ادراری
نکته مهم این است که شدت علائم همیشه با شدت بیماری ارتباط مستقیم ندارد؛ یعنی ممکن است فردی اندومتریوز شدید داشته باشد اما درد کمی احساس کند و برعکس.
تشخیص اندومتریوز
برای تشخیص دقیق اندومتریوز از روش‌های زیر استفاده می‌شود:
- سونوگرافی تخصصی لگن (به‌ویژه برای کیست‌های اندومتریوز).
- MRI برای بررسی گستردگی ضایعات.
- لاپاراسکوپی که هم ابزار تشخیصی و هم درمانی است.
چه درمانی برای این بیماری وجود دارد؟
گزینه‌های درمانی مختلفی برای کنترل و مدیریت این بیماری وجود دارد. اگر فردی باردار باشد یا در تلاش برای باردار شدن باشد، این درمان‌ها ممکن است کارساز باشد:
داروهای ضد درد
مسکن‌هایی که از سوی پزشک تجویز می‌شود یا داروهای بدون نسخه می‌تواند به کاهش درد اندومتریوز کمک کند.
با این حال اگر فردی باردار باشد، پزشک ممکن است مصرف برخی از مسکن‌ها را برای او ممنوعه اعلام کند؛ زیرا، می‌تواند بر رشد جنین تاثیرگذار باشد. خانم‌های باردار تنها باید تحت نظر پزشک دارو مصرف کنند.
داروهای هورمونی
قرص‌ها و سایر دستگاه‌های حاوی استروژن، پروژسترون یا هر دو این موارد، روشی رایج برای کنترل علائم اندومتریوز است. این روش درمانی برای افرادی که سعی بر باردار شدن دارند یا در حال حاضر باردارند، گزینه مناسبی نیست.
عمل جراحی
در طول عمل لاپاراسکوپی با برش‌های بسیار کوچکی که در شکم وارد می‌شود، اقدامات درمانی را انجام می‌دهند. لاپاراتومی یک جراحی بزرگ باز در شکم است.
هدف از جراحی این است که جراحت‌های آندومتر در حالی که بافت اطراف سالم بماند، برداشته شوند. شانس بارداری با انجام عمل جراحی افزایش می‌یابد.
درمان ناباروری
برخی از خانم‌هایی که دچار بیماری اندومتریوز هستند، برای بارداری نیاز به درمان ناباروری دارند. لقاح آزمایشگاهی ممکن است بهترین گزینه برای این دسته از خانم‌ها باشد، به ویژه برای افرادی که پس از لاپاراسکوپی باردار نشدند.
هیسترکتومی
برخی از پزشکان توصیه می‌کنند که باید عمل برداشتن رحم یا هیسترکتومی انجام گیرد. به خصوص برای خانم‌هایی که قصد بارداری ندارند.
با این حال، این عمل جراحی نیز یک درمان کامل برای آندومتریوز نیست؛ زیرا، این احتمال وجود دارد که علائم پس از جراحی عود کند.
در نهایت قبل از شروع درمان بسیار مهم است که هدف خود را از درمان به پزشک بگویید که آیا قصد باردار شدن دارید یا خیر؛ چراکه، بسیاری از درمان‌ها برای افرادی که قصد بارداری دارند، روش مناسبی نیست.
به‌طور مثال افرادی که برای کنترل علائم خود داروهای هورمونی استفاده می‌کنند، اگر قصد باردار شدن دارند، باید مصرف این دسته از داروها را متوقف کنند.
تجربه بیماران
بسیاری از زنان مبتلا به اندومتریوز در انجمن‌ها و گروه‌های حمایتی آنلاین از نگرانی‌ها و تجربیاتشان می‌گویند. بعضی‌ها علی‌رغم وجود اندومتریوز توانسته‌اند به‌طور طبیعی باردار شوند، و برخی با کمک درمان‌های تخصصی مانند IVF به نتیجه رسیده‌اند.
این تجربیات نشان می‌دهد که امید به بارداری در بیماران وجود دارد و اندومتریوز همیشه به معنای ناباروری قطعی نیست.
کلام آخر
اندومتریوز و ناباروری رابطه مستقیمی با هم دارند. با این حال که یکی از عوارض این اندومتریوز، ناباروری است؛ اما بسیاری از خانم‌ها با وجود چنین مشکلی باردار می‌شوند و نوزادانی سالمی به دنیا می‌آوردند.
اما، برخی از خانم‌ها ممکن است برای بارداری نیاز به درمان‌های باروری داشته باشند. درمان بیماری اندومتریوز در مرکز ناباروری در کرج مانند برداشتن با لاپاراسکوپی و رفع انسداد لوله‌های فالوپ ممکن است بسیار کمک‌کننده باشد.
سوالات متداول
آیا اندومتریوز باعث ناباروری یا نازایی می‌شود؟
بله، اندومتریوز می‌تواند از طریق چسبندگی، کیست تخمدان، اختلال تخمک‌گذاری و التهاب لگنی بر باروری تأثیر بگذارد.
آیا همه زنان مبتلا به اندومتریوز دچار ناباروری می‌شوند؟
خیر. برخی از زنان با وجود اندومتریوز بدون مشکل باردار می‌شوند. شدت بیماری عامل مهمی است.
آیا کیست اندومتریوز باعث نازایی شود؟
بله. کیست‌های اندومتریوز (اندومتریوما) ممکن است ذخیره تخمدانی را کاهش دهند و بر کیفیت تخمک اثر منفی بگذارند.
تفاوت بین ناباروری ناشی از اندومتریوز خفیف و شدید چیست؟
در نوع خفیف، شانس بارداری طبیعی بالاتر است، اما در نوع شدید احتمال نیاز به IVF یا جراحی بیشتر است.
آیا درمان اندومتریوز شانس بارداری را افزایش می‌دهد؟
بله. جراحی لاپاراسکوپی و روش‌های کمک‌باروری مثل IVF می‌توانند شانس موفقیت را بالا ببرند.
بهترین روش بارداری برای زنان مبتلا به اندومتریوز چیست؟
انتخاب روش بستگی به شدت بیماری و سن بیمار دارد؛ از بارداری طبیعی تا IVF.
آیا اندومتریوز بعد از بارداری یا زایمان بهبود پیدا می‌کند؟
در بسیاری از موارد، علائم کاهش می‌یابد، اما این به معنای درمان کامل نیست.
آیا اندومتریوز تنها علت ناباروری است؟
خیر. ناباروری می‌تواند چندعاملی باشد و اندومتریوز یکی از عوامل مهم آن است.
