متاسفانه ناباروری در خانم ها یکی از مشکلات شایعی است که در موارد زیادی مشاهده می‌شود. زمانی می‌گوییم فردی دچار ناباروری شده است که به مدت ۱۲ ماه رابطه جنسی منظم و محافظت نشده داشته باشد و موفق به بارداری نشده است.
درمان‌های مختلفی انجام می‌شود؛ مانند مشکلات هورمونی، جراحی جهت رفع مشکلات فیزیکی و لقاح آزمایشگاهی (IVF) که درمان ناباروری کمک می‌کند.
منظور از ناباروری در خانم ها چیست؟
ناباروری بیماری است که توانایی باردار شدن و به دنیا آوردن فرزند را مختل می‌کند و احتمال بارداری را کاهش می‌دهد.
به‌طور کلی دلایل ناباروری به چند دسته تقسیم می‌شود، یک سوم آن مرتبط به آقایان و یک سوم مرتبط با خانم‌ها و یک سوم دیگر ترکیبی از این موارد بوده و گاهی ناشناخته است.
بیشتر بخوانید: علت ناباروری در آقایان و خانم‌ها
ما در این مقاله قصد داریم در خصوص عللی که منجر به ناباروری در خانم ها می‌شود، اطلاعاتی را در اختیار شما قرار دهیم.
ناباروری در خانم ها چه علائمی دارد؟
از علائم اصلی ناباروری، ناتوانی در بارداری است. از دیگر موارد می‌توان به سیکل قاعدگی طولانی (۳۵ روز یا بیشتر)، خیلی کوتاه (کمتر از ۲۱ روز)، نامنظم یا عدم قاعدگی اشاره کرد.
در واقع به این معنی است که شما تخمک گذاری نمی‌کنید. ممکن است هیچ علائم مشخص یا نشانه‌های دیگری در شما وجود نداشته باشد.
آیا ناباروری در خانم ها شایع است؟
ناباروری بیماری بسیار شایعی است که حداقل ده درصد خانم‌ها را درگیر می‌کند. نکته مهم این است احتمال ناباروری با افزایش سن، بیشتر می‌شود.
دلایل ناباروری در خانم ها چیست؟
دلایل زیادی وجود دارد که منجر به ناباروری در خانم ها می‌شود. با این حال تشخیص علت دقیق امری دشوار است.
در واقع برخی از افراد ناباروری غیر قابل مشخص یا چند عاملی دارند. در ادامه به برخی از موارد احتمالی اشاره خواهیم کرد:
مشکلات رحمی
این موارد می‌تواند شامل پولیپ، فیبروم، سپتوم یا چسبندگی داخل رحم باشد. پولیپ و فیبروم‌ها می‌توانند هر زمانی خود به خود ایجاد شوند، همچنین برخی از ناهنجاری‌ها از همان ابتدای تولد وجود دارد.
چسبندگی رحم می‌تواند پس از جراحی مانند اتساع و کورتاژ ایجاد شود.
مشکلات مرتبط با لوله فالوپ
شایع‌ترین علت ناباروری مرتبط با لوله فالوپ، بیماری التهابی لگن است که معمولا به دلیل کلامیدیا و سوزاک رخ می‌دهد.
مشکلات مرتبط با تخمک گذاری
دلایل زیادی وجود دارد که خانم‌ها به‌طور منظم تخمک گذاری ندارند. در واقع عوامل زیر می‌توانند بر تخمک گذاری تاثیر بگذارند:
- عدم تعادل هورمونی
- اختلالات غذایی در گذشته
- مصرف مواد غیر مجاز
- بیماری تیروئید
- استرس شدید
- تومورهای هیپوفیز
مشکلات مرتبط با تعداد و کیفیت تخمک
خانم‌ها از همان بدو تولد با تخمک‌ها به دنیا می‌آیند و تخمک‌ها ممکن است تا قبل از یائسگی به اتمام برسند.
علاوه بر این تخمک‌ها با توجه به تعداد کروموزومی که دارند، قادر به بارور شدن نیستند یا نمی‌توانند به یک جنین سالم تبدیل شوند.
و در نهایت عفونت‌های قارچی و باکتریایی شدید، تومورهای سرطانی در رحم، تخمدان و دهانه رحم از دیگر موارد تاثیرگذار هستند.
گاهی این مسائل مرتبط کروموزومی ممکن است بر همه تخمک‌ها تاثیر بگذارد. در برخی دیگر به صورت رندوم وجود دارد که با بالا رفتن سن، بیشتر می‌شود.
شرایط پزشکی و تاثیر آن در ناباروری خانم‌ها
اینگونه به نظر می‌رسد که اختلالات تخمک گذاری از شایع‌ترین علل باروری در خانم‌هاست. منظور از تخمک گذاری آزاد شدن ماهانه تخمک است. گاهی ممکن است تخمک‌ها به هیچ وجه آزاد نشوند یا تنها در برخی از چرخه‌ها آزاد شوند.
اختلالات تخمک گذاری می‌تواند به چنین دلایلی باشد:
نارسایی زودرس تخمدان
در این حالت تخمدان‌ها قبل از ۴۰ سالگی کارایی خود را از دست می‌دهند.
سندرم تخمدان پلی کیستیک
تخمدان‌ها در این مواقع به‌صورت غیر طبیعی عمل می‌کنند و ممکن است تخمک گذاری صورت نگیرد.
هیپرولاکتینمی
اگر سطح پرولاکتین بالا باشد و خانم باردار یا شیرده نباشد، ممکن است بر تخمک گذاری و باروری تاثیرگذار باشد.
کیفیت پایین تخمک
تخمک‌هایی که آسیب دیده‌اند یا دچار ناهنجاری ژنتیکی می‌شوند، قادر به حفظ و ادامه بارداری نیستند. هرچه سن خانم‌ها بیشتر باشد، این خطر نیز بیشتر خواهد شد.
بیشتر بخوانید: چه ارتباطی بین سن و ناباروری وجود دارد
مشکلات تیروئید
پرکاری یا کم کاری غده تیروئید منجر به عدم تعادل هورمون می‌شود.
بیماری‌های مزمن
بیماری‌هایی از جمله ایدز و سرطان چنین مشکلی را در پی دارد.
ایجاد مشکلاتی در رحم یا لوله‌های فالوپ مانع از حرکت تخمک از تخمدان به رحم می‌شود. اگر تخمک حرکت نکند، بارداری به‌طور طبیعی دشوارتر می‌شود.
عدم حرکت تخمدان می‌تواند به چنین دلایلی باشد:
جراحی
جراحی لگن گاهی اوقات می‌تواند باعث ایجاد اسکار یا آسیب به لوله‌های فالوپ شود، جراحی دهانه رحم گاهی اوقات باعث ایجاد زخم یا کوتاه شدن دهانه رحم می‌شود.
فیبروم زیر مخاطی
تومورهای خوش‌خیم یا غیرسرطانی در دیواره عضلانی رحم ایجاد می‌شود. چنین شرایطی می‌تواند در لانه گزینی اختلال ایجاد کرده یا لوله فالوپ را مسدود کند و از بارور شدن تخمک توسط اسپرم جلوگیری کنند.
آندومتریوز
در آندومتریوز سلول‌هایی که در پوشش داخلی رحم وجود دارد، شروع به رشد در سایر بافت‌های اطراف می‌کند.
چه خانم‌هایی در معرض خطر ناباروری هستند؟
عوامل زیادی می‌تواند خطر ناباروری در خانم ها را افزایش دهد. شرایط عمومی پزشکی، ویژگی‌های ژنتیکی، سبک زندگی و سن از مواردی هستند که می‌توانند در ناباروری خانم‌ها نقش داشته باشند. به‌طور کلی عوامل خطرساز به شرح زیر است:
- سن
- جلوگیری از تخمک گذاری به دلیل مشکلات هورمونی
- چرخه قاعدگی غیر طبیعی
- چاقی
- کمبود وزن
- چاقی و اضافه وزن
- عدم چربی کافی در بدن به دلیل ورزش شدید
- آندومتریوز
- وجود مشکلاتی در لوله فالوپ، رحم یا تخمدان
- فیبروئید رحم
- کیست‌ها
- تومورها
- اختلالات خود ایمنی مانند لوپوس، آرتریت روماتوئید، بیماری هاشیموتو و بیماری تیروئید
- عفونت مقاربتی (STI)
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
- نارسایی اولیه تخمدان (POI)
- مصرف الکل
- سیگار کشیدن
- سندرم DES
- تجربه بارداری خارج از رحم در گذشته
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی
- رژیم غذایی (کمبود آهن، اسید فولیک، روی، ویتامین B12)
- ورزش (فعالیت بیش از حد یا عدم تحرک)
سن چه تاثیری بر باروری خانم‌ها دارد؟
با افزایش سن، شانس باروری خانم‌ها کاهش می‌یابد. در واقع امروزه سن یکی از اصلی‌ترین مسائل مرتبط با ناباروری در خانم‌هاست؛ چراکه، بسیاری در سن ۳۰ تا ۴۰ سال برای بارداری اقدام می‌کنند.
خانم‌های بالای ۳۵ سال بیشتر در معرض ابتلا به مشکلات ناباروری به چنین دلایلی هستند:
- تعداد کلی تخم‌ها کمتر است.
- تعداد زیادی از تخمک‌ها، کروموزوم غیر طبیعی دارند.
- با افزایش سن احتمال ایجاد بیماری‌ها بیشتر است.
برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید مقاله چه ارتباطی بین سن و ناباروری وجود دارد را مطالعه کنید.
چه آزمایش‌هایی برای تشخیص ناباروری خانم‌ها انجام می‌شود؟
ممکن است برخی از روش‌های تشخیصی به عنوان معاینات فیزیکی برای شما انجام گیرد که این موارد به شرح زیر است:
- معاینه فیزیکی کل بدن
- تست پاپ اسمیر
- معاینه لگن
- سونوگرافی لگن
از روش‌های تشخیصی دیگر می‌توان به این آزمایشات نیز اشاره کرد:
آزمایش خون
با آزمایش خون مواردی مانند تیروئید، سطح پرولاکتین، تست ذخیره تخمدان و پروژسترون مورد بررسی قرار می‌گیرد.
هیستروسالپنگوگرام اشعه ایکس (HSG)
رنگی به داخل رحم تزریق می‌شود تا نحوه حرکت رنگ را در لوله فالوپ مشاهده کنند و در صورت وجود هرگونه انسداد تشخیص داده شود.
لاپاراسکوپی
در این آزمایش یک ابزار کوچک به نام لاپاراسکوپ در شکم قرار داده می‌شود تا اندام‌ها را بررسی کنند.
سونوگرافی ترانس واژینال
بر خلاف سونوگرافی که پروب روی شکم قرار می‌گیرد، در این آزمایش با قرار دادن یک میله اولتراسوند در واژن، بررسی‌ها را انجام می‌دهند. طی این روش دید بهتری از اندام‌هایی مانند رحم و تخمدان دارند.
سونوهیستروگرام سالین (SIS)
این آزمایش برای بررسی پوشش داخلی رحم، پولیپ فیبروم یا سایر ناهنجاری‌های ساختاری به کار برده می‌شود.
سالین برای پر کردن رحم استفاده می‌شود و این امکان را فراهم می‌کند تا در طول سونوگرافی ترانس واژینال دید بهتری از رحم وجود داشته باشد.
هیستروسکوپی
در این آزمایش دستگاهی به نام هیستروسکوپ وارد واژن شده و از آن طریق وارد دهانه رحم خواهد شد.
ناباروری خانم‌ها چگونه درمان می‌شود؟
هنگامی که پزشک در مرکز ناباروری در کرج علت ناباروری را تشخیص دهد، با توجه به علت، درمان مناسبی را در نظر خواهند گرفت. به‌طور مثال اگر مشکلات ساختاری باشند با جراحی قابل درمان است.
معمولا داروهای هورمونی را می‌توان برای مسائل دیگر مانند مشکلات تخمک گذاری و تیروئید در نظر گرفت.
بسیاری از بیماران نیز به لقاح مصنوعی (تزریق اسپرم به رحم پس از تخمک گذاری) و لقاح آزمایشگاهی (لقاح تخمک با اسپرم) نیاز دارند.
آیا می‌توان از ناباروری در خانم ها جلوگیری کرد؟
در اغلب مواقع مواردی که در خانم‌ها منجر به ناباروری می‌شود، قابل پیشگیری نیست. با این حال برخی از موارد قابل پیشگیری هستند که این موارد را برای شما ذکر خواهیم کرد:
- اصلاح شیوه زندگی مانند خودداری از مصرف الکل و ترک سیگار؛
- حفظ وزن متعادل و سالم با فعالیت‌های ورزشی روزانه.
بدون دیدگاه