سندرم هلپ در بارداری یکی از عوارض نادر؛ اما جدی است که امکان ایجاد آن بلافاصله بعد از بارداری نیز وجود دارد. به دنبال این عارضه ممکن است علائم مختلفی از جمله تاری دید، احساس درد در قسمت بالای شکم، تورم یا خستگی را تجربه کنید. بسیاری از افرادی که دچار سندرم هلپ می‌شوند باید زودتر از زمان موعد زایمان کنند.
منظور از سندرم هلپ (HELLP) چیست؟
همانطور که گفتیم این عارضه نادر در بارداری است که خون و کبد را تحت تاثیر قرار داده و در بیشتر مواقع در سه ماهه سوم بین ۲۸ هفتگی تا ۴۰ هفتگی رخ می‌دهد؛ اما امکان ایجاد آن در سه ماهه دوم نیز وجود دارد. در برخی تا هفت روز پس از زایمان ایجاد می‌شود.
نام این عارضه برگرفته از مخفف این بیماری‌هاست:
- H: همولیز یا تخریب گلبول‌های قرمز (در واقع سلول‌هایی که اکسیژن را از ریه به سایر قسمت‌های بدن می‌رساند)
- EL: افزایش آنزیم‌های کبدی (افزایش واکنش بدن مانند تجزیه پروتئین‌ها)
- LP: تعداد پلاکت پایین (منجر به لخته شدن خون می‌شود)
آیا پره اکلامپسی همان بیماری HELLP است؟
معمولا اینطور می‌گویند سندرم هلپ یک نوع شدید پره اکلامپسی است؛ اما برخی از متخصصین نوع بیماری را متفاوت می‌دانند.
پره اکلامپسی منجر به افزایش فشار خون و پروتئینوری (میزان بالای پروتئین در ادرار) می‌شود. معمولا سندرم HELLP همراه با این عارضه رخ می‌دهد؛ اما امکان ایجاد مسمومیت بارداری بدون داشتن این سندرم وجود دارد.
چه علائمی دارد؟
از علائم این عارضه در بارداری می‌توان به چنین مواردی اشاره کرد:
- درد شکم به خصوص در سمت راست بالای شکم
- تهوع و استفراغ
- تاری دید
- سردرد
- خستگی
- تورم و افزایش وزن سریع
- احساس درد هنگام تنفس عمیق
در موارد نادر نیز ممکن است چنین مواردی را تجربه کنید:
- خون دماغ در بارداری به صورت غیر قابل کنترل
- تشنج یا لرزش غیر قابل کنترل بدن
گاهی اوقات ممکن است افراد این علائم را با بیماری‌های شایع دیگر اشتباه بگیرند. حال که از علائم این بیماری آگاه شده‌اید، در صورت بروز بسیاری از موارد ذکر شده حتما مشکل خود را با پزشک معالج در میان بگذارید تا رسیدگی‌های لازم برای شما انجام گیرد.
علت ایجاد این بیماری چیست؟
هیچ دلیل مشخص و شناخته شده‌ای برای علت دقیق این بیماری وجود ندارد. گاهی اوقات این سندرم به دلیل علائم مشابهی که با سایر بیماری‌های شایع دارد، اشتباه تشخیص داده می‌شود.
چه عوامل خطر سازی وجود دارد؟
معمولا افرادی که مبتلا به بیماری پره اکلامپسی هستند بیشتر در معرض خطر قرار دارند، در واقع اینطور می‌توان گفت که از هر ۵ نفری که دچار مسمومیت بارداری می‌شوند، ۱ نفر دچار سندرم هلپ هستند.
سایر عوامل خطرساز در ایجاد این بیماری به شرح زیر است:
- سابقه سندرم HELLP در بارداری قبلی
- حداقل سابقه یک بار زایمان
- افراد بالای ۳۵ سال
- سابقه بیماری دیابت در بارداری، فشار خون و کلیوی
چه عوارضی دارد؟
این عارضه در بارداری هم می‌تواند برای مادر هنگام زایمان و هم برای جنین مشکلاتی را ایجاد کند که این موارد احتمالی به شرح زیر است:
- خونریزی و مشکلات مرتبط با لخته شدن خون
- خونریزی یا نارسایی کبد
- نارسایی کلیه
- جدا شدن جفت
- اکلامپسی
- ادم ریوی و ایجاد مشکلات تنفسی
عوارض احتمالی برای جنین:
- محدود شدن رشد داخل رحمی (IUGR)
- زایمان زودرس
- تولد نوزاد با کم خونی، تعداد پلاکت کم و سایر اختلالات خونی
- دیسترس تنفسی
سندرم هلپ چگونه تشخیص داده می‌شود؟
ابتدا زمانی که به پزشک مراجعه می‌کنید معاینات فیزیکی برای بررسی این علائم برای شما انجام می‌شود:
- درد شکم به خصوص در قسمت راست بالای شکم
- تورم پا
- فشار خون بالا یا وجود پروتئین در ادرار
انجام آزمایش خون برای بررسی این موارد نیز به شما توصیه می‌شود:
- تست برای بررسی عملکرد کلیه
- تست برای بررسی عملکرد کبد
- شمارش کامل خون (CBC)
در برخی موارد شدید پزشک لازم می‌داند بررسی‌های بیشتر با کمک سونوگرافی و سی تی اسکن انجام گیرد تا مواردی مانند بزرگی کبد یا خونریزی در کبد مورد بررسی قرار گیرد.
نحوه درمان سندرم هلپ چگونه است؟
اگر در هفته ۳۴ بارداری یا بیشتر باشید و علائم ناشی از این بیماری شدید باشد، معمولا زایمان در اسرع وقت به شما توصیه می‌شود. زایمان تنها راه حل قطعی این بیماری است.
معمولا پس از گذشت چند روز بعد از زایمان این سندرم برطرف می‌شود. روش‌های دیگر درمانی که پزشک تا زمان تکامل جنین می‌تواند برای شما انجام دهد به شرح زیر است:
- داروهایی برای کاهش فشار خون
- کورتیکواستروئید برای کمک به رشد ریه‌های جنین
- انتقال خون برای رفع پلاکت خون پایین
- سولفات منیزیم برای جلوگیری از تشنج
- و در نهایت آزمایش خون برای بررسی تعداد پلاکت‌ها و عملکرد کبد
آیا راهکاری برای پیشگیری وجود دارد؟
هیچ راه مطمئنی برای جلوگیری از این عارضه وجود ندارد، مراقبت‌ها و ویزیت‌های منظم طی بارداری مهم‌ترین اقدامی است که می‌توانید برای سلامت خود و جنین انجام دهید.
پزشک همیشه مواردی مانند فشار خون در بارداری و سایر علائم مهم را تحت نظر دارد تا بیماری‌های جدی مانند سندرم هلپ را تشخیص دهد.
اگر در معرض خطر ابتلا به این عارضه هستید، پزشک به شما توصیه می‌کند پس از گذشت سه ماهه اول بارداری یک آسپرین با دوز پایین مصرف کنید.
نکاتی که می‌توانید برای داشتن بارداری سالم در نظر داشته باشید به شرح زیر است:
- انجام فعالیت بدنی منظم
- شرکت در کلاس‌های مراقبت بارداری
- مصرف یک رژیم غذایی سالم و غنی از مواد مغذی مانند پروتئین بدون چربی، میوه و سبزیجات و غلات کامل
- حداقل هشت ساعت خواب طی شبانه روز
آیا استفاده از کرم موبر برای بدن در دوران بارداری ضرر داره؟
بله. اگر حاوی آرسنیک باشه برای جنین مضر هست.