قطعا در خصوص عوارض چاقی شنیده‌اید که یکی از این موارد تاثیر چاقی بر ناباروی است. اگرچه مسئلۀ چاقی در کشور ما در تمامی سنین و هر دو جنس مشاهده می‌شود؛ اما چاقیِ شکمی در دختران به ویژه در سنین بالای ۲۵ سال، بیشتر دیده می‌شود. این وضعیت یک زنگ خطر است؛ زیرا چاقی شکمی با بیماری‌های قلبی عروقی مرتبط خواهد بود.
چاقی نوعی اپیدمیِ در حال افزایش است که بسیاری از افراد تحت تاثیر این عارضه قرار گرفته‌اند. آمارها نشان می‌دهد چاقی در بین خانم‌هایی با مشکلات باروری بیشتر مشاهده می‌شود و می‌توان متوجه ارتباط بین این دو شد.
در ادامه توضیحات بیشتری در خصوص تاثیرات چاقی بر ناباروری خواهیم داد.
چاقی قبل از بارداری
بخشی از یک حاملگی سالم، تمرکز روی سلامت خود قبل از بارداری است. رسیدن به وزن سالم قبل از حاملگی می‌تواند شانس ابتلا به بارداری را افزایش دهد و خطر عوارض حاملگی را به حداقل برساند.
علاوه بر تاثیر چاقی بر ناباروری، در صورت بارداری نیز چاقی هم برای مادر و هم برای جنین با عوارض زیادی همراه خواهد بود. چاقی سبب افزایش خطر ابتلا به ناهنجاری‌های جنینی، سقط، بیماری‌های جنین و نوزاد و بیماری‌های مادرزادی شده و در نهایت مرگ و میر را افزایش می‌دهد.
امروزه یک منبع تحقیقاتی تازه منتشر شده نشان می‌دهد که زنان باید به وزن قبل از بارداری نسبت به وزنی که در دوران بارداری به دست می‌آورند، توجه بیشتری داشته باشند؛ چراکه عوارض در دوران بارداری در زنانِ دارای اضافه وزن یا چاق بیش از زنان با وزن نرمال‌تر است که پس از زایمان اضافه وزن پیدا می‌کنند.
محققان هلندی دریافتند که ۳۴ درصد از زنانی که قبل از بارداری وزن طبیعی داشتند، عوارض حاملگی را تجربه کرده‌اند که این میزان در زنانی که قبل از بارداری وزن بالایی داشته‌اند، ۶۰ درصد است.
علاوه‌بر این، ۹۰ درصد از زنان مبتلا به چاقیِ بسیار زیاد و افزایش وزن اضافی در دوران بارداری این عوارض را تجربه کرده‌اند. این مطالعه بر اساس تجزیه و تحلیل داده‌ها در بیش از ۱۹۰،۰۰۰ مادر و فرزندان آنها در اروپا و ایالات متحده انجام گرفته بود.
ارتباط چاقی و ناباروری
تاثیر چاقی بر ناباروری به این صورت است که چاقی میزان موفقیت بارداری در چرخه‌های طبیعی بارداری را کاهش می‌دهد. علاوه بر این چاقی احتمال موفقیت خانم‌هایی را که تحت درمان باروری و افزایش چرخه تخمک گذاری برای افزایش شانس بارداری هستند، کاهش می‌دهد.
سطح بالای لپتین و سطح پایین آدیپونکتین میزان باروری را کاهش می‌دهد. حال شما با کمتر کردن وزن خود می‌توانید تا حدی زیاد باروری خود را افزایش دهید.
اضافه وزن می‌تواند منجر به مشکلات هورمونی غیر طبیعی شود که بر فرایند تولید مثل خانم‌ها و آقایان تاثیر می‌گذارد. هورمون‌های غیر طبیعی به دنبال اضافه وزن بر تولید اسپرم و تخمک گذاری تاثیر منفی می‌گذارد.
چاقی در خانم‌ها منجر به تولید بیش از حد انسولین می‌شود و تخمک گذاری نامنظمی خواهند داشت. بین چاقی، تولید بیش از حد انسولین در بدن و همچنین وضعیتی به نام سندرم تخمدان پلی کیستیک ارتباط وجود دارد.
این سندرم نیز نوعی وضعیت پزشکی خاصی است که با علائمی از جمله قاعدگی نامنظم، چاقی، عدم تخمک گذاری، افزایش هورمون مردانه و چاقی همراه است.
چاقی و عدم تخمک گذاری
چاقی منجر به مقاومت انسولین می‌شود که با عدم تخمک گذاری یا عدم توانایی خانم جهت تولید تخمک در هر تخمدان همراه است. علاوه بر این سطح انسولین و چاقی منجر به تغییر هورمون‌های جنسی، آندروژن بالا (هورمون‌های مردانه) و… می‌شود.
مطالعات نشان می‌دهد خانم‌هایی که ناباروری مرتبط با عدم تخمک گذاری دارند، در خانم‌های با اضافه وزن بیشتر مشاهده می‌شود.
معمولا خانم‌هایی با اضافه وزن تنها با کاهش وزن ۵ درصدی به افزایش تخمک گذاری و کاهش ناهنجاری‌ها کمک می‌کنند. علت اصلی عدم تخمک گذاری در خانم‌های چاق، سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) است.
این سندرم همراه با چاقی با علائمی از جمله ترشح بالای هورمون مردانه مانند موهای زائد، سطح بالای کلسترول، آکنه و مقاومت به انسولین همراه است.
چاقی و هورمون‌ها
چاقی منجر به کاهش تستوسترون، گلوبولین اتصال به هورمون جنسی، هورمون محرک فولیکول و اینهیبین B می‌شود. علاوه بر این در خانم‌های چاق سطح استروژن و متابولیسم آندروژن افزایش می‌یابد. در آقایان چاق نیز سطح استروژن و تستوسترون کاهش می‌یابد.
ابتلا به چاقی و درمان برای باروری
همانطور که متوجه تاثیر چاقی بر ناباروری شده‌ایم باید برای درمان اقدام کنیم. درمان چاقی مستلزم تغییر و اصلاح شیوۀ زندگی است. استفاده از رژیم غذایی مناسب، افزایش دریافت فیبر غذایی و فعالیت بدنی مناسب شامل نیم ساعت پیاده‌روی روزانه در پنج نوبت در هفته، به کاهش وزن کمک می‌کند.
ارتباط نزدیک بین چاقی با اختلالات هورمونی و سیکل‌های تخمک‌گذاری وجود دارد؛ چراکه وزن زیاد موجب عدم تحمل قند و اختلال در تولید هورمون چاقی و لاغری می‌شود.
لپتین پروتئینی‌ست که در سلول‌های چربی ساخته شده و روی مغز اثر کرده، سبب کاهش مصرف غذا و افزایش مصرف انرژی می‌شود. همچنین لپتین متابولیسم اسیدهای چرب را کاهش می‌دهد.
میزان لپتین در بدن افراد چاق بالاست؛ اما مشکل اینجاست که مغز آنها سیگنال مهمی ندارد تا خوردن را متوقف کند. این وضعیت را مقاومت به لپتین می‌گویند. همانند مقاومت به انسولین که پانکراس مقدار زیادی انسولین تولید می‌کند، اما بدن نمی‌تواند پاسخ درستی به آن بدهد.
حساسیت به لپتین ممکن است با ورزش افزایش یابد. همچنین کمبود روی سبب کاهش سطح لپتین می‌شود؛ لذا مصرف مکمل‌های حاوی روی مفید است.
گاهی این امکان وجود دارد که زنانی با BMI حدود ۳۵ یا بیشتر دچار سندرم تخمدان‌های پلی‌کیستیک و کم‌باروری می‌شوند و با روش‌های معمول مانند ورزش، رژیم درمانی، داروهای محرک تخمک‌گذاری امکان باروری برای آنها فراهم نمی‌شود.
از آنجا که چاقی در زنان مشکلاتی در عملکرد تخمدان‌ها ایجاد کرده و نهایتاً باعث کاهش درجۀ باروری شده است؛ لذا باید BMI آنها را با روش‌های جراحی از جمله اسلیو معده و کم کردن سطح جذب دستگاه گوارش کاهش دهیم.
می‌توان با انجام این قبیل جراحی‌ها ناباروری را برطرف کرد. اغلب با بهره‌گیری از روش‌های جراحی شانس باروری افزایش می‌یابد. البته خانم‌هایی که تمایل به بارداری ندارند، باید روش‌های پیشگیری از بارداری با احتمال شکست کمتر توسط متخصص زنان ارائه شود.
متخصصان زنان و زایمان و نازایی، در حال حاضر انجام جراحی‌های متابولیک را برای زنانی با BMI بالای ۳۵ که بیماری همراه دارند، مناسب می‌دانند.
افزایش شانس باروری با درمان چاقی
داشتن شاخص تودۀ بدنی یا BMI برابر ۳۰ و بالاتر شانس تخمک‌گذاری نرمال را کاهش می‌دهد. چاقی همچنین می‌تواند نتیجۀ لقاح آزمایشگاهی (IVF) را تحت تاثیر قرار دهد. همانطور که BMI شما افزایش می‌یابد خطر IVF ناموفق نیز بیشتر خواهد شد.
بر این اساس توصیه می‌شود که اگر زنانی که BMI بالای ۴۰ داشته و تمایل به بارداری دارند و با روش‌های معمول موفق به کاهش وزن نشده‌اند، از متخصص جراحی لاغری کمک بگیرند. با انجام این عمل از بروز عوارضی مانند دیابت بارداری، فشار خون بالا و مسمومیت حاملگی پیشگیری می‌شود.
علاوه‌بر این، شاخص تودۀ بدنی پیش از بارداری، توصیه‌های افزایش وزن در دوران بارداری را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اگر شاخص تودۀ بدنی ۲۵ تا ۲۹٫۹ باشد، متخصص زنان و زایمان توصیه می‌کند که افزایش وزن، حدود ۷ تا ۱۱ کیلوگرم باشد.
چاقی و عوارض بارداری
همانطور که در خصوص تاثیر چاقی بر ناباروری گفتیم باید بدانید که در صورت باروری نیز چاقی در دوران بارداری خطر عوارض حاملگی را افزایش می‌دهد. در ادامه به معرفی برخی از این عوارض خواهیم پرداخت:
- خطر سقط جنین و تولد نوزاد مرده
- دیابت بارداری
- پره اکلامپسی (یک عارضۀ بارداری که با فشار خون بالا و علائم آسیب به سیستم نقط دیگر دیگر، مانند کلیه‌ها)
- اختلال قلب
- آپنه خواب
- ایجاد مشکل در زایمان طبیعی و زایمان طبیعی بدون درد
- نیاز به سزارین و بروز مشکلات آن مانند عفونت زخم
چاقی و سقط جنین
چاقی منجر به افزایش احتمال سقط جنین می‌شود و میزان بارداری موفقیت‌آمیز را در بین خانم‌ها کاهش می‌دهد که چنین شرایطی دلایل مختلفی دارد:
- پایین بودن کیفیت تخمک
- لانه گزینی یا دریافت ناقص تخمک بارور شده در رحم به دلیل مقاومت به انسولین
- تغییر هورمون‌های کمک‌کننده به تداوم بارداری
اقدامات کاهش وزن قبل از بارداری
برای از دست دادن وزن قبل از بارداری و جلوگیری از تاثیر چاقی بر ناباروری می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- داشتن یک رژیم غذایی سالم
- مراجعه به یک متخصص تغذیه یا متخصص چاقی
- دریافت حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته فعالیت هوازی متوسط یا ۷۵ دقیقه در هفته فعالیت هوازی شدید یا ترکیبی از فعالیت متوسط و شدید ترجیحاً این زمان در طول هفته پخش شود.
چاقی و عدم موفقیت روش‌های کمک باروری
شاید تصور کنید که چاقی تنها منجر به کاهش احتمال بارداری طبیعی می‌شود؛ اما احتمال موفقیت روش‌های کمک باروری را نیز کاهش می‌دهد و می‌توان متوجه تاثیر چاقی بر ناباروری شد.
به همین جهت توصیه می‌شود، خانم‌های چاق باید ابتدا برنامه‌ای برای کاهش وزن خود داشته باشند و شروع به کم کردن وزن خود کنند و تا زمانی که وزنشان کاهش نیافته است، نباید تحت درمان برای باروری قرار گیرند.
وزن مناسب برای انجام IVF
اگر BMI بین ۱۹ تا ۳۰ داشته باشید، شانس باروری با انجام IVF بیشتر خواهد شد. اگر شاخص توده بدنی بالای ۳۰ داشته باشید، میزان باروری شما را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
در واقع هرچه شاخص توده بدنی نرمالی داشته باشید، میزان باروری با IVF بیشتر خواهد بود.
وزن ایده آل برای لقاح
باید وزن خود را با کمک BMI محاسبه کنید که بر اساس قد و وزن اندازه‌گیری می‌شود. BMI نرمال بین ۱۸.۵ تا ۲۴.۹ است. در واقع BMI 25 تا ۲۹ به عنوان اضافه وزن و بالای ۳۰ نشان‌دهنده چاقی است.
آیا داروهای IVF باعث چاقی می‌شود؟
در طول این چرخه، به خانم‌ها داروهایی داده می‌شود تا تخمدان را برای تولید تخمک تحریک کند. مصرف این داروها منجر به تغییرات هورمونی شده که احتباس مایعات و افزایش وزن را به دنبال دارد.
آیا شکم بزرگ مانع بارداری می‌شود؟
با این وجود اینکه چاقی می‌تواند باروری شما را تحت تاثیر قرار دهد؛ اما شکم بزرگ مانع بارداری نمی‌شود.
بدون دیدگاه