با توجه به صحبتهای پزشکان متخصص قلب و عروق در بیمارستان و زایشگاه مریم کرج:
بارداری سالم و بدون عارضه، بیتردید یکی از اهداف هر نظام سلامتی بوده و نقش مراقبتهای قبل و حین بارداری در این میان چشمگیر است. بیماری فشار خون در بارداری بهعنوان یکی از شایعترین بیماریهای مزمن، چالشی است که همواره مورد توجه متخصصین زنان، مامایی، متخصصهای قلب و همۀ مراقبین سلامت مادران باردار بوده است.
پیش از آنکه در مورد فشار خون در بارداری – که خود مطلب مفصلی است – بحث کنیم شاید لازم باشد در مورد بیمار مبتلا به فشار خونی صحبت کنیم که قصد بارداری دارد. سعی بر این بوده که مطلب حاضر به گونهای باشد که هم برای مراقبین سلامت و هم برای خود مادران بتواند مفید واقع شود. حال با یک مثال بحث را آغاز میکنیم:
خانمی ۳۲ ساله با سابقۀ ۵ سالۀ بیماری فشار خون که پیش از این بررسیهای اولیه برای علت زمینهای فشار خون را انجام داده و مشکلی نداشته و در حال حاضر تحت درمان دارویی با لوزاتان و هیدروکلروتیازید است. فشار خون این بیمار با دوز مشخصی از این داروها تحت کنترل بوده و جهت بررسیها و آزمایشات پیش از بارداری مراجعه کرده است. آنچه مسلم است خودِ فشار خون در بارداری با افزایش ریسک خطر، چه برای مادر و چه برای جنین همراه بوده که با کنترل درست آن، این ریسک به حداقل میرسد.
فشار خون در بارداری اقداماتی پیش از آن
قدم اول
ابتدا انجام آزمایشات اولیه توصیه میشود :
این آزمایشات شامل CBC، کراتینین، قند، تستهای کبدی، تستهای تیروئید، جمعآوری ادرار ۲۴ ساعته برای بررسی پروتئین در ادرار و کلیرانس کراتینین، نوار قلب و بعضاً اکوکاردیوگرافی میشود. اگر در ادرار، پروتئین زیادی وجود باشد یا بیمار سابقۀ تشخیص بیماری عروق کرونر یا کلیوی داشته یا مدت زمان ابتلا به فشار خون طولانی باشد، معاینۀ چشم (از نظر رتینوپاتی فشار خونی) را نیز توصیه میکنیم. البته اگر پیش از این علت زمینهای فشار خون بررسی نشده باشد، ممکن است تستهای تکمیلی دیگری نیز لازم شود.
قدم دوم
چه موقع فشار خون را برای شروع بارداری، کنترل شده میدانیم؟
با اختلافات کوچکی در گایدلاینهای مختلف، میتوان گفت فشار خون سیستولیک حتماً کمتر از ۱۵۰ میلیمتر جیوه و فشار خون دیاستولیک حتما کمتر از ۱۰۰ میلیمتر جیوه باشد. البته اگر این مقدار به زیر ۹۰/۱۴۰ رسیده باشد چه بهتر! این قانون که گفته شد برای فردی است که بیماری زمینهای دیگری نداشته باشد.
قدم سوم
چه داروهایی برای کنترل فشار خون در بارداری مناسب هستند؟
برمیگردیم به مثالی که زدیم. در مورد این خانم ۳۲ ساله، لوزارتان قطعاً برای دورۀ بارداری ممنوع بوده و مصرف هیدروکلروتیازید چندان مناسب نیست. برای ساده کردن بحث، داروها را به سه دسته تقسیم میکنیم: داروهای ممنوع، داروهایی که توصیه نمیشوند و داروهای مناسب دورۀ بارداری.
داروهای ممنوع
داروهای ضد فشار خون ACEI (مانند کاپتوپریل، انالاپریل، لیزینوپریل و…) ARB (مانند والسارتان، لوزارتان و…) DRI (مانند Aliskiren) مطلقاً ممنوع هستند.
داروهایی که توصیه نمیشوند
داروهایی هستند که در بارداری مناسب نیستند و طیف گستردهای از داروهای پرعارضه تا داروهایی با عوارض کمتر را شامل میشوند. مثلا پروپرانولول با ریسک زایمان زودرس همراه است. اتنولول با احتمال اختلال رشد داخل رحمی جنین همراه بوده یا دیورتیکهایی مثل هیدروکلروتیازید کاهش حجم ایجاد میکنند و… .
داروهای مناسب (اصل مطلب)
داروهایی که مناسب دورۀ بارداری هستند: لابتالول، متیل دوپا، نیفدیپین طولانی اثر و تقریبا هیدرالازین. در هر حال اگر فشار خون بنا به شرایط بیمار با هر کدام از این چهار دارو یا ترکیبی مناسب از آنها بنا به تشخیص پزشک متخصص کنترل شود، ما به هدف رسیدهایم.
نکتۀ ضروری این است که چند هفته پیش از قصدِ بارداری مشاوره جهت بررسی و تبدیل داروهای مصرفی بیمار لازم است و البته با توجه به تغییرات فیزیولوژیک و نوسان فشار خون طی بارداری، ویزیتهای منظم توصیه میشود.
و اما در مورد بیمار واقعی که در ابتدای مقاله مثال زدیم!
آزمایشات و بررسیهای پیش از بارداری همگی خوب بود و فشار خون بیمار با دوز مناسب Trandate (لابتالول) کنترل شده و در حال حاضر سه ماهۀ باردار بوده و جنین درسلامت کامل در رحم مادر مهربانش در حال رشد است.
خانم دکتر معصومه قادری یکتا (متخصص داخلی) در مورد فشار خون، مطالبی را گوشزد میکنند:
بدون دیدگاه