مسمومیت بارداری یا پره اکلامپسی از عارضه‌های ناشی از بارداری است که با فشار خون بالا و و علائم دیگری مانند وارد شدن آسیب به اندام‌های داخلی مانند کبد و کلیه مشخص می‌شود.
این عارضه معمولا پس از ۲۰ هفتگی بارداری در خانم‌هایی که فشار خون طبیعی و معمولی دارند، شروع می‌شود.
در صورتی که خانم‌های باردار اقدامی جهت درمان شرایط خود نکنند، مسمومیت بارداری عوارض جدی برای مادر و کودک ایجاد خواهد کرد.
موثرترین روش درمانی که برای این بیماری در بارداری در نظر گرفته می‌شود، زایمان است.
علائم پره اکلامپسی یا مسمومیت بارداری
این عارضه در بارداری گاهی هیچ علائمی را در مادر ایجاد نمی‌کند. فشار خون ممکن است به آرامی یا به‌صورت ناگهانی افزایش پیدا کند.
کنترل فشار خون از مراقبت‌های مهم دوران بارداری است. در حقیقت فشار خون بالای ۱۴/۹ در دو مرحله با فاصله چهار ساعت، غیر طبیعی به نظر می‌رسد.
به‌طور کلی علائم ناشی از مسمومیت بارداری به شرح زیر است:
- پروتئین اضافی در ادرار یا وجود مشکلات کلیوی (دفع پروتئین در بارداری)
- سردردهای شدید
- تغییرات بینایی مانند از دست دادن بینایی به‌صورت موقت، تاری دید یا حساسیت به نور
- احساس درد در بالای شکم، زیر دنده‌های سمت راست
- حالت تهوع یا استفراغ
- کاهش دفع ادرار
- کاهش سطح پلاکت خون
- اختلال در عملکرد کبد
- تنگی نفس به‌دلیل وجود مایع در ریه‌ها
علاوه بر این موارد ذکر شده، افزایش وزن و تورم ناگهانی در صورت و دستان شما ممکن است به دنبال پره اکلامپسی ایجاد شود.
اما گاهی این موارد در بارداری‌های طبیعی و بدون مشکل نیز دیده می‌شود، به همین جهت به عنوان علائم مختص به مسمومیت بارداری شناخته نمی‌شود.
در صورتی که هر یک از علائم ذکر شده ناشی از مسمومیت بارداری را داشتید، حتما به متخصص زنان و زایمان یا پزشک معالج خود مراجعه کنید تا بررسی‌های لازم برای شما صورت گیرد.
علت ایجاد مسمومیت بارداری چیست؟
علل مختلفی می‌تواند در ایجاد این عارضه در بارداری نقش داشته باشد. متخصصین بر این باورند این مشکل از جفت شروع می‌شود، اندامی که جنین را تمام دوران بارداری تغذیه می‌کند.
در اوایل بارداری رگ‌های خونی جدید ایجاد می‌شود و تکامل پیدا می‌کند تا خون را به‌طور موثری به جفت منتقل کند.
در خانم‌های مبتلا به مسمومیت بارداری، رگ‌های خونی به درستی رشد نکرده‌اند و عملکرد قابل قبولی ندارند. در حقیقت آنها باریک‌تر از رگ‌های خونی هستند و واکنش متفاوتی به سیگنال هورمونی نشان می‌دهند.
علل پیشرفت غیر طبیعی این عارضه ممکن است به شرح زیر باشد:
- عدم جریان خون کافی به رحم
- وارد شدن آسیب به رگ‌های خونی
- ایجاد مشکل در سیستم ایمنی
- ژن‌های خاص
- سایر اختلالات فشار خون در بارداری
پره اکلامپسی به عنوان یکی از چهار اختلال فشار خون در بارداری شناخته می‌شود که احتمال ایجاد آن در بارداری وجود دارد. سه مورد دیگر می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
فشار خون بارداری
خانم‌های مبتلا به فشار خون در بارداری که پروتئین اضافی در ادرار ندارند یا علائم دیگری در آنها مشاهده نمی‌شود. گاهی برخی از خانم‌های مبتلا به فشار خون بارداری در نهایت ممکن است دچار مسمومیت بارداری شوند.
فشار خون مزمن
این نوع فشار خون قبل از بارداری نیز در خانم‌ها وجود دارد یا قبل از هفته ۲۰ بارداری ایجاد می‌شود. از آنجایی که ممکن است علائمی نداشته باشند، تعیین زمان شروع این عارضه امری دشوار است.
فشار خون مزمن همراه با پره اکلامپسی
این وضعیت در خانم‌هایی رخ می‌دهد که قبل از بارداری سابقه فشار خون بالا دارند و پس از آن در بارداری دچار فشار خون بالا همراه با پروتئین در ادرار یا سایر عوارض هستند.
عوامل موثر در افزایش فشار خون در بارداری
گاهی برخی از عوامل می‌تواند احتمال ایجاد این عارضه را در بارداری افزایش دهد که این موارد به شرح زیر است:
سابقه مسمومیت بارداری
سابقه شخصی یا خانوادگی این عارضه می‌تواند منجر افزایش احتمال ایجاد مجدد این عارضه در بارداری شود.
فشار خون مزمن
اگر سابقه فشار خون داشته باشید، احتمال ابتلا به پره اکلامپسی نیز افزایش پیدا خواهد کرد.
اولین بارداری
خطر ابتلا معمولا در اولین بارداری بیشتر است.
سن
خطر ابتلا در خانم‌های باردار بسیار جوان و همچنین خانم‌های بالای ۳۵ سال بیشتر است.
افزایش وزن
خانم‌هایی که دچار اضافه وزن هستند، بیش از سایرین در معرض این عارضه قرار دارند.
بارداری چند قلو
مسمومیت بارداری بیشتر در خانم‌هایی ایجاد می‌شود که بارداری دو قلو، سه قلو یا چند قلو را تجربه می‌کنند.
فاصله بین بارداری
داشتن نوزادانی با فاصله کمتر از دو سال یا بیش از ۱۰ سال منجر به افزایش خطر پره اکلامپسی می‌شود.
سابقه داشتن شرایط خاص
وجود برخی از مشکلات قبل از بارداری مانند فشار خون بالا در بارداری، میگرن، دیابت نوع ۱ یا نوع ۲، بیماری کلیوی و لوپوس می‌تواند خطر ابتلا را افزایش دهد.
باروری آزمایشگاهی
اگر کودک شما با لقاح آزمایشگاهی باردار شده باشد، خطر ابتلا به مسمومیت بارداری افزایش پیدا خواهد کرد.
مسمومیت بارداری چه عوارضی دارد؟
هرچه پره اکلامپسی زودتر در بارداری رخ دهد، خطرات آن برای شما و کودک‌تان بیشتر خواهد بود. به‌طور کلی عارضه‌های احتمالی ناشی از مسمومیت در بارداری به شرح زیر است:
محدودیت رشد جنین
اگر جفت خون کافی دریافت نکند، کودک خون و اکسیژن کافی نیز دریافت نخواهد کرد. در نهایت چنین شرایطی منجر به محدودیت رشد جنین می‌شود.
تولد زودرس
گاهی پزشک برای رهایی مادر و کودک از عارضه‌های احتمالی مسمومیت بارداری زودتر از زمان موعد زایمان را برای مادر در نظر می‌گیرد.
قطع جفت
گاهی ممکن است جفت قبل از زایمان از دیواره داخلی رحم جدا شود. قطع جفت باعث خونریزی شدید می‌شود که می‌تواند شرایط تهدیدکننده‌ای برای مادر و کودک باشد.
سندرم HELLP
این سندرم مخفف همولیز است. در این شرایط آنزیم‌های کبدی افزایش پیدا می‌کند و تعداد کمی از پلاکت در خون وجود دارد که می‌تواند تهدیدکننده زندگی مادر و کودک باشد.
غش یا بیهوشی
زمانی که پره اکلامپسی کنترل و درمان نشود، می‌تواند عارضه‌هایی همچون غش را در مادر باردار به همراه داشته باشد.
وارد شدن آسیب به برخی از اندام‌ها
این مشکل در بارداری می‌تواند منجر به آسیب به کلیه‌ها، کبد، ریه، قلب یا چشم شود. میزان آسیب‌دیدگی اعضای دیگر به شدت پره اکلامپسی بستگی خواهد داشت.
بیماری قلب و عروقی
مسمومیت بارداری ممکن است خطر ابتلا به بیماری قلبی و عروقی را افزایش دهد. اگر بیش از یک بار مسمومیت بارداری را تجربه کرده یا زایمان زودرس داشته باشید، خطر این بیماری بیشتر خواهد شد.
به همین جهت توصیه می‌شود برای جلوگیری از بیماری قلبی:
- وزن ایده‌آل خود را حفظ کنید.
- انواع میوه و سبزیجات را مصرف کنید.
- به‌طور منظم ورزش کنید (ورزش‌های بارداری).
- از استعمال سیگار خودداری کنید.
پره اکلامپسی یا مسمومیت در بارداری چگونه تشخیص داده می‌شود؟
در صورتی که پس از ۲۰ هفتگی مادر هر یک از علائم زیر را شاهد باشد، این عارضه را در بارداری تشخیص خواهند داد:
- پروتئین در ادرار
- تعداد پلاکت پایین
- اختلال در عملکرد کبد
- علائم مشکلات کلیوی به جز پروتئین در ادرار
- مایع در ریه
- سردردهای جدید در بارداری یا اختلالات بینایی
به‌طور کلی پره اکلامپسی در صورت فشار خون بالا و پروتئین در ادرار تشخیص داده می‌شود و جهت تایید، آزمایشات لازم انجام می‌گیرد.
فشار خون بیش از ۹/۱۴ در بارداری غیر طبیعی است، با این حال هر افزایش فشار خونی به این معنی نیست که مادر دچار مسمومیت بارداری است.
اما، در صورتی که مادر پس از چهار ساعت مجددا فشار خون بالایی داشته باشد، ممکن است پزشک مسمومیت بارداری را تشخیص دهد. به همین جهت انجام آزمایشات خون و ادرار را به مادر توصیه می‌کند.
تست‌هایی که باید برای تشخیص مسمومیت بارداری انجام گیرد
در صورتی که پزشک به این عارضه در بارداری مشکوک شود، ممکن است انجام هر یک از این موارد را به بیمار توصیه کند:
آزمایش خون
آزمایشاتی جهت بررسی عملکرد کبد، عملکرد کلیه و همچنین پلاکت‌های خون در نظر گرفته می‌شود، در واقع سلول‌هایی که منجر به لخته شدن خون می‌شود.
آزمایش ادرار
پزشک از شما می‌خواهد که برای اندازه‌گیری میزان پروتئین حدود ۲۴ ساعت ادرار خود را نگه دارید. در این آزمایش نسبت پروتئین به کراتینین در ادرار اندازه‌گیری می‌شود.
سونوگرافی جنین
پزشک گاهی صلاح می‌داند که روند رشد جنین را با استفاده از سونوگرافی مورد بررسی قرار دهد. با استفاده از سونوگرافی این امکان به پزشک داده می‌شود تا وزن جنین و میزان مایع در رحم اندازه‌گیری شود.
تست مشخصات بیوفیزیکی
این تست روشی است که ضربان قلب کودک هنگام حرکت کودک مورد بررسی قرار می‌گیرد. در یک پروفایل بیوفیزیکی از سونوگرافی برای اندازه‌گیری تنفس، تون عضلانی، حرکت و تجمع مایع آمنیوتیک در رحم کودک استفاده می‌شود.
درمان مسمومیت بارداری
موثرترین و بهترین درمانی که در این مواقع برای بیماران در نظر گرفته می‌شود، زایمان است. در صورتی که زایمان برای مادر زود باشد، پزشک آزمایشات خون، سونوگرافی و آزمایشات استرس به‌صورت مکرر به مادر توصیه می‌کند تا مادر تحت کنترل باشد.
به‌طور کلی راهکارهای درمانی احتمالی که برای بیماران در نظر گرفته می‌شود به شرح زیر است:
- داروهایی برای کاهش فشار خون
- کورتیکو استروئیدها
- داروهای ضد تشنج
- استراحت کردن (استراحت کردن به این معنی نیست که هیچ فعالیتی نداشته باشید، عدم فعالیت کامل خطر لخته شدن خون را افزایش می‌دهد)
- بستری شدن در بیمارستان برای تحت کنترل بودن مادر و جنین
- زایمان مادر (اگر در هفته‌های آخر بارداری باشد)
بدون دیدگاه