بریچ در بارداری به معنی قرار گرفتن پا یا لگن جنین در رحم است. در حالت طبیعی نوزاد به حالتی باید باشد که سر ابتدا در کانال زایمان قرار گیرد و کودک از ناحیه سر خارج شود.
در اغلب مواقع اگر نوزاد به صورت بریچ در بارداری باشد، تا هفته ۳۶ به حالت اولیه بازمیگردد. معمولا نوزادانی که در حالت بریچ باشند زایمان سزارین توصیه میشود.
منظور از بریچ در بارداری چیست
منظور حالتی است که پا و باسن در ابتدای واژن قرار گیرد. معمولا این حالت در اوایل بارداری رایج است و اکثر نوزادان تا هفته ۳۶ بارداری به حالت طبیعی یعنی بهطوری که سر در ابتدای واژن باشد، قرار میگیرد.
این حالت امنترین موقعیت برای تولد نوزاد است. تنها حدود ۳ الی ۴ درصد از بارداریها به این حالت غیر طبیعی هستند.
بریچ در سونوگرافی یعنی چه؟
اگر در گزارش سونوگرافی نوشته شده باشد:
Presentation: Breech
به این معنی است که وضعیت پرزانتاسیون یا قرارگیری جنین بریچ است؛ یعنی بخش پایینتنه (باسن یا پاها) به سمت پایین رحم قرار دارد. این وضعیت معمولا تا هفتههای پایانی بارداری میتواند تغییر کند و لزوما خطرناک نیست.
مراقبت و علائم بریچ بودن جنین
علائم رایج:
- احساس حرکت یا لگد در قسمت پایین شکم
- نبض یا ضربان قوی در بالای رحم
- تغییر موقعیت حرکات نسبت به هفتههای قبل
آیا بریچ در بارداری خطرناک است؟
بریچ بودن به خودی خود خطرناک نیست، اما اگر تا پایان بارداری ادامه یابد، میتواند باعث مشکل در زایمان طبیعی شود. به همین دلیل در اغلب موارد، پزشک زایمان سزارین برنامه ریزیشده را توصیه میکند. موقعیت دقیق جنین، نوع بریچ و تجربهی پزشک در تصمیمگیری نقش دارند.
انواع حالتهای بریچ
حالتهای مختلفی که کودک میتواند در رحم قرار گیرد به شرح زیر است:
بریچ فرانک
باسن کودک در سمت کانال واژن قرار میگیرد و پاهایش جلوی بدن و نزدیک به سر است.
بریچ کامل
در این مورد، باسن کودک به سمت پایین قرار میگیرد و هر دو زانو زیر خود کودک خم شده است.
بریچ فوتلینگ یا پا
در این حالت یک یا هر دو پای نوزاد بهطوری قرار گرفتهاند که به سمت پایین و در کانال زایمان قرار گرفته است.
بریچ عرضی
در این مورد نیز به جای آنکه کودک به حالت عمودی باشد، بهصورت عرضی یا همان افقی قرار گرفته شده است. در واقع بهطوری که ابتدا شانهها وارد واژن برای زایمان قرار میگیرد.
نوزاد بریچ چه تاثیری بر بارداری میگذارد
بارداری تحت تاثیر این حالت از جنین قرار نمیگیرد و اکثر نوزادانی که به این حالت هستند، بدون هیچ مشکلی متولد میشوند.
لازم به ذکر است احتمال نقص مادرزادی در این دسته از افراد کمی افزایش پیدا میکند. مادرانی که نوزادانی به این حالت دارند، سفتی را نزدیک به دندههای خود احساس میکنند که همان سر کودک است.
اگر برای زایمان طبیعی برنامهریزی کردهاید، در صورتی که بریچ در بارداری داشته باشید برنامههای شما به کل تغییر پیدا خواهد کرد؛ چرا که زایمان طبیعی در این حالت میتواند بسیار پیچیده و خطرناک باشد. در اغلب مواقع برای این دسته از مادران زایمان سزارین توصیه میشود.
بریچ در بارداری چه علتی دارد؟
علت دقیق آن مشخص نیست؛ اما برخی از عوامل تاثیرگذار را برای شما ذکر خواهیم کرد:
- دو قلو یا بیشتر باردار هستید. این شرایط باعث میشود که هر نوزاد در موقعیت متفاوتی قرار گیرد.
- مایع آمنیوتیک خیلی کم یا خیلی زیاد است.
- رحم ساختار و شکلی طبیعی ندارد یا مواردی مانند فیبروم مشاهده شده است. در اغلب مواقع رحم شبیه به گلابی وارونه است. اگر شکل متفاوتی داشته باشد، ممکن است فضای کافی برای حرکت جنین وجود نداشته باشد.
- جفت تمام یا قسمتی از دهانه رحم را میپوشاند (جفت سر راهی).
- نوزاد دچار نقص مادرزادی شده که باعث میشود سر به سمت پایین نچرخد.
- نوزاد نارس است و ممکن است سر به موقعیت اولیه خود بازنگردد.
آیا بریچ بودن به جنسیت ربط دارد؟
خیر، ارتباط مستقیمی بین جنسیت جنین و بریچ بودن وجود ندارد.
چگونه و چه زمانی تشخیص داده میشود
طی معاینات فیزیکی پزشک با قرار دادن دست در نقاط خاصی از شکم متوجه میشود که سر یا باسن کودک در کدام قسمت قرار گرفته است. در نهایت برای تایید تشخیص خود نیز از سونوگرافی کمک میگیرند.
تقریبا میتوان گفت که همه نوزادان در برخی مواقع در حالت بریچ قرار میگیرند. با پیشرفت بارداری کودک بهطور طبیعی به سمتی میچرخد که سر به سمت پایین قرار گرفته باشد، احتمالا بین ۳۲ تا ۳۶ هفتگی این حالت شکل میگیرد.
معمولا در صورتی که بریچ در بارداری رخ داده باشد، در سه ماهه سوم مشخص میشود، در ۳۷ هفتگی نوزاد به حالت طبیعی خود نمیچرخد.
آیا عوارضی دارد؟
معمولا عوارضی ناشی از این عارضه تا زمان زایمان رخ نمیدهد. برخی از نوزادان را میتوان با خیال راحت بهطور طبیعی به دنیا آورد. با این حال خطراتی که حالت بریچ با زایمان طبیعی به دنبال دارد به شرح زیر است:
- احتمال آسیب به پاها یا دستان کودک مانند دررفتگی یا شکستگی استخوان
- ایجاد مشکلات بند ناف؛ ممکن است بند ناف در حین زایمان بهصورت صاف یا پیچ خورده باشد که در نهایت میتواند به دلیل کمبود اکسیژن باعث آسیب عصبی یا مغزی شود.
بیشتر بخوانید: افتادگی بند ناف در بارداری
چرخش و زمان تغییر وضعیت جنین
جنین تا چند هفتگی میچرخد؟
بهطور معمول، بیشتر جنینها تا هفتهی ۳۶ بارداری در وضعیت سفالیک (سرپایین) قرار میگیرند. اما بعضی جنینها حتی تا هفته ۳۸ نیز ممکن است بچرخند.
آیا جنین بریچ میچرخد؟
بله، گاهی با انجام ورزشهای سبک بارداری، جنین بهطور طبیعی میچرخد.
ورزشهای کمک کننده به چرخش جنین بریچ:
- وضعیت پل (Bridge pose)
- قرارگیری چهار دست و پا
- حرکات آرام لگن روی توپ مخصوص بارداری
در صورت بریچ بارداری، پزشک کودک را میچرخاند
گاهی ممکن است در صورتی که نوزاد در این حالت باشد، پزشک نوزاد را بچرخاند تا زایمان طبیعی داشته باشید. با این حال همیشه چرخاندن توصیه نمیشود و میتواند خطراتی را بههمراه داشته باشد.
در صورت داشتن هر یک از این موارد نباید نوزاد چرخانده شود:
- خونریزی از واژن
- بارداری دو قلو یا چند قلو
- پارگی زودرس کیسه آب
- جفت سرراهی
- ضربان قلب کم یا زیاد جنین
- پایین بودن سطح آمنیوتیک
- نوزادی کوچک غیر طبیعی
خطرات احتمالی چرخاندن نوزاد:
- زایمان زودرس
- پاره شدن کیسه آمنیوتیک
- سزارین اورژانسی
- بازگشت مجدد به حالت بریچ در بارداری
- خونریزی
با این حال که همیشه خطری ایجاد نمیشود؛ اما به دلیل موارد ذکر شده ترجیح داده میشود که کودک را از حالتی قرار دارد، برنگردانند.
چرخاندن نوزاد در بارداری به روش خانگی
با وجود اینکه هیچ مدرک علمی مبنی بر قطعی بودن این روشها وجود ندارد اما میتواند روشهای موثری باشند:
نگه داشتن بدن به حالت پل
روی زمین صاف دراز بکشید، باسن و پشت خود را به حالت پل قرار دهید، این وضعیت را دقایقی چندینبار در روز نگه دارید.
گوش دادن به موسیقی
باید بلندگو را در انتهای رحم قرار دهید تا کودک با این صدا تشویق به تکان خوردن و چرخیدن شود.
تغییر دما
یک کمپرس سرد در بالای شکم خود قرار دهید و سپس کمپرس گرمی را در پایین شکم بگذارید.
آیا زایمان طبیعی را در حالت بریچ میتوان تجربه کرد
در صورتی که در این حالت زایمان طبیعی را انتخاب کنید، میتواند شرایط برای نوزاد خطرناک باشد و احتمال آسیب را افزایش میدهد.
اگر بند ناف هنگام تولد تحت فشار قرار گیرد، باعث عدم اکسیژن رسانی به نوزاد میشود و این شرایط به مغز و اعصاب کودک آسیب وارد میکند. علاوه بر این ممکن است بند ناف دور گردن یا دستان بپیچد و منجر به آسیب شود.
زمان و نحوه زایمان در وضعیت بریچ
در صورت بریچ بودن، پزشک وضعیت را دقیق بررسی میکند.
زایمان بریچ چیست؟
زایمانی است که جنین در حالت بریچ متولد میشود (گاهی طبیعی، اغلب با سزارین).
بچه بریچ چند هفته سزارین میشود؟
در اغلب موارد، بین هفتههای ۳۸ تا ۳۹، سزارین برنامهریزی میشود.
آیا همیشه باید سزارین کرد؟
نه لزوما؛ در برخی شرایط خاص، زایمان طبیعی ممکن است؛ اما فقط با نظارت دقیق متخصص.
سوالات متداول
بریچ یعنی چی در بارداری؟
بریچ یعنی جنین بهجای سر، با باسن یا پاهایش به سمت پایین رحم قرار گرفته است. در حالت طبیعی، سر جنین باید پایین باشد (وضعیت سفالیک).
در سونوگرافی نوشته بریچ یعنی چه؟
عبارت Presentation: Breech در سونوگرافی به معنی وضعیت بریچ جنین است؛ یعنی پایینترین قسمت بدن جنین (معمولاً باسن یا پاها) در نزدیکی دهانه رحم قرار گرفته است.
آیا بریچ بودن جنین خطرناک است؟
نه لزوما. بسیاری از جنینها تا هفته ۳۶–۳۸ میچرخند و در وضعیت طبیعی قرار میگیرند. اما اگر بریچ تا پایان بارداری ادامه داشته باشد، ممکن است زایمان سزارین پیشنهاد شود تا از خطرات احتمالی جلوگیری شود.
علت بریچ بودن جنین چیست؟
دلایل مختلفی میتواند باعث بریچ شود، از جمله:
- کم یا زیاد بودن مایع آمنیوتیک
- محل جفت (مثلاً جفت قدامی یا پایین)
- رحم کوچک یا شکل غیرعادی رحم
- چندقلویی
- زایمانهای قبلی یا جراحی رحم
آیا جنسیت جنین روی بریچ بودن تأثیر دارد؟
خیر. هیچ ارتباط علمی بین جنسیت جنین و بریچ بودن وجود ندارد. این وضعیت در دخترها و پسرها به یک اندازه دیده میشود.
تا چند هفتگی جنین بریچ میچرخد؟
اکثر جنینها تا هفته ۳۶ بارداری میچرخند و سرشان پایین میآید. بااینحال در بعضی موارد تا هفتهی ۳۸ هم ممکن است بچرخند.
آیا ورزش میتواند به چرخیدن جنین بریچ کمک کند؟
بله، در برخی موارد حرکات اصلاحی و تمرینهای سبک بارداری میتوانند به چرخش طبیعی جنین کمک کنند.
مثل:
- وضعیت پل
- حالت چهار دست و پا
- چرخش آرام لگن روی توپ بارداری
اگر جنین تا آخر بریچ بماند، حتما باید سزارین شود؟
در بیشتر موارد بله. چون خروج سر بعد از بدن در زایمان طبیعی بریچ خطرناک است. بااینحال، در شرایط خاص ممکن است پزشک زایمان طبیعی بریچ را با نظارت دقیق انجام دهد.
بچه بریچ چند هفته سزارین میشود؟
معمولا در هفته ۳۸ تا ۳۹، اگر جنین هنوز بریچ باشد، سزارین برنامهریزی شده انجام میشود.
چطور بفهمم جنینم بریچ است؟
گاهی مادر از محل حرکات جنین متوجه میشود:
- لگدها را در قسمت پایین شکم احساس میکند.
- یا ضربان قوی در بالای رحم حس میشود.
- اما تشخیص قطعی فقط با سونوگرافی ممکن است.
آیا بریچ میتواند باعث دیر زایمان شود؟
خیر، بریچ تاثیری مستقیم بر زمان زایمان ندارد، اما نوع زایمان و برنامهریزی پزشک را تغییر میدهد.
آیا بریچ بودن میتواند دوباره در بارداری بعدی تکرار شود؟
در برخی موارد بله، مخصوصاً اگر علت زمینهای مانند شکل رحم یا محل جفت در بدن مادر وجود داشته باشد.
